Рефлекстер - жүйке-физиологиялық қызметтері

жерде тамақ ішетін ыдысы шартсыз емес, шартты тітіркендіргіш болып табылады.

Шартты рефлекс жануарларда, әсіресе адамдарда әруақытта да қалыптасады. Бұл құбылыс сыртқы ортаның өзгермелілігімен байланысты, оған жүйке жүйесі бейімделуі қажет, онымен жаңа уақытша байланыстар құру керек. Шартты рефлекстер әдісін пайдалана отырып, И.П.Павлов бас ми жартышарларының қызметі сыртқы ортадан жүйке жүйесіне және сонымен қатар ағзаның өзінен әсер ететін көптеген тітіркендіргіштердің талдаужәне жинақтау үрдістерінен тұрады.

Талдау мен жинактау И.П.Павлов анализатор деп атаған ерекше жүйке тетігінің көмегімен іске асады. Анализатор оның пікірінше жүйке-физиологиялық аппарат, ол сезгіштік жүйкенің перифериялық шегінен, жүйкенің өзінен сол тітіркендіргіштерді қабылдайтын үлкен жартышарлардың саласынан тұрады. Үлкен жартышарлар қабығы сыртқы ортадан келетін әртүрлі сигналдардың әсерімен күрделі аналитикалық-синтетикалық қызмет атқарады.

Сөздер мен сөз тіркестері, ең алдымен адамдар оны естиді, сонымен қатар белгілі бір заттар мен құбылыстар туралы оған сигнал береді. Сөздер мен сөз тіркестерін И.П.Павлов екінші сигнал жүйесі деп атады. Екінші сигнал жүйесі адамның қоғамдық өмірінің жемісі және тек қана адамға тән. Жануарларда екінші сигнал жүйесі болмайды. Екінші сигнал жүйесін (сөзді, тілді) сигналдардың сигналы деп атады. Бірінші және екінші сигнал жүйелері бір-бірімен өзара тығыз байланыста іске асады. Екінші сигнал жүйесі адамзат ойлауының негізіне жатады, ол жинақталған түрде білімді есте сақтауға мүмкіншілік жасайды, адамдар арасындағы қарым-қатынасқа қызмет етеді.