қоршаған ортасын өзгертуге талпынысын дамьгга алуына бағытталып
отыр. “Гайденс” кеңестік қызметі оқушыларға әлеуметгену, нақты
жеке қасиетгерді қалыптастыру мақсатында тәрбиелік эсер етуді іске
асьфды. Бұл міндетті шешу үшін “Гайденс” үш негізп аспектші
бөліп қарасгырды: 1) экономикалық (кәсіби бағдар беру); 2) оқу (күш
—
жігері жететін пэндерді таңдауға көмек көрсету), 3) әлеуметгік
(жеке адамды зерттеу және оның дамуын негізге алу).
“Гайденс” қызметінің қүрылымына: а) әр оқушы туралы, оның
жеке-дара ерекшеліктері туралы ақпарат
жинаумен айналысатын
инвентарлы қызмет; ә) оқушыларға арнапған үш аумақтағы. оқуға,
кэсіби білімге жэне жеке басына байланысты
жеке-дара
ақпараттақдыру қызметі; б) оқушыларға жеке-дара және топтық
кеңес
беру
үрдісімен
айналысатын
каунслинг
қызметі,
в)
оқушылардың мектеп бітіргеннен кейінгі іс-әрекетінің әр түрлерінде
көмек көрсететін орналастыру қызметі; г) мектеп бітіргендердің
тағдырлары жайлы ақпарат жинайтын “бағдарламалар нәтижелерін
бақылау қызметі енеді.
Барлық көрсетілген бөлімдерде каунслерлер оқушылармен, ата-
аналармен, мектеп әкімшілігімен, қоғаммен жұмыс жүргізеді.
Каунслерлер бағдарламаларға қатысушылар болып есептелетін
барлық адамдар ортасында жетекші координатор рөлінде болады. Әр
мектептегі кеңес беру қызметінің негізгі функцияларына байланысты
Гайденстің
ерекше
бағдарламасы
жоспарланды.
Мектептегі
оқушылардың ақыл-ой, адамгершілік қасиетгерін және үлгерімін
қадағалауды іске асыратын каунслерлерге бекітілді. Кей мектептерде
эр сфера бойынша оқу, кәсіби жэне жеке бас мәселелеріне
байланысты бірнеше каунслерлер арасында функциялардың бөлінуі
іске асырылып отырды.
'
АҚШ-та Гайденс қызметіне білім беру жүйесінде аса маңызды
рөл бөлінді.
Қазірде барлық дамыған елдер педагогикасында баланың жеке
бас ресурстарын дамыту үшін мектеп бағдарламаларын негіздеу
бірлігін анықтауда мектептік білім беру мазмұны аумағында
ізденістер жүргізілуде.
Бүгінгі мектептегі білім беру
міндеті
әртүрлі өмірлік
жағдаяттардагы мәселелерді тиімді шешу, өз болашағын болжау, өз
бетінше білім алып, оқу білгірлігін қалыптастыру үшін шекті
ойлауын дамыту және өзіндік жеке-даралыгын анықтау үшін жағдай
14
жасау ретінде түсіндіріледі. ХХ-ғасырдың 2-ші жартысында
Англияда мектептік білім беру жүйесінде Пасторальді багдарлама
пайда болды. Ол тәжірибе арқылы оқыту (experimental learning)
багытының
ішінде
аса
елеулі
багдарламалардың бірі.
Бұл
бағдарламаның негізгі идеясы оқушының жеке басын тиімді
қалыптастыру мақсатында мектептік тэрбиенің гуманистік, жалпы
азаматтық багыттылыгын, тәрбиелік оқытудың қайта құрылуын
күшейту.
Пасторальді бағдарламада психологиялық мәселені анықтау
барлық ақпаратты қарастыру негізінде қалыптасады. Психолог
болашакта мәлімет алудың негізгі көзі болатын бала дамуының
тарихы туралы мәліметтерге ие болуы шарт; диагностика аса күрделі
кезеңдердің бірі. И.В.Дубровинаның пікірінше психологияда жеке-
дара ерекшеліктерді диагностаудың екі негізгі бағыты бар:
а) сандық, ягни статистикалық зандылықтарды анықтау;
э)
сапалық, яғни индивидтің қайталанбас, ерекше жан екендігіне
багдарланады.
