Жұмыс бағдарламасы пән, пән коды : «Радиациялық сараптама» Мамандық: 5В030100

2. 
   Мақсаты: Әртүрлі беттердің радиобелсенді ластану деңгейін бағалауды, дезактивация әдістерін студенттерге үйрету.
   

1. 
   Ашық және жабық иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезіндегі қорғаныс шараларын;
   
2. 
   Қоршаған орта нысаналары мен әртүрлі материалдан жасалған жабдықтар беттеріне дезактивация жүргізуді;
   
3. 
   Дезактивация дәрежесін бақылай білулері;
   
4. 
   Радиобелсенді қалдықтарды өңдеу, жою, және көмуді тиімді бағалай білулері.
   

1. 
   Стационарлық радиометрлермен жұмыс жасай білу;
   
2. 
   Тасымалданатын типтік радиометрлермен жұмыс жасай білу;
   
3. 
   Ластанған беттерден қандай да бір материалмен сынама алып, оның радиобелсенділік деңгейін анықтай білу;
   
4. 
   Радиометрлік талдау жасай білу.
   

1. 
   Радиометрлік талдау дегеніміз не?
   
2. 
   Радиохимиялық талдау дегеніміз не?
   
3. 
   Дозиметрлік аспаптың қаттылықпен жүруі дегеніміз не?
   
4. 
   Иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу дегенді қалай түсінесіз?
   
5. 
   Радиобелсенді заттармен жұмыс істеу дегенді қалай түсінесіз?
   

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Дезактивация әдісі қалай жүргізіледі?
   
2. 
   Радиациялық сараптамада қолданылуына байланысты барлық аспаптар қандай топтарға бөлінеді?
   
3. 
   Рентгенометрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
4. 
   Радиометрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
5. 
   Жеке адамдық дозиметрлер дегеніміз не үшін қолданылатын аспаптар?
   
6. 
   Ішкі сәулеленуге ұшырау дозалары қалай бағаланады?
   
7. 
   Материалдар беттерінің дезактивацияланатын қабілеттілігі дегеніміз не?
   
8. 
   Қалдық белсенділік дегеніміз не?
   
9. 
   Жеке адамдарға арналған дозиметрлік аспаптарға қандай аспаптар жатады?
   
10. 
    Радиометрлік зерттеу қандай мақсатпен жүргізіледі?
    

№5

1. 
   Радиациялық сараптама саласында қолданылатын заңды құжаттарды;
   
2. 
   Радиациялық сараптама саласындағы мемлекеттік санитарлық қадағалау міндеттерін;
   
3. 
   Алдын- ала санитарлық бақылаудың негізгі міндеттерін;
   
4. 
   Ағымдық санитарлық бақылаудың негізгі міндеттерін.
   

1. 
   Радиациялық сараптама саласындағы алдын-ала және ағымдық мемлекеттік бақылау бойынша әртүрлі шаралар кешенін дайындау.
   
2. 
   Радиациялық сараптама саласындағы алдын-ала және ағымдық мемлекеттік бақылау бойынша әртүрлі құжаттарды толтыру.
   
3. 
   Радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелену көздерін қолданатын мекемелерге санитарлық тексеру жүргізуді.
   
4. 
   Радиоактивті заттар мен басқа иондаушы сәулелер көздерін қолданатын құрылыс жобаларына және мекемелер реконструкциясына сараптама жүргізуді.
   

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік бақылау ұжымдарының негізгі міндеттері қандай?
   
2. 
   Алдын-ала мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
3. 
   Ағымдық мемлекеттік санитарлық бақылауға қандай шаралар жатады?
   
4. 
   Радиациялық бақылау дегеніміз не?
   
5. 
   Критикалық топ деп қандай топты айтамыз?
   

