11
Дербес компьютерлердің типтері өте көп. Солардың ішінде біздің
елімізде кең тараған IBM PC типтес дербес компьютерлерді қарастырамыз.
Мұнда IBM (international Bisnes Mashinary) – АҚШ-тағы фирма аты, ал PC
(Personal Computer) – дербес компьтерлер дегенді білдіреді.
Мәтіннен ғылыми-көпшілік терминдерді табыңыз.
Берілген мәтіннің негізінде диолог құрастырыңыз.
Компьютерді меңгерудің өз келешектерің үшін қандай пайдасы бар?
Осы тақырып төңірегінде сұхбат құрыңыз.
Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойыңыз.
Қажетті сөздер: (абак, логарифмикалық сызғыш, миы үшін, есептегіш
механизмді,
іздестіруші,
өндіріс
орындарының,
статистикалық
мәліметтерді,
арифмометр,
тапсырыс,
есептегіш
машиналарды,
микропроцессор, барлық салада).
Компьютер тарихы көлемді есептеулерді жеңілдету жолдарын .......
тығыз байланысты. Тіпті көп санды қарапайым арифметикалық
операциялардың өзі адам ........ қиындық туғызады. Сол үшін ежелден-ақ
қарапайым есептегіш құрал –....... пайда болған. Он жетінші ғасырда күрделі
математикалық есептерді жеңілдететін ......... пайда болған. 1642 жылы
Паскаль Блез сегіз зарядты .......... құрастырып шығарған. Екі жүз жылдан
кейін 1820 жылы француз Шарль Голь көбейту мен бөлуді орындай алатын
........ ойлап шығарған. Бұл прибор есепшілердің таптырмайтын құралына
айналған.
Ғылым мен техниканың одан әрі дамуы 1940 жылдары бірнеше рет
......... шығаруға мүмкіндік берді. 1944 жылы Ай-Би-Эмнің ......... бірінде
Гарвард университетінің ғалымдарымен АҚШ ....... бойынша «Марк-1» деп
аталатын машина құрастырылып шығарылды. Бұның салмағы 35 тонна болды.
1960 жылдардың басына қарай көлемді ...... өңдеу үшін компьютерлер
кеңінен қолданыла бастады. Бағасы қымбат болғандықтан, компьютерлер .......
қолданыла алмады.
1970 жылы «Intel» компаниясының қызметкері Эдвард Хофф тұңғыш
......... ойлап шығарды.
Техникалық аударма
Техникалық аударма - әртүрлі тілде сөйлейтін адамдар арасында арнайы
ғылыми-техникалық ақпарат алмасу үшін қолданылатын аударма.
Техникалық аударманы жүзеге асыратын адам екі тілді білуге міндетті.
Түпнұсқаның мазмұнын сауатты, нақ, дәл беру үшін аудармашы екі тілдің
біреуін еркін меңгеруі керек. Техникалық аударманы жүзеге асырушы адам
жаңа материалдарды пайдаланады, сондықтан оны қабылдау үшін белгілі
дайындығы және арнайы білімі болуы керек. Кез келген екі тілді білетін адам
техникалық аударманы жүзеге асыра алмайды.
12
Техникалық аударма жасай алу үшін ғылыми-техникалық ақпарат
алмасуда аудармашы (делдал) қызметін атқаратын адам қандай қасиеттерге,
білімге, біліктілікке, дағдыға ие болуы керек?
Бұл жерде әңгіме қазақ тілі мен орыс тілі туралы болып отырғандықтан,
біріншіден, аударып отырған тілін (мысалы, аудармашы орыстілді болып,
түпнұсқа қазақша немесе керісінше болса), яғни қазақ тілін түсіне алатындай
деңгейде немесе керісінше; екіншіден, басқа тілді (бұл жерде орыс немесе
қазақ тілін) ақпаратты сауатты бере білу үшін жеткілікті деңгейде білуі;
үшіншіден, ақпарат көздерін пайдалана білуі; төртіншіден, әртүрлі
техникалық аудармалар жасай алуы; бесіншіден, терминологиялық
минимумды білуі керек.
Аудармашы өзіне қажет арнайы мәліметтерді тез табу үшін қандай
ақпарат көздері бар екенін, олардан не табуға болатынын, оларды қандай
тәртіппен қолдануға болатынын білуі керек.
Барлық ақпарат көздерін жалпы, арнайы ақпарат көздері деп бөлуге
болады. Жалпы ақпарат көздеріне жалпы қолданыстағы сөздіктер және жалпы
энциклопедиялар жатады. Сөздіктер екітілді және бір тілді болады. Біртілді
сөздіктер: түсіндірме, синонимдер, омонимдер, антонимдер, орфографиялық,
фразеологиялық болып келеді. Арнайы ақпарат көздеріне: арнайы сөздіктер,
арнайы энциклопедиялар, ғылым мен техниканың әртүрлі салалары бойынша
анықтамалықтар, арнайы әдебиеттер жатады.
Жалпы екітілді сөздіктерді табысты пайдалану үшін мыналарды есте
сақтау керек:
1) Кез келген жалпы екітілді сөздік (фразеологиялық сөздіктен басқасы)
сөздің аудармасын емес, әрбір сөздің мүмкін болатын баламаларын ғана
береді, сөздік сөздің белгілі контекстегі мағынасын тұспалдап қана көрсетеді.
2) Қажет сөзді жылдам табу үшін алфавитті жақсы білу керек. Сөздікпен
жиі жұмыс жасаған кезде алфавитті жақсы білу жұмыс уақытын едәуір
үнемдеуге мүмкіндік береді.
3) Барлық шартты белгілердің, қысқартулардың, сөздік мақалаларында
кездесетін тыныс белгілерінің мағыналарын жақсы білу керек. Ол үшін
сөздікті пайдаланбас бұрын сөздікті пайдалану туралы мақаланы зерде қойып
оқып шығу және қысқартулар тізімімен танысу керек.
Мәтінді аударыңыз
Дербес компьютер архитектурасы
Дербес компьютерлер тұрмыстық, оқу жүйесіне арналған және кәсіби
(әмбебап) деп аталатын үш түрге бөлінеді. Тұрмыстық компьютерлер –
компьютерлердің қарапайым түрлері (1970-жылдары дайындалған, қазіргі
кезде өндірістен алып тасталған БК-0010, Ириша, Apple И, т.б.). Олардың
жадтарының сыйымдылығы үлкен емес, орындайтын іс-әрекеттері де шамалы
болатын.
