Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

АН КазССР. №12. 1951.
13. Қазіргі қазақ орфографиясы негізгі принципі.
Баскаков Н. А. Дискуссия в Казахстане о литературном языке, гра-
14. Жазу тілдің жазба жүйесі ме, әлде жазба формасы ма;
фике и орфографии // Вопросы языкознания. М., 1952. №4.
15.Жазба тілмен ауызша тілдің өзіне тән ерекшеліктері.
Аманжолов  С.  Қазақ  алфавиті  мен  орфографиясының  кейбір
17. Жазба тілмен ауызша тілдің өзара кодталу сатылары.
мәселелері жөнінде // / Социалистік Қазақстан 30. 03. 1957.
18. Үндесім заңы мен жазу теориясының қатысы.
Барманқұлов К. ы, і емлесі жайында // Қазақстан мұғалімі. 9. 05.
19. Жазудың жалпы даму тарихына шолу.
1953.
20.
Орыс графикасына негізделген қазақ әліпбиінің жобалары
Орфография ережелері туралы // Қазақстан мұғалімі. 4. 04. 1953
(ХІХғ.).
.
21. Төте жазудың графика-орфографиялық ерекшеліктері.
Аманжолов С. Қазақ тілінің кейбір мәселелері // Социалистік
22. Қазақ жазба тілі мен ауызша тілінің айырмашылықтары.
Қазақстан. 13.12.1949.; Жолаев Н. Қазақ тілінің емлесін жақсарту
23.
1929-1940жж.  Латын  графикасымен  жазылған  мәтіндердің
жөнінде кейбір пікірлер // Социалистік Қазақстан. 10. 01. 1950.
орфографиялық ерекшеліктері.
Қазақ алфавиті э әрпінің таңбасын өзгерту туралы // Социалистік
24. Жазу мен ойлаудың арақатынасы.
Қазақстан. 24. 07. 1951.
25. Қазіргі қазақ әліпбиінің құрамы. Әріп аттары. Әріп реті. Қазақ
Балақаев  М.  Орфографияға  енетін  өзгерістер  //  Соц.Қаз.
тіліне тән дыбыстарды таңбалайтын әріптердің тұрпаты мен орнала-
05.10.1940.
су реті. Бір фонемаға бір әріп сәйкесетін таңбалар, екі дыбыс тіркес-
Балақаев М. Вопросы казахской графики и орфографии // Вестник
ін беретін әріптер, үш дыбыс тіркесін беретін әріптер, кірме сөздерді
АН КазССР. №2. 1951.
таңбалау үшін алынған әріптер, дәстүрлі жазу үшін алынған әріптер.
26. Қазақ ауызша тілінің негізгі дыбыстық заңы. Тіл үндестігі. Ерін
ҚОРЫТЫНДЫ БІЛІМДІ ТЕКСЕРУГЕ
үндестігі. Тіл үндестігінің дауысты дыбыс әрпі арқылы берілуі. Тіл
үндестігінің дауыссыз дыбыс әрпі арқылы  берілуі. Тіл үндестігінің
АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР
дәйекше арқылы берілуі. Артықшылықтары мен олқылықтары. Қазіргі
қазақ жазуындағы үндесімнің буын шегінде таңбалану уәждері.
1. Жазудың маңызы мен бүгінгі күн тұрғысынан қызметі.
27.
Қазақ тіл біліміндегі жазба тіл, тіл формасы, жазба дәстүр
2. Жазба тілмен тілдік жүйе арасындағы қатынас. Жазудың негізгі
ұғымдарының  сипаты.
категориялары.
28. Қазақ графикасын ауыстыру мәселесі: ұсыныстар, жоба.
3. Әліпби және әліпбидегі әріп пен фонема қатынасы.
29. Жаңа қазақ әліпбиінің жобалары.
4. Көне түркі жазуының әліпбиі, графикасы, орфографиялық ерек-
30.
Латын  графикасына  негізделген  жаңа  әліпбидің  негізгі
шеліктері, кейбір дыбыстардың таңбалану жүйесі.
жобасының тілдік және тілдік емес негіздері.
5. Араб графикасына негізделген қазақ жазуының ерекшеліктері,
жәдид және қадим жазуының өзара айырмашылықтары.
