Табиғи газ қазандықтарға газ тарату стансасынан 1,0 - 1,2 МПа
қысыммен келеді, газ ретгеу орнына (ГРО) жэне газ реттеру
қондыргыларда (ГРҚ) газ қысымы 0,3 — 0,6 МПа — га дейін
төмендетіледі. Газ шаруашлыгында қауіпсіздікхі сақтау үшін газдың
қысымы кажетті деңгейде реттеледі, ал бір жагдаймен оттықтың
апдында қысым жогарлап жэне төмендеп кетсе жабылмалы
сақгадыргыш клапан газдың жылжуын жабады. Газ реггеу
қондыргларында (газорегуляторная установка) уақытша жөндеу
жұмыстарын орындау кезіңде тұтынушыларды газбен үзіліссіз
(бесперебойный) қамтамасыз ету үшін негізігі құбырдан басқа екінші
қосымша құбырды (байпас) қолданады (
12
.
1,6
-суретге қосымша
құбыр-үзік сызықпен (пункгир) көрсетілген).
Қазандық қондырғының жұмысын
автоматтандыру және
қорғаныс күрылғылары
Қазаңдықгьщ жүмыс
істеу тэртібінің бүзылуы тек қана
тұтынушыга беретін су немесе будың параметрлерін өзгертіп және
жұмыс тиімділігін темеңдетіп қоймай, сонымен бірге жабдықтарды
істен шыгарып жөне де қызмет істейтін адамдардың өміріне қауіп
төңдіретін апатқа экеліп согуы мүмкін.
Мысапы, ошақгагы отын мөлшерінің аздыгына байланысты
(камералық жагу) аз гана уақыт ішіңде отынның берілмеуі жалынның
сөнуіне экеліп согады. Отынның ары қарай қайта берілуі жагдайда
сөніп қалган ошақга отын мен ауаның қоспасыньщ көп көлемде
жиналып қалып, қайта тұтанған кезде жарылысқа жол беріпуі мүмкін.
Егер бу тұтынушы мөлшерден көп буды сорып кетсе, оңда қорек
суыньщ қазанга тұрақгы берілу кезеңінде табиги айналымды қазаңдагы
барабанның су деңгейі күрт төмен түсіп кетіп, төменгі қүбырларыңда
су болмай қалуы мүмкін. Мұндай жагдайда экран құбырларына су
берілмей, олардың шамадан тыс қызып, одан соң жарылып кетуі
мүмкін. Қазандагы барлық процеске эсер ету оган берілетін отын
мөлшерін, ауаны және қорек суын реттеу жэне ошақтан вакуумды
қамтамасыз ету арқылы орындалады. Аталган жұмыстарды қолмен
жасау қажетті нысанга өз уақьггында эсер етуді кешіктіреді және ұдайы
аса зор ынтамен көңіл бөлуді қажет етеді.
Қазандық жұмысын автоматты реттеу қауіпсіэдікті, жұмыс
сенімділігі мен тиімділігін арттырады және қызметкерлердің санын
кемітіп, жұмыс жагдайын жақсартады.
137
Мэселен, барабанды қазандардың жүмысын реттеу ондағы судың
деңгейін бірқалыигы ұстау, жану процесінің тиімді ету, қыздырылған
будың есепті температурасы, ошактағы вакуум, қазандық суының түз
қоры, диірменді отынмен толтыру жүйелері арқылы іске асырылады.
Мысал ретінде қазан барабанындағы су деңгейін реттеудің жүмыс
принципін қарастырайық. Өлшегіш қазаннан босатылатын бу жөне
қорек суын үздіксіз өлшеу арқылы олардың теңгерулігін қамтамасыз
етеді. Қазанньщ жұмыс төртібіңдегі өзгеруге байланькпы бу мен қорек
суының арасындағы мөлшерлік айырмашылық қорек суын беретін
өлшегіш клапанға эсер ететін импульс ретіңце пайдаланылады. Бірақ та
осы жұмыстарды орындау барысындағы құтылмас қателердің
салдарынан барабандағы су деңгейін міңдетгі түрде түзету
қолданылады.
Негізгі параметрлердің шектен тыс өзгеруін дер
кезіңде жұмыс персоналына хабарлап отыру үшін қазандық дыбыс
жэне жарык дабылқаккышпен жабдықгалады. Мысалы, судың шекті
деңгейін, будың шекгі температурасын, көмекші механизмдердің
кенеттен тоқтап қапуьш т.б. білдіретін дабылқаққыштар бар.
Механизмдерді іске қосу немесе тоқгату жұмыстарын тізбекгі
орындау үшін оларды тежеу қолданылады. Егер, жүмыс істеп түрған
жалғыз түтінсорғышта апат болып тоқгап қалса, онда тежеу
қүрылгысы үрлегіш желдеткіш пен ошаққа отын беруді күрт
тоқгатады. Үрлегіш жеддеткіш апат себебімен тоқтатылса, онда да
ошаққа отын беру оздігінен тоқтатылады. Ал, егер түтінсорғыш іске
қосылмаса, онда тежеу жүйесі желдеткішті іске қосуға мүмкіндік
бермейді. Әрбір қазандық, сонымен бірге, қорғаушы қүрылғыларымен
жабдықгалуы
қажет.
Олардың
қатарына
барабан
мен
бу
қыздырғыштын шыгу коллекторына орнатылатын сақтандыргыш
клапаны жатады. Бүл клапандар барабандағы бу қысымы белгілі
мөлшерден асып кеткен жагдайда артық буды шығарып жіберіп,
қазанның барабаны мен қыздыру беттерін жогары қысымнан
қорғайды. Олардың саны мен диаметрі арнайы "Қазан бақылау
ережелері" деп аталатын ережелермен анықталады. Одан бөлек, тозаң
түріндегі отынды жағатын камералы ошақтар газды сақгандыргыш
клапанмен қосымша жабдықталады. Ол ошақта жиналган тозаңның
жарылуы кезінде оны шығарып жіберіп, қазанның қабырғасын, күбыр
жүйесін және қанқасын қирап қалудан сақгайды.
138
12.2 Қазан агрегатынының зиянды шыгаруынан қоршаган
ортаны коргау.
Органикалық отын жанған кезде бірқатар зиянды заттар пайда
болады. Бүған алдымен күкірт диоксидтері S0
2
және S0
3
сонымен
бірге қүлдер енеді. Кейбір отынның күлі тыныс алу орындарына тек
механикалық эсер етіп кана қоймай, адам организміне улану әсерін де
тигізеді. Мысапы, кейбір қаггты отынның күлінде фторлы қоспалар
бар. Мазутты жаққан кезде ванадий қоспалары бөлінеді. Түгін
газдарының ең улы компоненті ретінде соңгы кезде көп көңіл бөлініп
жүрген азот оксиді болып табылады. Бұл зат отынньщ азотгық
қоспаларынан және ауадағы азоттың жану аймағында жоғары
температурада тотықтануынан пайда болады. Мұнымен бірге түтін
газдарының кейбір құрамдары, мысалы, күкірт жэне азот оксидгері
бір-бірімен адам организміне зиянды әсерін күшейтеді. Табиғи газды
жаққан кезде, азот оксиді атмосфераны зияндайтын бірден бір
маңызды зат болып табылады.
Дүние жүзі бойынша жылына органикалық отынды жағу
нәтижесінде атмосфераға
100
млн.т. күл жэне 150 млн. тонна күкірт
ангидриді шығарылады. Бір ғана бу қазанының ошағынан (бу
өнімділігі 950 т/сағ.) антрацит отынын жаққан кезде, атмосфераға
тэулігіне 60 тоннаға дейін азот оксиді келіп түседі. Атмосферадағы
ылгалмен эрекеттесіп бұл оксидтер қышқылдар түзеді де, өндіріс
орындары көп шоғырланған аудандарда "қышқыл жауын" ретінде
жаууы мүмкін. Біздің елімізде санитарлы инспекцияның шешімімен
адамның тыныс any биікгігінде зияңды затгардың атмосфералық
ауадагы шекгі мүмкіңдік шоғырының (ШМШ) үлесі бекітілген.
Атмосфералық ауадағы зиянды заттардың ШМШ-і, мг/м
12
.
1
-кесге.
Зиянды зат
Бірпік максималды
Орта тәулікгік
Кул жэне шаң
0,5
0,15
Азот диоксиді (N02)
0,085
0,085
Күкірт диоксиді (S 0 2)
0,5
0,05
Ванадий ангидриді (V2
о5)
-
0,002
139
Достарыңызбен бөлісу: |
