М. С. Кульгильдинов К. Ә. Жүсіпов Р. Ә. Қозбағаров Көлік техникасын өНдіру және жөНдеу техНоЛоГИясы негіздері оқулық


Беттің кедір-бұдырлығы және детальды дайындау дәлдігі



жүктеу 5,89 Mb.
Pdf просмотр
бет27/149
Дата12.10.2022
өлшемі5,89 Mb.
#39629
түріОқулық
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   149
kulgildinov-kolik

Беттің кедір-бұдырлығы және детальды дайындау дәлдігі. 
Бет сапасы кедір-бұдырлықпен, толқындықпен және бет қабатының 
физикалық-механикалық қасиеттерімен сипатталады. 
Бетің кедір-бұдырлығы
(микрогеометриясы) – деталь бетінің 
рельефін құрайтын базалы ұзындықтағы салыстырмалы түрде аз адым-
ды тегіс еместіктер жиынтығы.
Бет толқындығы
– қатар орналасқан төбешіктер немесе еңістер 
арасында қашықтық базалық ұзындықтан артық болатын және олар 
периодты түрде ауысып отыратын төбешіктер мен еңістер жиынтығы. 
Толқындықтың нормаланатын параметріне оның биіктігі (1.8-сурет а) 
және орташа адымы (1.8-сурет ә) жатады.
1.8-сурет. Бет толқындылығының биіктігін (а) және адымын (ә) анықтау
Толқындық биіктігі
 W
r
– ұзындығы 
l
w
болатын өлшеу участогінде 
анықталатын оның бес мәнінің арифметикалық ортасы, нақты мәні 
толқындықтың ең үлкен адымының, кем дегенде, бесеуіне тең болады:
W
W W W W W
r
=
+
+
+
+
(
)
1
5
1
2
3
4
5
; (1.20)


36
Толқындық биіктігінің 
W
r
шектік сандық мәндерін мына қатардан 
таңдау қажет, мкм: 0,1; 0,2; 0,4; 0,8; 1,6; 3,2; 6,3; 12,5; 25; 50; 100; 200.
Толқындықтың орташа адымы 
S
w
– базалық ұзындық
 l
шегіндегі 
салыстырмалы аз адымды беттер профилінің тегіс еместігінің жиын-
тығы.
Базалық ұзындық – беттің кедір-бұдырлығын сипаттайтын және 
тегіс еместікті анықтау үшін қолданылатын сызықтық базалық 
ұзындық. Толқындық пен кедір-бұдырлық мәндері арасындағы ше-
кара шартты түрде ғана, себебі пайдалану тұрғысынан белгіленетін 
базалық ұзындықтың 
l
өзгеруі кезінде толқындық пен кедір-бұдырлық 
параметрлерінің сандық мәндері де өзгеретін болады. Форма ауытқуы 
мен толқындық және кедір-бұдырлық арасындағы айырмашылық 
критериі есебінде көбінесе орташа адымның биіктікке қатынасы 
қолданылады: 
S W
w
r
/
<
40
– кедір-бұдырлылық; 
40
1000
<
<
S W
w
r
/
– 
толқындық; 
100
<
S W
w
r
/
– форманың ауытқуы.
Кедір-бұдырлықты сандық түрде бағалау үшін параметрлер қатары 
қарастырылған, ал мәндерін санау профильдің орташа сызығы 
m
w
 
деп 
қабылданған бірыңғай базадан бастау алады.
Профильдің орташа сызығы 
m

– формасы беттің номинал 
профиліндей болатын және нақты базалық сызық шектеуінде профильдің 
орташа квадраттық ауытқуы осы линияға дейін минималды болатындай 
етіп бөлетін базалық сызық. 
Кедір-бұдырлық мәндерін профильдің орта сызығынан бастап са-
нау жүйесі орта сызық жүйесі деп аталады. 
Профилограммада (1.9-сурет) базалық сызық 
l
шектеуінде осы 
сызықтың екі жағында профиль контурына дейін орналасқан алаңдар 
бір-бірімен тең болуы тиіс.
1.9-сурет. Бет кедір-бұдырлығының негізгі параметрлерін анықтаудың 
профилограммасы


37
Беттің кедір-бұдырлығын өлшеу кезінде базалық ұзындық мына 
сандар қатарынан таңдап алынады, мм.: 0,01; 0,03; 0,08; 0,25; 0,80; 2,5; 
8,25.
Тегіс еместіктер размері үлкен болған сайын базалық ұзындық та 
үлкен болуы тиіс.
Кедір-бұдырлыққа сандық баға беру төмендегі параметрлер бойын-
ша жүргізіледі:
R
a
– профильдің орташа арифметикалық ауытқуы;
R
z
– он нүкте бойынша алынған профиль тегіс еместігінің биіктігі,
R
max
– профиль тегіс еместігінің ең үлкен биіктігі;
S
m
– тегіс еместіктің орташа адымы;
S – төбелері бойынша тегіс еместіктің орташа адымы;
t
p
– профильдің салыстырмалы тірек ұзындығы (
p
– профиль қимасы 
деңгейінің мәні)
R
a
параметрі профильдің барлық тегіс еместігінің орташа биіктігін, 
R

