Кореяда арнайы білім берудің пайда болуы 19 ғасырдың аяғынан басталады және оның таралуында көру және есту қабілеті нашар балаларға арналған алғашқы арнайы мектептерді ашқан христиан миссионерлерінің еңбегі зор

Арнайы білім беру жүйесінің даму деңгейіне әсер ететін негізгі фактор – мемлекеттің оған деген көзқарасы екені даусыз. Жоғарыда айтылғандай, 1970 жылдары Оңтүстік Кореяда арнайы білім беру қарқынды дамып келеді. Шамамен осы салада дәстүрлі түрде алға озған Батыс Еуропа елдері де бетбұрысты бастан кешуде. Егер Кореяда 1970 жылдарға қарай мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алу құқықтары жүзеге асырылып, мойындалса, Еуропада осымен бір мезгілде ұлттық арнайы білім беру жүйесін дамытудың сапалы жаңа кезеңі басталды. Бұл кезеңнің лейтмотиві – оқшауланудан интеграцияға дейін – мүмкіндігі шектеулі адамдардың қоғамға интеграциялануы. Корея бұған 10 жылдан кейін – 1990 жылдардың басында келеді.

1994 жылы «Арнайы білім туралы» заңға инклюзивті білім беруді енгізуді көздейтін түзетулер енгізілді. Ал 20 жылға жуық уақыттан кейін инклюзивті білім беру мәселесі өзінің түсініксіздігіне байланысты талқылауға негіз болып отыр.

2006 жылы Корея Арнайы білім беру институтының мәліметтері бойынша арнайы сыныптары бар бастауыш және орта мектептердің саны 4041 болды. Осы оқу орындарының материалдық-техникалық қамтамасыз етілуі туралы мәліметтер жинақталып, мектептердің мүмкіндігі шектеулі оқушыларға арналған арнайы жатақханалармен қаншалықты жақсы жабдықталғанын көрсетті. Мектептің жабдықталу деңгейі 7 көрсеткіш бойынша бағаланды:

1) негізгі кіреберіс арқылы кіру мүмкіндігі;

2) мүгедектерге арналған автотұрақ;

3) негізгі кіреберіс алдындағы аумақты тегістеу;

4) арнайы қоршаулары бар баспалдақтардың болуы;

5) ыңғайлы есіктер;

6) мүгедектер арбасына арналған лифт;

7) арнайы дәретханалар.

Корей мектептерінде жоғарыда айтылғандардың барлығы болуының өзі мемлекеттің мүмкіндігі шектеулі жандарға деген шынайы көзқарасын көрсетеді. Қызғаныштың нақты себебі - мониторинг нәтижелері:

1-ші көрсеткіш бойынша – 69,8%-дан кем емес (орташа 87%),

2-де – кемінде 73,2% (орташа 87,2%),

3-і – кемінде 67,4% (орташа 86,2%),

4 үшін - кемінде 43,6% (орташа 73,2%),

7 –ші бойынша – 70,3%-дан кем емес (орташа 90,1%).

Осы көрсеткіштердің аясында мектептерді мүгедектер арбасындағыларға арналған арнайы көтергіштермен жабдықтау деңгейі проблемалы болып көрінеді – орташа есеппен 44,4%, бірақ бүгінгі күні қазақстандық мектептер бұл көрсеткіштен де алыс.

Оңтүстік Кореяда инклюзивті білім беру кең мағынада түсіндіріледі және бір мезгілде бірнеше бағытта дамып келеді. Білім және ғылым министрлігінде ерекше жағдайды қажет ететін балалардың әртүрлі топтарына жауапты бірнеше департаменттер бар. Арнайы білім беру саясаты басқармасының негізгі қызметі мүмкіндігі шектеулі балаларды және оқуда біршама қиындықтары бар балаларды оқу үдерісіне тарту болып табылады. Білім беру әл-ауқат саясаты бөлімі аз қамтылған отбасылардың балаларына, Солтүстік Кореядан келген босқындар отбасыларының балаларына және көпұлтты отбасылардың балаларына жауапты.

Корейлер біртекті ұлт бола отырып, соңғы жылдары Кореяда жұмыс істейтін және тұратын шетелдіктер санының өсуіне және олардың тұруының салдарына тап болды.

Әрине, келушілердің этникалық құрамының әртүрлілігін және әрбір этностың мәдени ерекшелігін ескеру қажет болды. 2006 жылы Білім министрлігі «көпмәдениетті отбасы» терминін енгізіп, осындай отбасы балаларымен жұмыс істеу стратегиясын әзірледі. Мысалы, «мектептен кейінгі» білім берудің арнайы бағдарламасы жасалып, «көп мәдениетті отбасылардың» балаларына колледжге түсуде артықшылықтар беріліп, педагогтар этникалық жағынан аз топ балаларымен жұмыс істеуге дайындалуда. Тіл мәселесін шешу үшін Білім министрлігі облыстық деңгейде шетелдіктердің балаларына кеңес беретін орталықтар ашты. Мамандандырылған оқулықтар, оқу бағдарламалары, т.б. 2008 жылы «Көп мәдениетті отбасыларды қолдау туралы» Заң қабылданып, күшіне енді, ол мұндай отбасыларды кемсітуге қарсы бағытталған және олардың өмір сүру сапасын арттыруға арналған.

Ерекше назар аударуды қажет ететін балалар мен жасөспірімдердің тағы бір тобы - Солтүстік Кореядан келген босқындардың балалары. Шамамен шағын болғанымен, бұл топқа мемлекет тарапынан жүйелі және теңгерімді көзқарас қажет. Мұнда психологиялық аспекті өте маңызды.

Арнайы білім берудің осы саласын дамытудағы маңызды қадам 2007 жылы Солтүстік Кореядан келген босқын балалар үшін Ансонда Ханкёре мектебінің ашылуы болды. Бір қызығы, бұл мектептің мақсаты – академиялық білім беру емес, бұл балалардың бейімделу, «бейімделу» процесі мүмкіндігінше ауыртпалықсыз өтуін қамтамасыз ету.

Қазақстанда бүгінде оралман балаларына қатысты осындай проблема бар. Оқу бағдарламаларының сәйкес келмеуі, тілді түсінбеу, жаңа жерге қоныстануға байланысты психологиялық проблемалар – Солтүстік Кореяда да, оралмандарды оқытуда Қазақстанда да осындай қиындықтар кездеседі. Сондықтан Оңтүстік Кореяның тәжірибесі мұқият талдауға және бейімделуге лайық. Бүгіннен бері олар не десе де, оралман балаларының бейімделуіне жүйелі мемлекеттік қолдау көрсетілмейді. Мектептерде жасалып жатқан жұмыстардың барлығын, яғни тіл, пән бойынша қосымша сабақтарды мемлекет қаржыландырмайды, сондықтан мұғалімдер тегін жасайды.