Моногибридті  ажыраудың  цитологиялық  механизмі

ерекшелігімен  —  олардың  жұптығымен,  мейозда  гомологиялық  хромосомалардын, 
ажыра-уымен  және  ұрықтану  процесінде  олардың  қайта  қосылып  бірігуімен 
байланыстыруға болады. 
22-суретті қарастырайық. Бүршақ өсімдігінің дене клеткасында бар болғаны — бір 
жүп  қана  гомологиялық  хромосома-лар  бар  деп,  ал  гүлдің  қара  қошқыл  түсін 
анықтайтын 
А 
әріп-мен  белгіленген  аллельддр*  ата-аналық  өсімдіктің  әр 
хромосомасында бар деп алайық. Бүл жағдайда гүл бояуының доми-нантты белгілері 
бар  томозиготалы  өсімдіктердің  дене  клеткаларында  гомологиялық  хромосомалар 
жұптығына сәйкес, екі  доминантты аллель 
АА 
болуы керек. Осыған сәйкес ақ гүлі 
бар  басқа  ата-аналык  өсімдіктің  клеткаларында  гомозиготалы  қалпында  ақ  түстің 
рецессивті аллельдері, яғни 
аа 
болады. 
Мейоз  нәтижесінде  әр  гаметада  хромосома  жұбының  біреуі  ғана  қалады,  сөйтіп 
бір  аллель 
А 
(өсімдігінде 
АА) 
немесе 
а 
(өсімдігінде 
аа) 
болады.  Ұрықтану 
нәтижесінде  будан  зкго-тасында  хромосома  жұбы  қалпына  келеді  және  будан 
формула-сы  дәл  Мендель  сипаттап  жазғандай  — 
Аа 
болады.  Будан  ор-ганизмінде 
жыныс  клеткалары  түзілуіндегі  мейозда  жүп  хро-мосомалар  ажырап  әр  түрлі 
гаметаларға  кетеді,  бүл  кезде  ген-нің  бір-біреуден 
А 
немесе 
а 
аллелі  бар  аталық 
және  аналық  гаметалар  тең  мөлшерде  түзіледі.  Ұрықтану  кезінде  екі  типті  аталық 
және  аналық  гаметаларының  қосылу  мүмкіндігі  бірдей,  осының  нәтижесінде 
белгілердің ажырауы. 
ІАА : 2Аа : Іаа 
тү-рінде болады. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: