59
ћайыћтарын кљндiз су бетiмен жќне бџѕаз арћылы жеке-
жеке #ткiзе алады...
14-бап. Бџѕаздар арћылы транзитте болатын ћуатты
шетелдiк теѓiз отрядтарыныѓ барлыћ кемелерiнiѓ жалпы
ауырлыћ салмаѕы 15 000 т-дан аспауы тиiс...
18-бап. 2. Ћара теѓiзге кемелердiѓ келуiнiѓ ћандай да
маћсаты болѕанына ћарамастан, жаѕалаудаѕы емес елдердiѓ
ќскери кемелерi онда 21 кљннен артыћ ћалуына болмайды.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 246—248.
КОМИНТЕРНГЕ ЋАРСЫ ПАКТ
25 ћараша, 1936 жыл.
Џлы Жапон империясыныѓ љкiметi мен Германияныѓ
љкiметi коммунистiк интернационалдыѓ (“Коминтерн” деп
аталатын) маћсаты ћарамаѕындаѕы барлыћ ћџралдарды
пайдалана отырып, ћазiргi #мiр сљрiп отырѕан мем-
лекеттерге ћарсы ћастандыћ ќрекет пен зорлыћ-зомбылыћ
жасау екендiгiн сезiне отырып, коммунистiк интернацио-
налдыѓ џлттардыѓ iшкi iстерiне араласуына шыдамдылыћ
к#рсету олардыѓ тыныштыѕына, ќлеуметтiк тiршiлiгiне
жќне ћоѕамдыћ ћџрылысына ѕана ћауiп т#ндiрiп ћоймай-
ды, сонымен ћатар бљкiл дљниежљзiндегi бейбiтшiлiк
iсiне де ћауiптi екендiгiне толыћ сенiммен жќне #здерiнiѓ
коммунистiк ћастандыћ ќрекеттерге ћарсы ћорѕану мќсе-
лесiнде ынтымаћтастыћ ниеттерiн бiлдiре отырып, мына
т#мендегi мќселелерге келiстi:
1-бап. Келiсушi Жоѕары Екi Жаћ коммунистiк интер-
националдыѓ iс-ќрекеттерi туралы бiр-бiрiне мќлiмет берiп
отыруѕа, тиiстi ћорѕау шараларын ћабылдау туралы
аћылдасып отыруѕа жќне ол шараларды iске асыруда тыѕыз
байланыс орнатуѕа мiндеттенедi...
2-бап. Келiсушi Жоѕары Екi Жаћ iшкi ћауiпсiздiгiне
коммунистiк интернационалдыѓ дџшпандыћ ќрекеттерi
ћауiп т#ндiрiп тџрѕан љшiншi мемлекетке осы келiсiм ру-
хында ћорѕаныс шараларын ћабылдауды немесе осы келi-
сiмге ћосылу ж#нiнде бiрiгiп џсыныс жасауѕа мiндеттенедi.
3-бап. ... Осы келiсiм бес жыл мерзiмге жасалды жќне
ћол ћойылѕан кљннен бастап кљшiне ендi. Екi келiсушi
жаћ #з уаћытында, осы келiсiм кљшiнiѓ жойылу мерзiмi
60
келгенше, #здерiнiѓ одан ќрi ынтымаћтастыѕыныѓ сипаты
ж#нiнде #зара тљсiнiстiкке жетуге мiндеттi.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 184-185.
ИСПАНИЯДАЅЫ ИНТЕРНАЦИОНАЛДЫЋ БРИГАДАЛАР
Мен жетi интернационалдыћ бригаданыѓ саны, ћџры-
лымы, џйымдастырылуы мен ћимыл жасаѕан уаћыты
ж#нiнде мќлiметтердi келтiргiм келедi. Франкистiк “тарих-
шылар” бџл наћты мќлiметтердi терiске шыѕарып к#рсiн...
Испанияда ћџрамында 23 батальоны жќне бiр батареясы
бар жетi интернационалдыћ бригада ћимыл жасады, таѕы
бiр батальон 86-испан бригадасыныѓ ћџрамына ендi...
... Алѕашћы интернационалистер 1936 жылдыѓ 8 ћара-
шасында соѕысћа араласып, 1938 жылдыѓ ћазанында
керi шаћырылып алынды да, одан #з отандарына немесе
Испанияѕа ћай елден келсе, сол елге ћайта бастады.
Ерiктiлердiѓ б#лiмдерi Халыћ армиясыныѓ ћатарында
23 ай бойы бостандыћ љшiн шайћасћанда олардыѓ ћатары-
нан 35 мыѓдай адам арѕы жаћћа #тiп, олардыѓ 5000-ѕа
жуыѕы Испан жерiнде ерлiкпен ћаза тапты.
Бiрнеше жљздеген интернационалистер ќскердiѓ басћа
тљрлерiнде — авиация, артиллерия, инженерлiк ќскер,
санитарлыћ б#лiмдердiѓ... ћџрамында болды. Солардыѓ
арасында кеѓес џшћыштары мен танкiшiлерi де болды.
Кеѓестiк ерiктi џшћыштар алѕашћы рет 1936 жылдыѓ
5 ћарашасында џрысћа ћатысып, Мадрид тџрѕындарын
Италия-Герман авиациясыныѓ айуандыћ бомбалауынан
ћорѕады, ал танкiшiлер сол жылдыѓ 29 ћазанында Се-
сения-Вальдемора секторында шайћасты. Одан басћа рес-
публикалыћ аймаћта кеѓестiк ќскери кеѓесшiлерiнiѓ бiр
тобы тамаша командирлер болды, олар бiзге армияны
џйымдастыру мен оныѓ жауынгерлiк дайындыѕында љлкен
к#мек к#рсеттi...
Интернационалдыћ бригадалардыѓ ћџрамында #здерi-
нiѓ саяси-идеологиялыћ жќне ќлеуметтiк айырмашылыћ-
тарына ћарамастан жалпы антифашистiк сенiмдерiмен
бiрiккен католиктер, протестанттар, еврейлер, атеистер,
коммунистер, социалистер, буржуазиялыћ жќне прогрес-
шiл партиялардыѓ #кiлдерi, сонымен бiрге ешћандай
партияларѕа жатпайтын адамдар тiзе ћосып шайћасты.
61
Бригадаларда бљкiл Еуропа елдерiнiѓ, Латын жќне Сол-
тљстiк Америкалыћ љлкендi-кiшiлi мемлекеттерiнiѓ,
Аустралияныѓ, Азия мен Африканыѓ к#птеген елдерiнiѓ
#кiлдерi болды. С#йтiп, интернационалдыћ бригадалар
бљкiл дљниежљзi антифашистерi ынтымаћтастыѕыныѓ
батыл да #ткiр к#рiнiсi болды. Олар жџмысшы табы мен
бейбiтшiлiк љшiн демократиялыћ ћозѕалыстыѓ наѕыз сана-
лы кљштерiнiѓ антифашистiк интернационалдыћ одаѕыныѓ
#кiлдерi. Олар дљниежљзi халыћтарыныѓ, жџмысшы табы,
шаруалар мен зиялылардыѓ 35 мыѓ наѕыз жаужљрек
#кiлдерi болатын.
Энрике Листер. Наша война. М., 1969.
С. 95—98.
МЮНХЕН КЕЛIСIМI
Германия, Бiрiккен корольдыћ, Франция жќне Италия
Cудет-немiс облысын беру туралы ћол жеткiзiлген келi-
сiмге байланысты ћайтарып берудiѓ мына т#менгiдей
шарттары мен тљрлерi жќне оѕан ћажеттi шаралар тура-
лы келiстi; сондай-аћ осы келiсiмге сќйкес оны орындауѕа
ћажеттi шараларды iске асыруѕа ќрћайсысы жеке-жеке
мiндеттендi:
1. К#шiру 1 ћазанда басталады.
2. ... Аумаћты тазарту 10 ћазанѕа дейiн аяћталады
жќне бар ћџрылыстардыѓ ешћайсысы бџзылмауы тиiс.
Чехословакия љкiметi к#шiру кезiнде ешћандай ћџрылыс-
тардыѓ бџзылмауына жауапты...
4. Немiс халћы басым аудандарѕа герман ќскерлерiнiѓ
бiртiндеп орналасуы 1 ћазаннан басталады...
Мюнхен, 23 ћыркљйек, 1938 жыл.
А. Гитлер
Э. Даладье
Б. Муссолини
Н. Чемберлен
Келiсiмге ћосымша
... Чехословакиядаѕы поляк жќне венгр азшылыћтары туралы
мќселе реттелiсiмен Германия мен Италия Чехословакияѕа з
тарапынан кепiлдiк бередi.
Новые документы из истории Мюнхена.
М., 1958. С. 156—159.
Достарыңызбен бөлісу: |
