Лекция жинағы Шымкент, 2020ж №1- дәріс Заманауи психология пәні, міндеттері мен әдістері. Жоспары

жүктеу 78,15 Kb.

бет	6/12
Дата	12.03.2022
өлшемі	78,15 Kb.
	#37779
түрі	Лекция

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

352464 (1)

Жануарлар психикасының түрлерi

Инстинктер - жануарлардың биологиялық дамуы мен жүйке жүйесiнiң түрлiше құрылымына қарай оларда мiнез-құлықтың әр түрлi түрлерi байқалып отырады.. Осы арқылы жануар сыртқы ортамен байланыс жасайды, табиғи қажетiн өтеу жолында тiршiлiк етедi, материалдық дүниенiң құбылмалы өзгерiстерiне тиiсiнше жауап қайтарып бейiмделiп отырады. Инстинкт, көбiнесе, дамудың төменгi сатысында тұрған жануарларда кездесетiн мiнез-құлықтың қарапайым нәсiлдiк формасы. Мұны қазақша “соқыр сезiм” деп атайды. Инстинктер табиғи сұрыпталу жолымен жасалады. Жануарларда болатын инстинкт — организмнiң белгiлi тiршiлiк жағдайына, өскен ортасына әбден көнiккенiн көрсететiн мiнез-құлықтың түрi. Мысалы, араның омартасы, құстың ұясы, көртышқанның iнi т. б. өте “шеберлiкпен”, “ептiлiкпен” жасалынады. Бiрақ осы мысалға қарап, бұл айтылған жәндiктер мен құстарда сананың саңылауы бар деуге болмайды, өйткенi, инстинктiк амалдардың бәрi — тұқым қуалау жолымен жасалынады. Олар өздерiнiң тұрақтылығымен, оралымсыздығымен ерекше көзге түседi. Мәселен, тауықтың басып отырған жұмыртқаларын алып, орнына тас салса да, мерзiмдi күнi бiткенге дейiн отыра бередi. Өйткенi, жылдың белгiлi мезгiлiнде тауықтың, я басқа құстың жыныс безi гормондары қозып, осындай күйге түседi. Инстинктер жануарларда бiр арнамен тiзбектелiп өтiп жатады. И. П. Павлов оларды шартсыз рефлекстердiң тiзбегi дей келiп, инстинктердiң басты түрлерiне (жыныс, тамақ, өмiрiн сақтау т. б.) физиологиялық сипаттама берген.

жүктеу 78,15 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12