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ
6. Латын графикасына негізделген қазақ жазуының әліпбиі мен
емле ережесі.
1. Араб графикалы қазақ жазуының ХІХ ғасырдың
7. Орыс графикасына негізделген қазақ жазуының әліпбиі мен емле
ережесі.
аяғындағы жетілдірілген түрі қайсы?
8. А.Байтұрсынұлының емле ұстанымы, орфограммалау тәсілдері.
a) қадим
9. Қ.Жұбановтың әліпби, емле туралы тұжырымдамалары.
b) жадид
10. Қазақ емлесіндегі ерін үндестігінің таңбаланбау уәждері.
c) төте
11. Қазіргі қазақ графикасындағы әріп-фонема-дыбыс қатынасы.
d) болған жоқ
12. Қазақ орфографиясы негізгі ережелері
324
325

2. Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстар жүйесі араб 
жазуын-да (ХІХғ.) неше таңбамен берілді?
a) 9 таңбамен
b) 3 таңбамен
c) 5 таңбамен
d) 12 таңбамен
3. Араб графикалы қазақ жазуында қай әріптер шеттен 
енген сөздерді таңбалады?
a) ә, х, һ
b) в, щ, э
c) я, ю, ъ
d) х, ф, ч
4. Қазақ тіліндегі <п> фонемасы араб жазуында қандай 
әріптермен берілді?
a) парсы әліпбиіндегі п әріпі
b) араб әліпбиіндегі п әріпі
c) әріп таңбасы болған жоқ
d) әріп тіркесімен берілді
5. Араб графикалы қазақ жазуында ч әрпі қалай 
орфограммаланған?
a) қатаңмен іргелес келгенде де, дауысты, үндімен іргелес
келгенде де таңбалана берген.
b) ч – дыбыс ретінде де, әріп ретінде де болмаған
c) барлық позицияда ш әрпімен берілген
d) дыбысталған, бірақ жазылмаған.
6. Араб графикалы қазақ жазуындағы емлемен 
жазылған сөзді көрсетіңіз:
a ) барыб, келіб, болыс, мүйіз, тұрғын, ұзынлық, үстінен.
b) барұб, келүб, болұс, мүйүз, тұрғұн, ұзұнлұқ, үстүнен.
c) барып, келіп, болис, мүйиз, тұрғин, ұзинлиқ, үстинен.
d) барып, келіп, болыс, мүйіз, тұрғын, ұзынлық, үстінен.
7. Ильминскийдің кирил графикасымен жасаған қазақ 
әліпбиіндегі дауысты фонемалардың таңбасын көрсетіңіз
a) де, йе; ые, ое, уе,
b) д, й; ы, і; ц; у, я,
c) а, е, ө, ү, ұ, ә, і
d) Ильминский   өз   әліпбиінде   қазақ   дыбыстарына   әріп
арнамаған.
8. А.Байтұрсынұлы   әліпбиінің   ең   басты   ерекшелігін
көрсетіңіз.
9. 1929 жылғы бекітілген әліпби құрамын көрсет және
оны сипаттап беріңіз.
10. 1938   жылы   қазақ   жазуы   қандай   таңбалармен
толықты?
a) ч, ц, э
b) f, v, х
c) ъ, ь, ю
d) в, ф,х
11. Мынадай орфограммалар қай жазуда болды: kәmijtet 
(кәмійтет), mьj (мый) kyresyу (күресүу) kycejtyv (күшейтүу),
тaratuv (таратұу).
a) 1929-1938жж. латын жазуында
b) 1938-1940жж. латын жазуында
c) 1940-1957 жж. кирил жазуында
d) болған жоқ
12. Латын графикасына негізделген қазақ жазуындағы
кемшіліктерді атап көрсетіңіз.
13. Кирил   графикасына   негізделген   қазақ   жазуының
алғашқы әліпби жобасы қай жылы жасалды?
a) 1940ж.
b) 1941ж.
c) 1952ж
d) 1939ж.
14. Кирил  графикасына негізделген  қазақ  жазуының  гра-
фика-орфографиялық ерекшеліктерін санамалап жазыңыз.
15. Қазақ тіліндегі сөздердің бірге жазылуының формал-ды
және семантикалық белгілері; құрастыруыштар, аффик-
326
327