– ең үлкен тегіс еместіктің орташа биіктігін, 
R
max 
– профильдің ең 
үлкен биіктігін сипаттайды. Адымдық параметрлер 
S
m
, S және 
t
p
тегіс 
еместіктің сипатты нүктелерінің орналасуын және формасын есепке 
алу үшін енгізілген. Осылардың ішінде басымдыққа ие параметр – 
R
a
.
Профильдің орташа арифметикалық ауытқуы 
R
a
дегеніміз – абсо-
лют мәні бойынша алынған профильді өлшеу нүктесінен орта сызыққа 
дейінгі 
y y
y
n
1
2
, ,.....
қашықтықтарының орташа мәні:
R
n
y
a
i
i
l
=
=

1
1
; (1.21)
мұндағы, 
l
– базалық ұзындық; 
n
– базалық ұзындықта профильдің 
таңдап алынған нүктелер саны.
10 нүкте бойынша профильдің тегіс еместік биіктігі R

– базалық 
ұзындық шектеуіндегі ең үлкен бес еңістік биіктіктерінің орташа 
абсолюттік мәндерінің сомасы:
R
y
y
z
p
v
i
i
i
i
=
+

=


1
5
1
5
1
5
; (1.22)
мұндағы, 
y
pi
– профильдің і-ші ең үлкен шығыңқы биіктігі;
y
vi
– і-ші ең үлкен еңістің тереңдігі.
Профильдің тегіс еместігінің ең үлкен биіктігі R
max 
– базалық 
ұзындық 
l
шектеуіндегі профильдің шығыңқы сызығы мен еңіс 
сызығының арасындағы қашықтық: 
R
R
R
P
i
max
=
+
;
(1.23)


38
Тегіс еместіктің орташа адымы S

– базалық сызық шектеуіндегі 
орташа сызық m бойынша тегіс еместіктер адымының орташа мәні, 
ол көрші тегіс еместіктердің аттас жақтарының арасындағы қашықтық 
түрінде анықталады: 
S
n
S
m
m
i
n
i
=


1
1
; (1.24)
мұндағы, 
n
– базалық ұзындық 
l
аумағындағы адымдар саны; 
S

 
– профильді көрші үш нүкте арасында кесіп өтетін және екі шеткі 
нүктелермен шектелетін орта сызық кесіндісі ұзындығына тең болатын 
профиль тегіс еместігінің адымы.
Төбелері бойынша тегіс еместіктің орташа адымы S – базалық 
ұзындық аумағында сипатты тегіс еместіктер төбелері арасындағы 
қашықтықтардың орташа мәні: 
S
n
S
i
i
n
i
=


1
1
; (1.25)
мұндағы, 
n
– базалық ұзындық аумағында төбелері бойынша тегіс 
еместіктер адымының саны; 
S
i
– профильдің екі ең үлкен көрші 
шығыңқы бөліктері проекциялары арасындағы орта сызық кесіндісінің 
ұзындығына тең болатын профильдің төбелері бойынша тегіс еместік 
адымы.
Профильдің салыстырмалы тірек ұзындығы 
t
p
профильдің тірек 
ұзындығының 
h
p
– базалық ұзындыққа қатынасына тең, %:
t
b
l
l
P
i
i
n
p
=
=

=

1
100
h
; (1.26)
мұндағы,
h

– базалық ұзындық аумағында берілген сызықтың 
профильдің шығыңқы бөліктерін кесіп өтетін кесінділер 
ұзындықтарының 
b
i
сомасы (профильдің тірек ұзындығы); 
n
– базалық 
ұзындық аумағында кесіп өтетін кесінділер саны (1.9-суретті қараңыз); 
l
– базалық ұзындық. 
Беттің кедір-бұдырлығы бойлық және көлденең болып бөлінеді. 
Бойлық кедір-бұдырлық кесу жылдамдығы векторының бағытымен 
өлшенеді (1.10-сурет а), ал көлденең кедір-бұдырлық беру бағытымен 
өлшенеді (1.10-сурет ә). Беттің кедір-бұдырлығы R
z
немесе R

параметрлерімен бағаланады. 


39
1.10-сурет. Беттің бойлық (а) және көлденең (ә) кедір-бұдырлықтары 

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   149




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау