«Журналистика» мамандыѓына арналѓан

Осы Заңның мақсаттары жаранманы жасау, тарату, оранластыру және пайдалану үшін қажеті жағдайларды қамтамасыз ету, жаранама саласында жосықсыс бәсекеден қорғау, жөнсіз жаранаманы болғызбау және оларға тыйым салу болып табылады.

1. Осы Заң ҚР аумағында жаранма жасайтын, тарататын, орналастыратын және пайдаланатын жеке және Заңды тұлғалардың қызметі процесінде туындайтын қатынастарға қолданылады.

2. Осы Заң жеке тұлғалардың кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты болмайтын хабарландыруларна, соның ішінде БАҚ-ғы хабарландыруларыны сондай-ақ ҚР-ның заң актілеріне сәйкес жүзеге асырылатын сайся үгіт пен насихатқа колданылмайды.

Негізгі ұғымдар.

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1. Жарнама-адамдардың беймәлім тобына арналған және жеке немесе заңды тұлғаларға, тауарларға, тауар белгілеріне, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге қызығушылықты қалыптастыруға немесе қолдауға арналған және оларды өткізуге жәрдемдесетін кез келген нысанда, кез келген құралдардың көмегімен таратылатын және орналастыратын ақпарат.

2. Жөнсіз жарнама-мазмұнына, уақытына, таратылу. Орналастыру орнына және тәсіліне ҚР-ның заңдарына белгіленген талаптардың бұзылуына жол берілген жосықсыз, дәйексіз, әдепсіз, көріну жалған және жасырын жарнама.

3. Жарнама беруші-жарнама жасау, тарату және орналастыру үшін жарнамалық ақпарат көзі болып табылатыңжеке немесе заңды тұлға.

4. Жарнама жасаушы-жарнамалық ақпаратты тарату және орналастыру үшін дайын нысанға келтіруді жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға.

5. Жарнама таратушы-мүлікті, соның ішінде радио және теледидар хабарларын таратудың техникалық құралдарын беру және пайдалану жолымен және өзге де тәсілдермен жарнамалық ақпаратты тарату мен орналастыруды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға.

6. Жарнама тұтынушылар-жарнама арналған жеке және заңды тұлғалардың беймәлім тобы.

7. Жүгіртпе жол-жарнама таратудың теледидар бойынша, кино және бейне қызмет көрсетуде берілетін тәсілі, ол теледидар экрандарында сондай-ақ дербес мониторларда-тұрақты орналастыру обьектілерінде жиынтығымен белгілі бір ақпаратты құрайтын әріптер, цифрлар, белгілері тіркесінің тізбектесін алмасуымен сипатталады.

4-бап.Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдары.

1. ҚР-ның жарнама туралы заңдары ҚР-ның Конституциясына негізделеді, осы Заңнан және ҚР-ның өзге де нормативтік құқықтыұ актілерінен тұрады.

2. Егер ҚР-ның бекіткен халықаралықшартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгілене, онда халықарлық шарттың ережелері қолданылады.

5-бап. Жарнамаға авторлық құқық және сабақтас құқықтар.

Жарнама авторлық құқықтын және сабақтас құқықтардың толық немесе ішінара обьектісі бола алады. Авторлық құқық және сабақтас құқықтар ҚР-ның заңдарына, сондай-ақ халықаралық шарттарға сәцкес қорғалуға тиіс.

1. Жарнама таратылуы,орналастырылу нысанына немесе пайдаланылатын құралына қарамастан, тікелей ұсынылуы сәтінде арнаулы біліміз немесе арнаулы құралдарды қолданбай дәйекті әрі түсінікті болуға тиіс.

2. ҚР-ның аумағында жарнама, теледидардағы, радиодағы және сыртқы жарнаманы қоса,мемлекеттік және орыс тілдерінде, ал қажет кезінде басқа да тілдерде таратылады.

Жарнама мазмұның бір тілден екінші тілге аудармасы оның негізгі мағынасын бұрмаламауға тиіс.

Бұл ретте теледидар мен радио арқылы мемлекеттік тілде берілетін жарнама күн сайын эфирге шығатын барлық уақыт бойы біркелкі таратылуы тиіс.

3.Белгіленген тәртіппен тіркелген тауар белгілері мен логотиптер түпнұсқа тілінде және басқа тілде жазылуы мүмкін.

4. ҚР-ның заңдарына сәйкес жасалуына және салынуына тыйым салынған тауарларды жарнамалауға жол берілмейді. Егшер жарнама беруші жүзеге асыратын қызмет лицензиялануға тиіс болса, онда тиісті тауарды жарнамалау кезінде, сондай-ақ жарнама берушінің өзін жарнамалау кезінде, радиодағы жарнаманы қоспағанда, лицензияның нөмірін және лицензия берген иорганның алуын көрсету қажет.

5. ҚР-ның заңдарына сәйкес тіркелмеген діни ұйымдар мен діни оқу орындарын жарнамалауға тыйым салынады.

6. Жарнама ҚР-ның конституциялық құрылысын күштеп өзгертуді, тұтастығын бұзуды,мемлекет қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни тектік-топтық және рулық араздықты қоздыруды, қатігездік пен зорлық-зомбылыққа бас ұруды, порнографияны насихаттауға немесе үгіттеуге пайдаланылмауға, сондай-ақ ҚР-ның мемлекеттік құпияларын құрайтын мәліметтерді және заңмен қорғалатын өзге де құпияларды тарату үшін пайдаланылмауға тиіс.

7. Жарнама қоғамда дүрбелең туғызбауға азаматтарды агрессияға бастамауға,сондай-ақ құқыққа қарсы өзге де әрекетті қоздырмауға тиіс.

8. Жарнамаға қойылатын шектеулер осы Заңмен және ҚР-ның басқа да заң актілерімен белгіленеді. 5.Жарнамада айтылған,щарттардың елеулі талаптарының кез – келгенін жасырып қалуға:

6. Басқа азаматтарды белгілі бір кәсіп орынның қызметіне немесе сол кәсіпорынның тауарларын сатып алуға тарту есебінен азаматтарды өз табысын немесе пайдасын алуға шақыратын кәсіпкерлік қызмет түрлерін жарнамалауға тыйым салынады.

Жарнама жасау,тарату,орналастыру кезінде кәмілетке толмағандарды олардың сенімін және тәжірибиесінің жоқтығын теріс пайдаланудан қорғау мақсатында.

1.Ата – ананың беделін түсіруге, кәмілетке толмағандардың оларға деген сенімін жоғалтуға:

2.Ата – ананы немесе басқада адамдарды жарнамаланатын өнімді сатып алуға иландыра шақыратын тікелеи ұсыныс жасауға:

3.Белгілі бір өнімге ие болу басқалармен салыстырғанда қандайда болсын артықшылық беретінін сондай-ақ қолда ондай өнімнін болмауы керісінше жағдайға алып келетінін кәмілетке толмағандарға тікелей көрсетуге;

4.кәмілетке толмағандарды қауіпті орындар мен жағдайларда көрсету алдын алу мақсаттарында ақталмаса,оны мәтіндік, көрнекі немесе дыбыстық ақпараттарды жарнамада орналастыруға ;

5.Кәмлетке толмағандарға арналған тауарларға (жұмыстарға көрсетілген қызметтерге) тікелей қатысы жоқ жарнамада кәмілетке толмағандардың көрнекі немесе дыбыстық пайдалануға;

6.Өнімді пайдалану нәтижелері көрсетілген немесе сипатталған жағдайларды қоспағанда, кәмелетке толмағандардың өнімді пайдалану дағдыларың қажетті деңгейін кемітіп көрсетуге жол берілмейді. Жарнама өнім арналған жас мөлшері тобындағы кәмелетке толмағандар үшін нақты жеткізуге болатын ақпарат беруге тиіс.

7. Кәмілетке толмағандардың бойында кәмелетке толмағандарға арналған өнімнің құны (бағасы) туралы шындыққа жанаспайтын (бұрмаланған) түсінік қалыптастыруға сондай-ақ жарнамалатын өнімге кез- келген отбасы бюджетті қол жеткізе алады деген тікелей немесе жанама нұсқауға жол берілмейді.

16-бап. Жарнамасы бар материалдарды сақтау мерзімдері.

Жарнамасы бар материалдарды немесе олардың көшірмелерін оларға кейіннен енгізілетін өзгерістердің бәрін қоса алғанда, жарнама беруші, жарнама жасаушы бір жыл бойы, жарнама таратушы- жарнама соңғы таратылған, орналастырылған күннен бастап кемінде бір ай бойы сақтауға міндетті.

2. Жарнама саласындағы мемлекеттік реттеудің негізгі мақсаттары:

1) ұлттық мүдделерді қорғау;

2) жөнсіз жарнаманы, сондай-ақ қоғамдық құндылықтар мен жалпыға бірдей қабылданған мораль және адамгершілік нормаларына қол сұғатын жарнаманы болғызбау және оларға жол бермеу;

3) жосықсыз бәсекеден қорғау болып табылады.

Осы заңнын талаптары орындалмаған жағдайда уакілетті оргондардың талап етуі боиынша жарнама беруші, жарнама жасаушы және жарнама таратушы Қазақстан Республикасының заңдарына белгіленген тәртіппен жарнамалық ақпараттың құжаттық растамасын беруге міндетті .

Егер жарнама беруші ,ескертуге қарамастан, өзінің жарнамаға қоятын талабын өзгертпесе не өзінің жарнамалық ақпаратының дәйекті екендігіне құжаттық растама тапсырмаса не жарнаманы жөнсіз жасауы мүмкінөзге де мән – жағдаиларды жоймаса, жарнама жасаушы және (немесе) жарнама таратушы, егер шартта өзгеше көзделмесе белгіленген тәртіппен шартты бұзуға және залалдын толық өтілуін талап етуге құқылы.

1. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарын бұзу фактісі анықталған жағдайда, бұзушылыққа жол берген тұлға мұндай жарнаманы таратауды, орналастыруды дереу тоқтатуға және Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен теріске шығаруды жүзеге асыруға міндетті. Бұл ретте теріске шығаруң жөніндегі шығыстардың бәрін бұзушылыққа жол берген тұлға көтереді.

2. Теріске шығару нақ сол тарату, орналастыру құралдарымен және тәсілдермен теріске шығаралатын жөнсіз жарнама сияқты, ұзақтығының, кеңістігінің, орны мен тәртібінің нақ сондай сипаттамалары мен өлшемдерді пайдаланыла отырып жүзеге тасырылады.

3. Егер теріске шығару белгіленген мерзімде жүзеге асырылмаса, онда уәкілетті органның шешімі бойынша теріске шығаруды жарнама туралы Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуына жол берген және белгіленген мерзімде теріске шығаруды жүзеге асырмаған тұлғаға келтірілген шығындарды өтеу туралы кері талап қою құқығы бар жарнама таратушылар жүзеге асыруға тиіс.

Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарын бұзғаны үшін жауаптылық.

1. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнаманың мазмұнына қатысты бұзылғаны үшін, егер ол жарнама жасаушының кінәсінен болғаны дәлелденбесе, жарнама беруші жауапты болады.

Жарнама жасаушы Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнаманы ресімдеуге немесе қатысты бұзылғаны үшін жауапты болады.

Жарнама таратушы Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының жарнама таратудың, орналастырудың уақытына, орнына және тәсіліне қатысты бұзылғаны үшін жауапты болады.

2. Алғашқы жарнамалар

4. Жарнама түрлері

6. Аймақтық басылымдардағы жарнамалық материалдар

8. Басылымдардағы жарнамалық материалдарды ұйымдастыру

10. Телеарнадағы жарнама

12. Жергілікті телеарналардағы жарнама

жасалу технологиясы

14. Анамациялық тәсілдермен жарнама дайындау

16. Радиодағы жарнаманың ерекшелігі

18. Республикалық радиоларда берілетін жарнама көлемі

20. Жарнамалық бағыттағы материалдар

22. Маркетингтік қызметтің маңызы

24. Семей қаласындағы жарналық қызметке талдау жасау

жалпы және арнайы талаптар

26. ҚР Жарнама туралы заңымен танысу

қорғау

28. Жарналық бағыттағы материалдар дайындау

30. Аралық бақылау