Дәріс №4 Тақырып: Тақырып

1. 
   Интернетке ақпарат жіберу.
   
2. 
   ТСР/ IP протоколынының стэгі.
   

Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) – бұл глобальды желі үшін жасалған хаттамалар стегінің өнеркәсіптік стандарты.

TCP/IP стандарттары Request for Comment деп аталатын құжаттар сериясында жарияланған. RFC құжаттары Internet желісінің ішкі жұмысын сипаттайды. Кейбір RFC-тер желілік сервистерді немесе хаттамалар мен олардың жүзеге асырылуын сипаттайды, және сол уақытта басқалар секілді қолданылу шарттарын¹ талдай отырып қорытындылайды.

Стек АҚШ-тың (Department of Defence, DoD) Қорғаныс Министрлігі қолдауымен 20-дан астам жыл бұрын, ARPAnet эксперименталды желісінің басқа сателлитті желілермен байланыс үшін, әр түрлі есептеуіш ортаның жалпы хаттамалар жиынтығы ретінде жасалған. ARPA желісі өңдеушілер мен әскери облыстардағы зерттеушілерді қолдап отырған. ARPA желісінде екі компьютердің арасындағы байланыс, әлі күнге дейін TCP/IP стегінің негіздерінің бірі болып табылатын және стектің атауында қатысы бар Internet Protocol (IP) хаттамасының қолданылуымен жүзеге асырылады.

TCP/IP стектің негізгі ролі келесі қасиеттермен түсіндіріледі:

- Бұл көпжылдық тарихы бар, аяқталған стандартты, сондай-ақ желілік хаттамалар арасында атағы бар стек.

- Барлық желілер дерлік, өз трафиктерінің негізгі бөлігін TCP/IP хаттамасының көмегімен жібереді .

- Бұл Internet желісіне қол жетімділікке ие болудың әдісі .

- Бұл стек негізінде Internet транспорттық қызметтері және Internet-те өңделген WWW гипермәтіндік технологисы қолданатын, intranet- корпоративті желінің құрылуы үшін қызмет етеді.

- Барлық заманауи оепрациялық жүйелер TCP/IP стегін қолдап отыр.

- Бұл транспорттық ішкі жүйелер деңгейіндегі секілді , қолданбалы сервистер деңгейінде де әр текті жүйелердің байланысы үшін арналған иілгіш технология.

- Бұл клиент-сервер қосымшасы үшін тұрақты масштабталған, аралық платформаланған орта.

TCP/IP стегінің құрылымы. Хаттамалардың қысқаша сипаттамасы.

TCP/IP стегі ISO/OSI ашық жүйелерінің әрекеттестік үлгілерінен бұрын жасалғанымен, ол да көпдегейлік құрылымға ие, TCP/IP стегінің деңгейлерінің OSI үлгісінің деңгейіне сәйкестігі жетерліктей шарт бойынша. [39].

TCP/IP хаттамалары 4 деңгейге бөлінеді.

Ең төменгі (IV деңгей) OSI үлгісінің физикалық және канальдық деңгейлеріне сәйкес келеді. Бұл деңгей TCP/IP хаттамаларында регламентацияланбайды, бірақ физикалық және канальдық деңгейлердің барлық атақты стандарттарын қолдап отырады: локальды желілер үшін бұл Ethernet, Token Ring, FDDI, Fast Ethernet, 100VG-AnyLAN, глобальды желілер үшін – «нүкте-нүкте» байланыстыру хаттамалары SLIP және PPP, шекаралық желілердің хаттамалары X.25, frame relay пакеттерінің коммутациясымен. Сондай-ақ, канальдық деңгейдегі транспорт ретінде АТМ технологиясының қолданылуын анықтайтын арнайы спецификация жасалған. Әдетте локальды немесе глобальды желілерде жаңа технологияның пайда болуы кезінде, IP пакеттердің инкапсуляция әдістерін анықтайтын RFC-ге лайықталған қайта өңдеу үшін, ол тез арада TCP/IP стегіне қосылады.

Келесі деңгей (III деңгей) – бұл желі аралық қатынасытар деңгейі, олар әртүрлі локальды желілердің, шекаралық желілердің, арнайы байланыстар сызығының т.с.с транспорттық технологияларын қолданатын пакеттердің жіберілуімен айналысады

Желілік деңгейдің негізгі хаттамасы ретінде ( OSI үлгісі терминалында ) стекте IP хаттамасы қолданылады, бұл хаттама локальды желінің үлкен мөлшерінен тұратын, локальды байланыспен біріктірілген сияқты, глобальды байланыспен де біріктірілген, алғашқыда-ақ құрылымды желілерде пакеттерді жіберуші хаттама ретінде жобаланған болып табылады. Сондықтан да, IP хаттамасы рационалды түрде ішкі жүйелерді пайдаланып және төмен жылдамықты байланыс сызықтарының мүмкіндіктерін үнемді жұмсай отырып желілерде қиындатылған топологиямен жақсы жұмыс істейді. IP хаттамасы дейтаграммалық хаттама болып табылады, яғни ол тағайынау түйініне дейін пакеттердің жеткізілуіне кепілдік бермейді, бірақ солай жасауға тырысады.

