Керімбай Сапарбай

●

Термоэлектрондық эмиссия, оның іс жүзінде қолданылуы. 

Электролиттердегі электр тогы. Электролиттердің 

өткізгіштігі. Электролиттер үшін Ом заңы. Электролиз. 

Фарадей заңдары. Газдардағы электр тогы. Газдардың 

ионизациялануы және рекомбинациялануы. Газдардағы 

еріксіз және ерікті разряд

Лекция №8 

Термоэлектронды

қ

 эмиссия — вакуум 

немесе бас

қ

а орта ішінде 

қ

ыз

ғ

ан 

денелерден (эмиттерлерден) 

электрондарды

ң

 шы

ғ

арылуы. 1882 ж. 

ашыл

ғ

ан, термоэлектронды

қ

 

эмиссияны а

ғ

ылшын физигі О.У. 

Ричардсон зерттеген. 

Термоэлектронды

қ

 эмиссия, негізінде, 

электронды

қ

 шамдар ж

ə

не бас

қ

а 

электровакуумды

қ

 ж

ə

не газразрядты

қ

 

аспаптар ж

ұ

мыс істейді.

Электр тогы – электр қозғаушы күштің әсерінен зарядтардың 

(зарядталған бөлшектер немесе дене) бағытталған қозғалысы.

Зарядталған бөлшектер: өткізгіштерде — электрондар, 

электролиттерде —иондар (катиондар мен аниондар), газда —иондар 

мен электрондар, арнайы жағдайдағы вакуумда — электрондар, 

жартылай өткізгіштерде —электрондар мен кемтіктер (электронды-

кемтіктік өтімділік) болып табылады.

Электр тогы энергетика саласында — энергияны алыс қашықтыққа 

жеткізу үшін, ал телекоммуникация

 саласында — ақпаратты шалғайға 

тасымалдау үшін қолданылады.

Электролиттердің электрөткізгіштігі

Электролиттер ( грек. lysіs – еру, ыдырау) – еріген немесе балқыған күйде электр тоғын 

өткізетін заттар.Электролиттерге қышқыл, негіз, тұздың судағы ерітінділері жатады; бұларда 

электр тогы иондар арқылы тасымалданады. Э ерітінділерінен ток өткенде электродтарда 

тотығу-тотықсыздану процестері – электролиз жүзеге асады. Электролиз Фарадей заңдарына 

сәйкес жүреді, ол таза металдар, хлор, күшті сілтілер алуда кеңінен қолданылады. 

Диссоциациялану дәрежесіне () қарай Электролит әлсіз (3%-ға дейін) және күшті (30%-дан 

артық) болып екі негізгі топқа бөлінеді. Әлсіз Электролит. диссоциацияланған ерітінділерде 

иондарға жартылай ыдырайды (қ. Электролиттік диссоциация). Әлсіз Э-ге көптеген органик. 

қышқылдар, негіздер, сондай-ақ кейбір бейорганик. қышқылдар мен негіздер (мысалы., H2S, 

H2SO3, HCN, NH4OH) жатады. Күшті Электролиттик ерітінділерде түгелдей ионға ыдырайды. 

Барлық тұздар, көптеген органик. және бейорганик. қышқылдар мен негіздер күшті Э-ге (HCl, 

HBr, HІ, HNO3, H2SO4, LіOH, NaOH, KOH) жатады. Ғылым мен техникада Элертролиттердин 

маңызы зор. Тірі организмдер денесіндегі барлық сұйықтар Электролиттер. болып саналады.