К. И. Сэтбаев атындагы Қаз¥ту-нің доценті, техника ғылымдарының кандидаты

3 тарау. Қатты отынныц жануы
3.1 Көміртозаң алауындағы отын белшектер жануы
Ауамен  бірге  ошақ  камерасына  кірген  көмір  тозаңцы  жанғанда 
бірнеше  кезеңдерден  өтеді:  қызу,  кебу,  ұшпа  заттардың  шығуы  мен 
тұтануы және кокстің түзілуі. Кокс қалдыгының жану кезеңі негізгісі, 
оньщ  қарқыны  жалпы  отын  жагу  және  газдандыру  қарқынын 
сипаттайды.  Кокс  қалдығының  жану  уақыгы  барлық  кезеңцердің 
ішіндегі ең ұзағы жэне қажетгі барлық уақытгың 90%-на дейін алады. 
Көмірді  ұнтақтағанда  сыртқы  күл  жэне  ішінара  іппсі  күл  де  табиғи 
отынның  жанатын  бөлігіне  ажрайды.  Сондықтан  кокс  қалдығы  іс 
жүзінде  таза  көміртектен  тұрады,  өзінің  құрылымы  бойынша  ол 
графитке  жақын.  Көміртек  бөлшегінің  жануы  эрекеті  (гетерогенді) 
құбылыс,  химиялық текстеуден бұрын тектестен бетке тотықтырғыш 
ретсіздік және затшапық таралумен әкелінеді.
Кокс бөлшегі жанғанда келесі тектесулер жүруі мүмкін: 
көміртектің С 02-ға дейін тотығуы
(3.1-3.4) эргектік тектесулер бөлшектің бетінде өтеді.
Жалпы  жагдайда  салыстырмалы  ірі  (d>  Юмм)  көміртек 
бөлшегінің жануы  ыстықытық деңгейі С 0 2-  нің тотықсыздануы үшін 
жеткілікті болса былай өтуі мүмкін (3.1  -сурет).
С+О —
 С02 +Qi 
Көміртектің СО —
ға дейін тотыгуы
2C+0 = 2C0
2
+Q
2
СО
2
 _ нің тотықсыздануы
С+О = 2С0
2
 -  Оз 
СО -ның газ көлеміңцегі біргекті жануы
2С+0 = 2С0
2
 +Q
4
(3-4)
(3.3)
(3.2)
(3.1)
41

3.1-сурет. Жанган көміртектіңшекаралық  қабатындағы газ 
шогырларынын таралуы.
Көміртек  бөлшек  бетінде 
(3.1,  3.2) 
текгесулер  бойынша 
тотығады.  СО  болшектің  шекаралық  қабатында 
(3.4) 
тектесу 
бойынша  жанады.С0
2
  затшаларының  бір  бөлігі  көміртек  бетіне 
тясымалданзды, 
онда  ол 
(3.3) 
тектесу  бойынша
тотықсызданады.  Ыстықтық  өскенде 
(3.2) 
тектесудің  үлесі  артады. 
С 0
2
  тотықсыздануы  басталған  ыстықтықта  негізінен 
(3.2)
тектесу  жүреді.  Отекгің біраз  мөлшері  газ  көлеміңде 
(3.4) 
тектесуге 
жұмсалады.  Көміртек  бетінде  отгек  шоғыры  нөлге  ұмтылады.  Огын 
бөлшегінің  өлшемі  кішірейгенде  маңызалмасу  қарқыны  өседі. 
Сондықган СО көміртозаң бөлшектерінің  шекаралық қабатында С 0
2 
шоғыры азаяды жэне оның таралуында максимум болмайды.
Көміртектің  тотығу  тектесулері 
(3.1,  3.2) 
негізгі  тектесулер. 
Оларды  біріншілік,  ап 
(3.3,  3.4) 
-  екіншіпік деп  атайды.  Көміргозаң 
бөлшектері үшін екіншілік тектесулердің жану құбылысына тигізетін 
ықпалы  азғантай, сондықтан бөлшектердің жану  уақьггын теориялық 
эдіспен есептегенде оларды эдетте есепке алмайды.
Кокс  бөлшегінің  кеуетігінен  оның  дамыған  ішкі  беті  болады. 
Мысалы  агаш  көмірі  үшін  меншікті  ішкі  бет 
57  -114 
см
2
/см
3
  , 
электродтық  көмір  үшін 
70  -  500 
см2/см  ,  антрацит  үшін  -  ~ 
100 
см
2
/см3'  .  Осыған  байланысты  тектесулер  бөлшектің  ішкі  бетіңде  де 
жүруі  мүмкін.  Бірақ  та  қазан  ошақтарында  жогары  ыстықган 
жогалатын  көміртозаң  бөлшектері  үшін тектесудің  ықпалы  дамыган 
жану  кұбылысына  тигізетін  ықпалы  аз.  Бұл  кұбылыс  көміртозаң 
бөлшектері тұтанған кезде көп ықпап етеді.
42

Бақылау сұрақтары:
1.Көміртозаңның жануы кезеңдері
2
.Кокс бөлшегі жану кезеңінде ерекшеліктері
3.Жанған  көміртектің  шекарапық  қабатындағы  газ  шоғырларының 
таралуы.
4.Кокстың жануы кезіндегі теісгесулер

жүктеу

Достарыңызбен бөлісу: