Ақмола облысы Зеренді ауданы Қызылегіс негізгі мектебі - Ғылыми жоба
- Бағыты: гуманитарлық
- Секция: этномәдениеттану
- Тақырыбы: Қымыз – шипалы сусын
- 5- сынып оқушысы Каримжанова Айнұр
- Ғылыми жетекшісі Аскарова Дариха Серекбаевна
Мазмұны: - 1. Кіріспе
- 2. Негізгі бөлім
- 2.1. Жылқының қасиеті- сүтінде
- 2.2.Қымыздың пайдасы
- 2.3 Қымыздың қасиеті мен түрлері
- 3.1.Қымыздың қышқылдығын анықтау
- 3.2. Қымызды ашыту әдістері
- 4.Қорытынды
- 5.Пайдаланған әдебиеттер
Аннотация - Аннотация
- Айнур ғылыми жобада қымыздың түрлері, ерекшеліктері және пайдасы туралы жұмыстар жазған. Қымыздың бірнеше түрін қарастырып олардың әрқайсысына жеке тоқталған.Қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ. Дегенмен ілгері заманда жылқы мен түйенің адам үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын. «Жылқы – малдың патшасы, түйе – малдың қасқасы» деген мақал сол кезде туған болатын.Осыны бала ойлана отырып өзіне сыншыл, өз бетімен ойлау, шешім қабылдау сияқты қасиеттерді игереді және келесі міндеттерді орындайды: эстетикалық: ішкі дүниені байытады, қиялды дамытады, қымыздың түрлері және ерекшеліктері жайлы білімді тереңдетеді.
- Ең алғаш қымыз жайлы ерте грек тарихшыларының еңбегінде берілген. Онда «скифтердің ең сүйікті және ерекше асы» деп жазылған болатын.Ашығудан кейін қымыз ішу буын ауруларына өте пайдалы, адам денесінің күш-қуатын арттырады, бүйрек пен бауырды қанықтырады,қан тамырларын тазалайды. Бие күніне орта есеппен 10 – 12 литр сүт сауылады. Биелерді 7-8 ай саууға болады.
- Айнур қымыздың қасиеті мен пайдасы жайында жан-жақты зерттеп,ой-өрісін, білімін терендетеді.Сонымен қатар, өз бетінше ізденіп, проблемалық сұрақтарға талдау жасай білуге және жұмысын қорғау барысында сөйлеу мәдениетін дамытуға үйренеді.
Annotation - Annotation
- Ainur wrote about kind of kymyz and its peculiarities, usage in her research. She considered several types of kymyz and examined each of them. To have livestock is a very important for Kazakh nation. Nevertheless, the role of horses and camels were significantly high for people. If pupil think about, they will develop critical thinking, making solution and build the following skills: Aesthetic. artistic imaginative.
- At first it was written about kymyz in the ancient Greek historian’s works. According to that books, it was one of the favorite drinks of Scythian. It was really healthy for articulation, kidney and liver. You can take 10-12 liters horse milk per day. All so, you can milk a horse about 7-8 month.
- Ainur tried to research the state and the usage of kymyz and extend her knowledge in that field. In addition to this she learn to analyze problematic to question and develop speaking hills in the process of defending research work.
Қызылегіс негізгі мектептің 5-сынып оқушысы: Каримжанова Айнур - Қызылегіс негізгі мектептің 5-сынып оқушысы: Каримжанова Айнур
- «Қымыз – шипалы сусын» атты жұмысына
-
- Сын- пікір
-
- Бұл жобада қазақтың ертедегі көшпелі өмірінде ауруға ем болып, сауға қуат беретін қымыз жайлы зерттелген.
- Оқушы қымыздың емдік қасиеттерін жақсы аша білген. Осы жұмысты зерттеу арқылы оқушының қазақтың мәдениетін терең білсем екен деген қызығушылығы артты. Оқушы өз бетімен көп еңбектене отырып, бүкіл ықыласын шығармашылыққа аударды.
- Айнурдың алдағы жұмыстарына сәттілік тілей отырып, оның осы жоба арқылы үлкен жетістіктерге жете берулеріне тілектеспін.
-
- Пікір жазған: ғылыми жетекшісі Аскарова Дариха Серекбаевна
-
-
-
-
-
Review - Review
- scientific project on a theme "Kumiss- is curative drink« pupil of fifth class Кuzulegis
- basic school from Karimjzhanova Ainur
-
- Kumiss was investigated in this project, that as early as in antiquity life of nomadic Kazakhs was medicine from many illnesses and gave force and cheerfulness. A pupil exposed useful, curative properties of kumiss well. By means of the advanced study for a pupil interest appeared to study the culture of Kazakhs. Pupil independently inlaying much labour spared all attention in creative work of project.
- It is desirable to wish to Ainur of large achievements in this project and success in future research works.
-
-
- A review wrote: leader of project Askarova Dariga Serekbaevna
Кіріспе - Кіріспе
- Мәселе
- :Жылқы малының сүті қымызды тұрмыста қолданылған мен, оның көптеген пайдасын, өзіне тән ерекшеліктерін біле бермейміз. Жобада осы мәселе жайлы айтылады.
- Мақсаты:
- Жылқы сүті қымыздың пайдасын,түрлерін, ерекшеліктерін оқып үйрену.
- Міндеттері:
- Қымыз туралы кітаптардан, оқулықтармен, зерттеулермен танысу;
- Қымыздың түрлері, ерекшеліктері жайлы білімді тереңдету;
- Ғалым, доктор, профессор еңбегімен танысу .
- Нысаны:жылқы сүті қымыз
- Пәні: дүниетану
- Болжам: егер біз қымыз жайлы оқып білсек, онда қымыздың көптеген сырларын ашар едік.
- Нәтижесі: іздену нәтижесінде қымыздың денсаулыққа пайдалы екенін,әртүрлі ауруларға емдік қасиеті бар екенін білеміз.
- Қандай сусынды жақсы көресің?- десе, көп бала кола, пепси,спрайтты атайды. Ал мен қымызды,шұбатты ұнатамын.
- Осы жұмысым арқылы оны дәлелдегім келеді.
-
“Жылқы –малдың патшасы,түйе-малдың қасқасы” деген мақал қазақта тегін айтылмаған. - Қазақ халқы үшін төрт түліктің осалы жоқ.Дегенмен жылқы мен түйенің адам үшін атқаратын қызметі өте жоғары бағаланатын.Мереке-қуанышта,қайғы-қасіретте,басқа түскен не ауыр күндерде бұл түліктер адамның жан серігі,айырылмас досы болған.
- Барлық түліктен де жылқы өсіру жеңіл.Оны бағуда шығын шықпайды.Еті де,сүті де қазақ халқы үшін аса қадірлі тағам.
- Ғылыми зерттеулер бойынша жылқы еті
- сиыр етінен 24-25 % көп болады
- Қорытуға жеңіл, сіңімі тез
- Қазы-қарта,жал-жая
- үлкен сұранысқа ие
- Жылқының бір қасиеті -сүтінде
- Ауруға ем, туберкулез ауруын емдеген
- Құрамында “С”
- В2,В12 витамин мол
- 7-8 айға дейін саууға болады
- Сонда 1500-2000л сүт алынады
- В.Толстиков деген дәрігер. “қымыз асқазанды емдеп,
- адамның өзін әлдендіреді,оның тәнін жаңғыртады” –
- деп жазған екен.
- Биология ғылымының докторы,профессор З.С. Сейітов.Бие
- сүтінің емдік қасиеті ерте кезден белгілі екендігін жазады.
- Француз саяхатшысы Вильгельм Рубринаста 1253 жылы Татарстанға
- саяхатқа келіп қымыз ішкен. Қымыздың адам организміне
- пайдасын болжап жазған
- орыстың ұлы ақыны А.С.Пушкинде жақсы лебіз білдірген
- Орыс жазушылары Л.Н. Тоолстой., А.П. Чехов.,
- дәрігерлер С.П.Боткин., Г.А.Захарин қымызбен емделуді қызу
- қолдаган
- Қазақстанда 1910 жылы Бурабайда қымызбен емдейтін
- алғашқы емхана ашылған
- Құрамында сүт
- қышқылы бар
- организмге
- жақсы әсер етеді
- Қанттың жақсы
- қорытылуына
- Жыл маусы-
- мына
- қарай
- қымыз
- Уыз қымыз-
- бие сүтінің уыз
- дәмі таралған
- кезде ашытыл-
- ған
- қою қымыз
- Жазғы қымыз-
- жаз ортасындағы,
- шөп әбден пісіп,
- буыны қатқан
- кездегі қымыз
- Күзгі қымыз-
- Күзді күні бие
- ағытарда соңғы
- қымыз
- Қысқы қымыз-
- мол қордың
- үстіне күн
- сайын сүт құя
- отырып бірнеше
- күн жинаған
- қымыз
- Жыл маусы-
- мына
- қарай
- қымыз
- Уыз қымыз-
- бие сүтінің уыз
- дәмі таралған
- кезде ашытыл-
- ған
- қою қымыз
- Жазғы қымыз-
- жаз ортасындағы,
- шөп әбден пісіп,
- буыны қатқан
- кездегі қымыз
- Күзгі қымыз-
- Күзді күні бие
- ағытарда соңғы
- қымыз
- Қысқы қымыз-
- мол қордың
- үстіне күн
- сайын сүт құя
- отырып бірнеше
- күн жинаған
- қымыз
- Сары қымыз -шөп әбден пісіп,
- буыны қатқан кездегі қымыз
- Дөнен қымыз- төрт тәулік
- ашытылады
- Түнемел қымыз -торсықта
- сақталып,екі тәулік
- сапырылған,
- Бесті қымыз -бес тәулік
- ашытылады
- Құнан қымыз -үш тәулік
- бойы ашытылады
- Асау қымыз -бесті
- қымыздан да күшті
- Бал қымыз - бал,қант
- косып жасаған қымыз
- Жуас қымыз -баяу
- ашыған қымыз
- Қымыз бие сүтімен
- ашытылады.
- Сауылатын биелер
- Сақа бие- бірнеше
- құлындаған бие
- Құлын бие-
- алғаш құлындаған
- бие
- Қыран бие-
- қысыр қалған бие
- Қымыз ашытуда
- қолданылатын
- ыдыстар
- Бірнеше жылдар
- бойы торсыққа
- ашытып келеді.
- Арша ағашынан
- жасалған саба-
- күміспен өрнектеліп
- көз тартып тұрады
- Еменнен жасалған –
- күбіге 100 л қымыз
- ашытылады
Тазалық- жеке гигиенаның ең негізгі талаптары - Сүт пен қымызға жақын жүретін қызметкерлер таза,әрі жинақы киініп, қолдарын мұқият жуып отыру қажет.
- Биелерді сауу кезінде дәрігерлік-санитарлық ережелерді,тазалық гигиенасын, ветеринарлық-санитарлық
- шараларды қатаң сақтау қажет
Қазақ халқының бір ғасырлық тарихын басынан кешірген Жамбыл Жабаев ақын атамыз: - ...Үйірілген сары алтындай сары қымыз,
- Ауруға-ем,сауға –қуат,дәрі қымыз.
- Елімнің баяғыдай сүйген асы,
- Шығаршы тағы нең бар кәрі қымыз,-
- деген өлең жырларымен қорытындылаймын.
Достарыңызбен бөлісу: |