Желі аралық қатынастар деңгейіне барлық хаттамалар қатысты болады, олар құрылумен байланысқан және маршрутизация таблицаларының модификациясы, яғни Routing Internet Protocol және Open Shortest Path First (OSPF) маршруттық ақпараттың жиындық хаттамалары, сонымен қатар желі аралық хабарламаны басқару хаттамасы Internet Control Message Protocol (ICMP). Соңғы хаттама, желі маршрутизаторы мен түйін – пакет ағымы арасындағы қателер туралы ақпарат алмасу үшін арналған. Арнайы ICMP пакеттердің көмегімен пакетті жеткізудің мүмкін еместігі хабарланады, яғни уақыттың артуы немесе фрагменттерден пакеттердің жиналуының жалғасуы, аномальдық параметрлердің мөлшері, қайта жіберу маршрутының өзгеруі және қызмет ету, жүйенің жағдайы т.с.с.

Келесі деңгей (II деңгей) негізгі деп аталады. Бұл деңгейде Transmission Control Protocol жіберумен басқару хаттамасы және қолданушының дейтаграммалар хаттамасы User Datagram Protocol (UDP) жұмыс жасайды. TCP хаттамасы жойылған қолданбалы процесстер арасында хабарламаның ыңғайлы берілуін қамтамасыз етеді. UDP хаттамасы, IP секілді қолданбалы пакеттердің дейтаграммалық тәсілмен берілуін қамтамасыз етеді, және тек қана желілік хаттама мен көп санды қолданбалы процесстер арасындағы байланыстырылған буынның функцияларын орындайды.

Жоғарғы деңгей ( I деңгей) қолданбалы деп аталады. Көп жылдар бойы әртүрлі елдердер желісінде қолданылған TCP/IP стегі үлкен мөлшерлі хаттамалар мен қолданбалы деңгейдегі сервистерді жинастырды. Оларға кең қолданыстағы хаттамалар, яғни FTP файлдарды көшіру хаттамасы, telnet терминалының эмуляция хаттамасы, SMTP пошталық хаттама, жойылған ақпаратқа қол жетімділікті қамтамасыз ететін гипер мәтіндік сервистер, WWW сияқты және тағы басқалары жатады.

File Transfer Protocol (FTP) файлдарының қайта жіберу хаттамасы - файлға жойылған қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Сенімді жіберілуді қамтамасыз ету үшін, , FTP транспорт ретінде TCP- байланысы орнатылған хаттаманы қолданады. Файлдарды қайта жіберуден басқа FTP хаттамасы басқа да қызметтерді ұсынады. Қолданушыға жойылған машинамен интерактивті жұмыс жасау мүмкіндігі беріледі, мысалы, ол өзінің каталогының құрамын басып шығара алады. Әйтеуір, FTP қолданушылардың² аутентификациясын орындайды. FTP-архивтердің публикалық каталогына қол жеткізу үшін, Internet парольдық аутентификация қажет болмайды, және оны қолданғандағы қол жетімділік үшін алдан ала анықталған қолданушының Anonymous аты болады .

TCP/IP стегінде FTP хаттамасы файлдармен жұмыс жасау үшін аса кең қызметтер жиынын ұсынады, бірақ ол бағдарламалау үшін ең қиыны болмақ..

FTP-тың барлық мүмкіндіктерін қажет етпейтін қосымшалар, басқа үнемділеу хаттаманы қолдана алады – қарапайым файлдарды жіберу хаттамасы Trivial File Transfer Protocol (TFTP). Бұл хаттама тек файлдардың жіберілуін ғана орындайды, және транспорт ретінде TCP-ға қарағанда аса қарапайым, UDP байланысы орнатылмаған хаттама қолданылады.

Simple Network Management Protocol (SNMP) хаттамасы желілік басқаруды ұйымдастыру үшін қолданылады. Басында SNMP хаттамасы көбіне шлюз³ деп аталатын, жойылған бақылаулар мен Internet маршрутизаторын басқару үшін жасалған болатын. Атағының шығуына байланысты SNMP хаттамасын кез-келген коммуникациялық жабдықтармен – концентраторлар, көпірлер, желілік адаптер т.б басқару үшін қолдана бастады. SNMP хаттамасындағы басқару мәселесі екі тапсырмаға бөлінеді.

Бірінші тапсырма ақпараттың жіберілуімен байланысты. Хаттамаларды басқарушы ақпараттың жіберілуі SNMP-агенттің қатынастар процедурасын анықтайды, ол басқару жабдығында, SNMP-мониторында, администратор компьютерінде жұмыс жасағандықтан, оны басқару консольі деп те атайды. Жіберілу хаттамалары агенттер мен мониторлар алмасып отыратын хабарламалардың форматын анықтайды.

Екінші тапсырма басқару құрылғысының күйін сипаттайтын бақылаушы айнымалылармен байланысты. Құрылғыда қандай берілгендердің сақталып мен жиналуы керектігін стандарттар регламентация жасайды. SNMP стандартында желімен басқарылатын ақпараттық деректер қорының спецификациясы анықталған. Бұл спецификация, Management Information Base (MIB) деректер қоры секілді атағы бар, ол басқарушы құрылғы сақтайтын және оларға жасалатын операциялар туралы берілгендер элементін анықтайды.