Психологиялық
қызметте
бұл
бағыттардың
үйлесімділігі маңызды, ал ең бастысы алынган мәліметтердің сапалық
ерекшеліктері.
Психолог
әртүрлі
психологиялық
әдістермен
қаруланып, оларды еркін қолдана алуы қажет; оқушының жеке
басының қалыптасуына және психикалық даму компонентгеріне
негізделе отырып, қорытынды шыгару, психологиялық диагноз қою.
Диагноз психологиялық зерттеу нәтижесі бойынша гана емес,
сонымен қатар өмірде байқалатын ерекшеліктерін де ескереді.
К. Роджерс пікірі бойынша қорытынды үнемі салыстырмалы
диагнозда
алынған
мәліметгерге
негізделуі
керек.
Диагноз
түсіндірмесінде болашақ даму жолдары мен ерекшеліктеріне
байланысты болжамның берілгені жөн; практикалық нұсқауларды
жеке адамның түтастыгын, оның барлық
қасиеттері мен
сапаларының үйлесімді бірігуін түсінген жагдайда беруге болады.
Психолог жүмысында оқушының психикалық жэне жеке бас
дамуын тереңдете түсінуге елеулі назар аударылады. Ол түрлі
формада: психологиялық кеңес беруде, әңгімелесуде, психологиялық
зерттеуде, байқау, бақылауда іске асуы мүмкін.
И.В.Дубровина диагностикалық, коррекциялық жұмысты ең
басты әрекеттердің бірі деп анықгайды.
II. Психопрофилактикалық жұмыс (алдын алу жұмыстары).
Психопрофилактикалық жүмыстардың міңдеттері:
A) психикалық саулықпен байланысты мэселелсрді иіешуде агга-
аналарга көмек көрсету;
___
-
.
Ә) мектепте оқушының жеке басынын калыптасуына және жан-
жақты
дамуына қажетгі психологиялық жагдайдың сақтапуына
жауапкершілікті болу;
_________
Б) баланың интеллектілі немссе жеке бас дамуында ақауларға,
қиыңдыктарга экелуі мүмкін ерекшеліктерін дер уакытыңда аныктап
отыру;
ф
B) оқушылардың келесі жас кезеңіне өтуіне байланысты пайда
болуы мүмкін ауытқулардың алдын алу;
Психопрофилактикалық жүмыс мазмұны мсктеп психологының
келесі шараларды іске асыруымен аныкгалады:
1) эр жас кезең міндеттерін ескере отырып, әр жастағы
оқушылар үшін дамыту багдарламаларын құру жэне іске асыру;
2) келешекте баланың иктеллектілі немесе жеке бас дамуында
қиындықтарга,
кемш іл і ктерге
әкелуі
мүмкін
психикалық
ерекшеліктерін анықтау;
3) келесі жас кезеңіне өтумен байланысты киындыктардың
алдын алу және педагогтер мен ата-аналардың бұл кезеңдерге тэн
ерекшеліктер мазмұнын біліп, ескере алуга мүмкіндік жасау;
4) окушылардың ұжымда ұзақ уақыт болуымен, өз біліміне
сенімсіздіктен, тақтага шыгып жауал беруден қорқыныштан пайда
болган қысымнан пс ихологиялық қиналысының алдын алуга
байланысты жұмыстар жүргізеді.
5) оқушының өз қабілеттерін және қызыіушылыкгарын, сондай-
ақ қоғам қажеттіліктерін ескере отырып, болашақ мамандык аумагын
саналы жэне адекватты таңдауга, нақты мамандык тандауга даярлау
бойынша эре кет етеді;
6) мектепте жагымды пснхологиялық ахуал
құру бойынша
жұмыс аткарады, педагогикалық ұжымда қарым-қатынас формаларын
тиімділендіреді, педагогтер мен оқушылардың, ата-аналар мен
балалардың өзара қарым-қатынас формаларын жаксартуга жагдай
жасайды.
Қарым-қатынас жэне даму өзара байланысты, жеке бас дамуы
негұрлым жоғары болса, қарым-катынас та согұрлым өнімді болады,
жэне ол керісінше, жеке бастың прогрессивті дамуына көбірек эсер
етеді.
16
Достарыңызбен бөлісу: | 
