ИНДУКЦИЯЛАНҒАН МУТАНТТАРДАН БӨЛІНІП АЛЫНҒАН

Б е л г і л е р :  
Р 
— рентген сәулесі, УФ — ультракүлгін сәуле, 
ЭИ 
— эти-
ленимин, 
АИ 
— азотты иприт. 
мен селекция арқылы алынған штаммалардың  активтілігі жөніндегі 
деректер келтірілген. 
Селекцияда  мутагеннің  бір  рет  эсер  етуімен  шектелмейді.  Сүрыптап 
алынған  үздік  штамма  мутагенді  қайталап  қолдан-ғаннан  кейін  қайталап 
сүрыптаудың  объектісіне  айналды,  солай  жалғастырыла  береді.  Осындай 
көп  рет  сұрыптау  селекцияның  әрбір  сатысында  өнімділікті  арттырады, 
сондықтан  ол  көп  са-тылы  сүрыптау  деп  аталды.  Көп  сатылы  сұрыптау 
мысалы 101-суретте келтіріліп отыр. 
Индукцияланған  мутацияларды  насекомдар  селекциясында  пайдалану. 
Өсімталдығы 
темен 
жануарлар 
селекциясында 
ин-дукци-яланған 
мутациялар  алу  әзірше  өте  шектеулі  болып  отыр,  бірақ  насекомдарда 
(жібек көбелектері, бал арасы) мүның практикалық маңызы болады. 
Мысалы, түт жібек көбелегінде  еркек жынысты пілләлардан алынатын 
жібек ұрғашы жынысты пілләларға қарағанда 20—ЗО°/о көп болады. 
Таяуда  В.  А.  Струнников  жібек  көбелегінің  үрғашысыз  түқымын 
шығарды, оның жүлдыз қүрттарының бәрі еркек  

 
ЮІ-сурет. 
Сатылы 
селекция 
әдісі 
бо 
йынша 
штаммаларды 
— 
хлортетрацик- 
линнің 
продуценттерін 
алу. 
Штам- 
малардыи, 
нөмірі 
керсетілген 
жоне 
жақшада 
активтілік 
бірлігі 
бойынша 
(мкг/мл) өнімділігі берілген. 

Жынысты  болады,  ал  ұрғашы  жынысты  эмбриондар  греналар  кезінде 
ақ өліп кетеді. Бұл жыныспен тіркескен рецессивті летальды мутацияларды 
радиациямен индукциялауды пайдалану нәтижесінде мүмкін болды. 
Асыл  түқымды  аталық-тың  екі  Х-хромосомаларының  әрқайсысының 
мынадай  //  мутациясы  —
-~т 
болады,  мұнда 
 
мен  /
2
  өзара  аллельді  емес, 
демек  бүл  аталық  өміршең  болады.  Ол 
U 
неме-се 
k 
бойынша 
гетерозиготалы  ұрпағында  өміршең  ер-ек  және  гемизиготалы  (эмбрион 
кезінде  өліп  қалатын)  ұрғашы  береді.  Сонымен  мүұндай  аталықтың  есіп 
шығатын  барлық  ұрпағы—гусе-ницалар  еркек  жынысты  болады.  Жібек 
көбелегінІЕ 
«ұрғашысыз» 
түқымының 
шығарылуы 
селекцияда 
генетикалық  анализ  принцип-тері  мен  әдістерін  пайдала-нудың  тамаша 
мысалы. 
 
 
3. ПОЛИПЛОИДИЯ
 
Полиплоидия  есімдіктер  селекциңсы  үшін  өзгергіштіктің  аса  бағалы 
қайнар  кезі  болып  табылады,  ол  мә-дени  өсімдіктер  селекциясында  ете 
маңызды роль атқарады. 

жүктеу 8,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: