295
қылмысты бiрiншi рет жасаған кəмелетке толмағандарға бас
бостандығынан айыру тағайындалмайды.
8. Кəмелетке толмай сотталған адамдар бас бостандығынан
айыруды:
а) бас бостандығынан айыруға бiрiншi рет сотталған еркек
жынысты кəмелетке толмағандар, сондай-ақ əйел жынысты
кəмелетке толмағандар - жалпы режимдегi тəрбиелеу колония-
ларында;
б) бұрын бас бостандығынан айыру жазасын өтеген ер-
кек жынысты кəмелетке толмағандар - күшейтiлген режимдегi
тəрбиелеу колонияларында өтейдi.
9. Қоғамдық қауiптiлiк сипатына жəне дəрежесiне, кiнəлi
адамның жеке басына жəне басқа да мəн-жайларға қарай сот
қабылданған шешiмнiң себебiн көрсете отырып, еркек жыныс-
ты кəмелетке толмай сотталған адамның бас бостандығынан
айыруды жалпы режимдегi тəрбиелеу колониясында өтеуiн
тағайындауы мүмкiн.
10. Сот жазаны орындаушы органға кəмелетке толмай
сотталған адаммен қарым-қатынас кезiнде оның жеке басының
белгiлi бiр ерекшелiктерiн ескеру туралы нұсқау беруi мүмкiн.
Ескерту. 79-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2000.05.05 N 47 ,
2002.12.21 N 363 , 2004.12.09 N 10 , 2011.01.18 № 393-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң
қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.
80-бап. Кəмелетке толмаған адамға жаза тағайындау
1. Кəмелетке толмаған адамға жаза тағайындау кезiнде осы
Кодекстiң 52-бабында көзделген мəн-жайлардан басқа, оның
өмiрi мен тəрбиесiнiң жағдайлары, психикалық даму деңгейi,
жеке басының өзге де ерекшелiктерi, сондай-ақ оған жасы үлкен
адамдардың ықпалы ескерiледi.
2. Кəмелетке толмаған жас жеңiлдететiн мəн-жай ретiнде басқа
да жеңiлдететiн жəне ауырлататын мəн-жайлармен жиынтықта
ескерiледi.
81-бап.
Кəмелетке
толмағандарды
қылмыстық
жауаптылықтан жəне жазадан босату
1. Кiшiгiрiм ауырлықтағы қылмыс жасаған немесе бiрiншi рет
орташа ауырлықтағы қылмыс жасаған кəмелетке толмаған адам-
296
ды, егер оны қылмыстық жауаптылыққа тартпай-ақ түзеуге бо-
лады деп белгiленсе, сот оны қылмыстық жауаптылықтан боса-
туы мүмкiн. Бұл ретте оған осы Кодекстiң 82-бабында көзделген
тəрбиелiк əсерi бар мəжбүрлеу шаралары қолданылуы мүмкiн.
2. Кiшiгiрiм немесе орташа ауырлықтағы қылмыс жасағаны
үшiн бiрiншi рет сотталған кəмелетке толмаған адамды, егер оны
түзеуге осы Кодекстiң 82-бабында көзделген тəрбиелiк əсерi бар
мəжбүрлеу шараларын қолдану жолымен қол жеткiзуге болады
деп танылса, сот оны жазадан босатуы мүмкiн.
3. Адамның қайтыс болуымен немесе денсаулығына ауыр
зиян келтiрумен байланысты емес ауыр қылмысты бiрiншi
рет жасаған кəмелетке толмаған баланы сот осы Кодекстiң
67-бабының үшiншi бөлiгiнде көзделген жағдайларда қылмыстық
жауаптылықтан босатуы мүмкiн.
