Көмірсулар мен белоктардың алмасуының

Екі алмасудың байланыстырушы түйіні пирожүзім қышқылы болады. Пируваттан аланин, фенилаланин, тирозин, триптофан, гистидин және басқалары пайда бола алады.Бұдан басқа, пируваттан қымыздық сірке қышқылы түзіледі, ал одан аспарагин қышқылы құрылады:Пирожүзім қышқылы трикарбон қышқылының цикліне еніп L-кетоглутар қышқылына айналады, ал одан глутамин қышқылы пайда боладыКөмірсулармен белоктардың бір-біріне айналымы глюкокортикоидтармен реттеледі.Керісінше, белоктардан көмірсулар түзілуі мүмкін. Көптеген амин қышқылдарынан организмде пирожүзім қышқылы түзіле алады, ал пируваттан көмірсуларға өту күрделі емес.

Ацетил – КоА қымыздықсірке қышқылымен конденсацияланып Кребс цикліне түсіп  - кетоглутар қышқылының түзілуін қамтамасыз етеді, ал соңғысы глютамин қышқылына аайналады.

Ацетил – КоА организмде қымыздықсірке және пирожүзім қышқылдарын ұдайы, кең көлемде өндіріп отырады. Екі қышқылдан да амин қышқылдары /аланин, аспарагин, треонин/ түзіледі.

Керісінше, майлардың белоктардан пайда болуы мүмкін. Амин қышқылдарының ыдырауынан пирожүзім қышқылы пайда болса, ал одан тотыға декарбоксильдену арқылы ацетил – КоА түзіледі.

Нуклеин қышқылдарымен көмірсу алмасуларының арасында да байланыстар бар.

Пурин және пиримидин нуклеотидтерінің құрамды бөліктері – D-рибоза және D-оксирибоза – нуклеин қышқылдарының молекуласына көмірсулардың ыдырауы есебінен түседі.

Ал, нуклеин қышқылдарының ыдырауы көмірсулардың түзілуін әр түрлі көмірсулармен қамтамасыз етеді.

Екінші бір қатынас, ол нуклеозиддифосфаттар мен нуклеозидтрифосфаттардың түзілуінің көмірсулардың клеткада ыдырау деңгейіне байланыстылығында жатыр. Түзілу үшін АТФ қажет, ал көмірсулардың аэробтық ыдырауы оның бай көзі екенін білеміз.

Үшінші дәлел: Нуклеин қыщқылдарының клеткадағы түзілуі гистон түріндегі белоктармен реттеледі.

Сонымен, тірі организм үздік зат алмасудың арқасында өз тіршілігін қамтамасыз ете алатын, өзін-өзі реттеуші үйлесімді жүйе болып саналады

Өзіңді тексер

1.Көмірсулардың майға айналуында байланыстырушы түйін: а)глюкозо-6-фосфат; б)3-фосфоглицерин қышқылы; в)ацетил- КоА; г)пирожүзім қышқылы; д)изоцитрат

2.Кребс айналымыдна алма қышқлы дегидрленіп айналады: а)фумар қышқылына; б) янтарь қышқылына; в) қымыздық-сірке қышқылына; г)α-кетоглутар қышқылына; д) лимон қышқылына

3.Көмірсулар мен нуклеин қышқылдарының алмасуларын байланыстырып қосылыстардың аты: а)рибоза және дезоксирибоза; б)глюкоза және галактоза; в)ксилоза және арабиноза; г)сүт және фумар қышқылы; д)пирожүзім және фумар қышқылы

4.Белокатр мен нуклеин қышқылдарның алмасуларын байланыстыратын қосылысты ата:

а)серин және аланин; б)глицин және аспарагин қышқлдары; в)триптофан және гистидин; г)треонин және пролин; д) валин және лейцин

2. 
   Зертханалық-семинар сабақтарының жоспары
   

• 
  полипептидтер мен амин қышқылдары;
  
• 
  пурин және пиримидин негіздері;
  
• 
  көмірсулар (рибоза және дезоксирибоза);
  
• 
  фосфор қышқылы
  

1. 
   Заттар алмасуынының өзара байланыстарының жалпы заңдылықтары.
   
2. 
   Көмірсулар мен майлардың алмасуының өзара байланысы.
   
3. 
   Көмірсулар мен белоктардың алмасуының өзара қатынастары.
   
4. 
   Белоктар мен майлардың алмасуының өзара қатыстары.
   
5. 
   Нуклеин қышқылдары мен басқа заттардың алмасуының байланыстары.
   

2. 
   СТУДЕНТТІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСЫ
   

1. 
   Студенттің өздік жұмысын ұйымдастыру жөніндегі әдістемелік ұсынымдар:
   

1 Тірі табиғаттағы су

2 Тірі ағзадағы минералды заттар

3 Фотосинтез

4 Қан биохимиясы

5 Жүйке ұлпасы биохимиясы

6 Бұлшықет ұлпасы биохимиясы

7 Жалғастырушы ұлпа биохимиясы

9 Бауыр биохимиясы

10 Бүйрек биохимиясы

11 Зәр биохимиясы

12 Сүт биохимиясы

13 Ет биохимиясы

14 Тері биохимиясы