-тарау. ХРОМОСОМАСЫЗ (ЦИТОПЛАЗМАЛЫҚ) ТҰҚЫМ ҚУАЛАУ

митохондриялар  өздерін  жа-ңартып  жасап  шығара  алады,  яғни  екінші  шартты  да 
қанағат-тандырады. 
Бірақ  цитоплазманың  бірде-бір  органоиды  (центриольды  қоспағанда)  клетканың 
бәлінуі  кезінде  хромосомалар  сияқты  дәл  таралмайды.  Ядро  қүрылымдарының 
(хромосомалардың) цитоплазма құрылымдарынан негізгі айырмасы осы қасиетінде. 
Ядро  мен  цитоплазма  арасында  бүдан  езге  де  айтарлықтай  айырмашылық  бар:  1) 
ядрода әр түрге тән және шектелген хро-мосомалар саны болады; цитоплазмада әдетте 
бір  мағыналы  көп  органоидтар  болады,  олардың  саны  түрақты  болмайды;  2) 
көпшілік  жағдайда  ядро  хромосомаларда  пайда  болған  же-тіспеушілікті  түзетіп, 
орнына  келтіре  алмайды,  ондайлар  клет-ка  бөліну  кезінде  орнына  келеді; 
жетіспеушілікке  үшыраған  және  өзі  көбейе  алмайтын  цитоплазма  органоидтарының 
орнын жетіспеушілікке ұшырмаған сондай органоидтар қалпына келтіре алады. 
Хромосомалар мен цитоплазма органоидтары . қасиеттерінің арасындағы келтірілген 
айырмашылық,  клеткалардың  осы  эле-менттерімен  анықталатын  тұқым  қуалау 
заңдылығына  негізде-луі  керек.  Хромосомамен  анықталатын 
тұқым  қуалау  ядролыщ 
немесе 
хромосомалық 
деп  аталды.  Егер  түқым  қуалаудың  ма-териалдық  негізі 
цитоплазма  элементтері  болса,  ондай  түқым  қуалау 
хромосомасыз 
немесе 
цитоплазмалыщ 
деп аталады. 
Өсімдіктердің  және  жануарлардың  жүмыртқа  клеткасында  цитопл.азма  көп,  ал 
аталық  гаметада  әдеттегідей  цитоплазма  жоққа  тән  болғандықтан,  мынадай  жағдайды 
күтуге  болады:  хромоеомалық  түқым  қуалаудан  цитоплазмалық  түқым  қуалау  өзгеше, 
аналық саламен іске асуы тиіс. 
Екіншіден, клетка бөлінуі кезінде цитоплазма   органоидтарын бөліп ажырататын 
хромосомадағыдай дәл механизм болма-ғандықтан, 
цитоплазмалық тұқым куалауда, ядролық тұқым куалаудағыдай қатал сандық 
заңдылықтардың сақталуы жоқ. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: