7-сурет.Шымбұлақ
Қазақстанның ішкі туризмі бойынша дамыған аймақтардың статистика көрсеткіштері:
8-сурет: Ішкі туризм бойынша келушілер санына предсказ бен тенденция әдістері
1. «ПРЕДСКАЗ» функциясының синтаксисі:
=ПРЕДСКАЗ(х;ЗначенияУ;ЗначенияХ);
Мұндағы х – аргументі, болжам жасалатын фактордың мәні,
«Значения_У» аргументі - Y айнымалысының бір өлшемді мас-
сиві (немесе осы массивтерді құрайтын ұяшықтардың аумағына
сiлтеме), «Значения_Х» аргументі – Х – факторының мәндерінің
массивтері (немесе осы массивтерді құрайтын ұяшықтардың
аумағына сiлтеме).
«ПРЕДСКАЗ» функциясының көмегімен 2023-2025
жылдардағы Алматы, Астана, Түркістан қалаларына болжам жасау қажет.Ол үшін мына формуланы F2 бағанасына
ендіреміз:
=ПРЕДСКАЗ(E2;$D$2:$D$9;$B$2:$B$9).[17]
2. «ТЕНДЕНЦИЯ» функциясының синтаксисі:
=ТЕНДЕНЦИЯ(ЗначенияУ;ЗначенияХ;Новые_
значения_х;Константа)
Мұндағы «Значения_У» аргументі - Y айнымалысының
бірөлшемді массиві (немесе осы массивтерді құрайтын
ұяшықтардың аумағына сiлтеме), «Значения_Х» аргументі – Xi,
X2 ,..., XK – факторының мәндерінің массивтері (немесе осы мас-
сивтерді құрайтын ұяшықтардың аумағына сiлтеме), «Новые_
значения_х» – аргументі, болжам жасалатын фактордың мәні,«Константа» мынадай логикалық мәндерді қабылдайды: егер ол
«ИСТИНА» немесе «1» немесе қалдырылып кеткен болса, онда
регрессиялық теңдеудiң коэффициентін әдеттегiдей есептейдi, ал
егер ол «ЛОЖЬ» немесе «0» болса, онда коэффициент «0» - ге тең
деп қабылданады.«ТЕНДЕНЦИЯ» функциясының көмегімен 2023-2025
жылдарға болжам жасау қажет.
Ол үшін мына формуланы I2 бағанасына
ендіреміз:
=ТЕНДЕНЦИЯ($D$2:$D$9;$B$2:$B$9;E2;1).[17]
9-сурет: Ішкі туризм бойынша келушілер санына рост, тегістелген мәліметтер әдістері
3. «РОСТ» функциясының синтаксисі де «ТЕНДЕНЦИЯ»
функциясының синтаксисі сияқты.
«РОСТ» функциясының көмегімен 2023-2025 жылдардағы
Ішкі туризм бойынша келушілер санына олжам жасау қажет.
Ол үшін мына формуланы F2 бағанасына
ендіреміз:
=РОСТ($D$2:$D$9;$B$2:$B$9;E2;1), оны басқа ұяшықтарға
сүйреп тарата отырып нәтижесінде келесі болжам мәндерн аламыз.[17]
4. Мәлiметтердiң мәндерін тегiстеу – бұл кездейсоқ фактор-
лардың мәлiметтеріне әсерлерді азайтудың тәсiлі. Тегiстеу
әдiстерiн бастапқы мәлiметтерге қолданудың нәтижесiнде
кездейсоқ факторлардың әсері едәуiр дәрежеде азаятындықтан,
бастапқы мәлiметтер салған ортақ үрдiстер жақсы деңгейде
бақыланып отырады.
Мәлiметтерді болжау процесiнде тегiстеу келесi мақсаттар
үшiн қолданылылады:
1. Тегiстелген мәлiметтер бойынша регрессия функция-
сын құру жолымен болжаудың негiзі болатын тренд құраушысы
таңдалады;
2. Болжаудың функциясын айқын құрмай-ақ, болжау те-
гiстелген мәлiметтер бойынша тiкелей орындалады;
Бұл әдiс тегiстеудiң ең қарапайым есептеуiш әдiстерiнiң бiрi
болып саналады. Егер тегiстелген мәлiметтер бойымен алдағы
болжауды орындаса, онда X факторы тек қана уақыт болуы керек.
1. І бағанада тегiстелген мәндерді есептейдi;
2. І2 ұяшығына В2 және В3 ұяшықтарының орташа мәндерін
есептейтiн формуланы жазады – =СРЗНАЧ(В2:В3);
3. Сонан соң осы формула төмен қарай осы бағана бойымен
көшіріледі. [17]
10-сурет: Алматы бойынша тегістелген мәліметтер графигі
11-сурет:Астана бойынша тегістелген мәліметтер графигі
12-сурет: Түркістан бойынша тегістелген мәліметтер графигі
13-сурет: Ішкі туризм бойынша келушілер санына экспоненциалдық тегістеу әдісі
5. Экспоненциялдық тегiстеу уақытша қатарларға
қолданылылады. Бұл тегiстеудiң әдiсiнде мәлiметтердің «қартаюы»
ескерiледі – тегiстеудiң бұл процесiнде үлкенiрек салмақ соңғы
мәлiметтерге түседі.
Соңғы мәлiметтердің әсер ету дәрежесi алдыңғымен
салыстырғанда, арнаулы a коэффициенті көмегімен беріледі, ол
тегiстеудiң коэффициенті немесе өшудiң факторы деп аталады.
Бұл коэффициент 0 мен 1-дің аралығындағы мәндерді қабылдайды
және оның мағынасы нөлге жақынырақ болған сайын, соңғы
мәлiметтердің әсері соғұрлым арта түседі.
1. І1 ұяшығына тегiстеудiң коэффициентінің мәнін жазады
2. Е2 ұяшығына =В2 формуласын жазады
З. Е3 ұяшығына =(1-$І$1)*В3+$І$1*Е2 формуласын жазады.[17]
Достарыңызбен бөлісу: |