Ескерту. 81-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.09 N
10 Заңымен, өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2010.11.23 N 354-IV (алғашқы
ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң
қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
82-бап. Тəрбиелiк əсерi бар мəжбүрлеу шаралары
1. Сот кəмелетке толмаған адамға тəрбиелiк əсерi бар мына-
дай мəжбүрлеу шараларын тағайындауы мүмкiн:
а) ескерту;
б) ата-аналарының немесе олардың орнындағы адамдардың
не мамандандырылған мемлекеттiк органның қадағалауына беру;
в) келтiрiлген зиянды қалпына келтiру мiндетiн жүктеу;
г) бос уақытын шектеу жəне кəмелетке толмаған адамның
жүрiс-тұрысына ерекше талаптар белгiлеу;
д) ерекше режимде ұстайтын бiлiм беру ұйымына орналасты-
ру;
е) жəбiрленушiден кешiрiм сұрау мiндеттемесiн жүктеу.
2. Кəмелетке толмаған адамға бiр мезгiлде тəрбиелiк əсерi бар
бiрнеше тəрбиелеу шаралары тағайындалуы мүмкiн.
Ескерту. 82-бапқа өзгерту енгiзiлдi - ҚР 2010.11.23 N 354-
IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн
өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
83-бап. Тəрбиелiк əсерi бар мəжбүрлеу шараларының
мазмұны жəне оларды қолдану мерзiмдерi
Ескерту. 83-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР
297
2010.11.23 N 354-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн
күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.
1. Ескерту кəмелетке толмаған адамға оның əрекетiмен
келтiрiлген зиянды түсiндiруден жəне осы Кодексте көзделген
қылмыстарды қайталап жасаудың зардаптарын түсiндiруден
тұрады.
2. Қадағалауға беру ата-аналарына немесе олардың орнындағы
адамдарға не мамандандырылған мемлекеттiк органға кəмелетке
толмаған адамға тəрбиелiк əсер ету жəне оның мiнез-құлқын
бақылау жөнiнде мiндеттер жүктеуден тұрады.
3. Келтiрiлген зиянды қалпына келтiру мiндетi кəмелетке
толмаған адамның мүлiктiк жағдайын жəне оның тиiстi еңбек
дағдысы болуын есепке ала отырып жүктеледi.
4. Кəмелетке толмаған адамның бос уақытын шектеу жəне
оның жүрiс-тұрысына ерекше талаптар белгiлеу, белгiлi бiр
орындарға баруға, бос уақыттың белгiлi бiр нысанын, оның
iшiнде механикалық көлiк құрамын басқаруға байланысты ныса-
нын пайдалануға тыйым салуды, тəулiктiң белгiлi бiр уақытынан
кейiн үйден тыс жерде болуын, мамандандырылған мемлекеттiк
органның рұқсатынсыз басқа жерлерге баруын шектеудi көздеуi
мүмкiн. Кəмелетке толмаған адамға бiлiм беру мекемесiне қайта
оралу, оқуын жалғастыру немесе аяқтау, не мамандандырылған
мемлекеттiк органның көмегiмен жұмысқа орналасу талабы да
қойылуы мүмкiн. Осы тiзбе толық болып табылмайды.
5. Алты айдан екi жылға дейiнгi мерзiмге ерекше режим-
де ұстайтын бiлiм беру ұйымына орналастыруды сот орташа
ауырлықтағы немесе ауыр қылмысты қасақана жасаған кəмелетке
толмаған адамға тағайындауы мүмкiн. Аталған ұйымдарда болу
адамның кəмелетке толуына байланысты, сондай-ақ түзетудi
қамтамасыз етушi мамандандырылған мемлекеттiк органның
қорытындысы негiзiнде сот кəмелетке толмаған адам өзiнiң
түзелуi үшiн бұдан əрi бұл шараны қолдануды қажет етпейдi де-
ген тұжырымға келсе, мерзiмнен бұрын тоқтатылуы мүмкiн.
6. Ерекше режимде ұстайтын бiлiм беру ұйымдарында болуды
осы баптың бесiншi бөлiгiнде көзделген мерзiм бiткеннен кейiн
ұзартуға тек кəмелетке толмаған адамның жалпы бiлiм беретiн не-
месе кəсiптiк даярлығын аяқтауы қажет болған жағдайда ғана жол
берiледi, бiрақ ол кəмелетке толғанға дейiнгiсiнен аспауы керек.
7. Кəмелетке толмағандардың ерекше режимде ұстайтын бiлiм
Достарыңызбен бөлісу: |