Бұл әдісті қолдану үшін, ішінде кемі он бес допшасы бар қорапша қажет. Допшалар өсу ретімен, сандармен белгіленеді. Әр санға алдын- ала бір сұрақ даярланады. Қорапша ішінде он бес допша болса, он бес сұрақ белгіленеді. Студенттер екі топқа бөлінеді, екі топтан кезекпен келіп қорап ішінен допша алады, белгіленген санға сәйкес келген сұраққа жауап беруі керек. Егер сұраққа дұрыс жауап берсе тобына бір ұпай жеңіп алады, ал егер дұрыс жауап бере алмаса, тобынан бір ұпай алынып тастайды.

Ойынның соңында қай топта ұпай көп болса, жеңіс сол топ студенттерініңкі болып саналады, және оларға жақсы бағалар қойылады.

Бұл әдіс студенттерді ұйымшылдыққа, ұжымда жұмыс істеу қабілеттерін шыңдауға, тосыннан келген сұрақтарға тобы үшін дұрыс жауап беруге ынталандырады.

1. 
   Радиациялық қауіпсіздік дегенді қалай ұғасыз?
   
2. 
   Иондағыш сәулелену дегеніміз не?
   
3. 
   Табиғи сәулелену көзі дегеніміз не?
   
4. 
   Техногендік сәулелену көзі дегеніміз не?
   
5. 
   Сәулеленуге ұшырау дегеніміз не?
   
6. 
   Радиобелсенділік дегеніміз не?
   
7. 
   Иондағыш сәулеленудің жабық көздері дегеніміз не?
   
8. 
   Иондағыш сәулеленудің жабық көздері дегеніміз не?
   
9. 
   Жабық көздер әсер ету сипаты бойынша қанша топқа бөлінеді?
   
10. 
    Санитарлық қорғаныс зонасы дегенді қалай түсінесіз?
    
11. 
    Иондаушы сәулелерді тіркейтін және анықтайтын қандай әдістер бар?
    
12. 
    Қандай нормативтер класы бар?
    
13. 
    Доза шегі дегеніміз не?
    
14. 
    Килігу деңгейі дегеніміз не?
    
15. 
    Радиациялық бақылау дегеніміз не?
    

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Мемлекеттік санитарлық қадағалаудың радиациялық сараптама саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
2. 
   Алдын ала санитарлық бақылаудың радиациялық сараптама саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
3. 
   Ағымдық санитарлық бақылаудың радиациялық сараптама саласындағы негізгі міндеттері қандай?
   
4. 
   Радиациялық сараптама саласындағы орталық жұмыстарының негізгі міндеттері қандай?
   
5. 
   Қоршаған ортаның радиобелсенділігіне бақылау жүргізумен қандай орталықтар айналысады?
   

№6

1. 
   Иондағыш сәулеленулердің кеңістікте таралу заңдылықтарын, олардың әртүрлі заттармен өзара әсерлесу заңдылықтарын;
   
2. 
   Радиациядан қорғану принциптерін;
   
3. 
   Гамма, рентген сәулелерінің ерекшеліктерін;
   
4. 
   Дозиметрлік бақылау жүргізу кезіндегі қойылатын жалпы талаптарды.
   

1. 
   Радиометрлік және радиохимиялық зерттеу жұмыстарын ұйымдастыра білу;
   
2. 
   Қоршаған ортаның әртүрлі беттерінің радиоактивті ластану деңгейіне баға беру;
   
3. 
   Ішкі сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтайтын әдістерді;
   
4. 
   Сыртқы сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтайтын әдістерді.
   

1. 
   Персоналдың ішкі сәулеленуге ұшырауын бағалаудың қандай әдістері бар?
   
2. 
   Ішкі сәулеленудің әсерін анықтаудың тікелей әдісін жүргізу принципі қандай?
   
3. 
   Ішкі сәулеленудің әсерін бағалаудың жанама әдісі қалай жүргізіледі?
   
4. 
   Иондаушы сәулеленудің сыртқы көздерінен персоналды қорғаудың есептеу әдістері неге негізделген?
   

Студенттер шағын үш топқа бөлінеді, әр топқа тақырыпқа сай сұрақтар бөлініп беріледі. Дайын болған топ сұрақтарға жауап береді, қалған екі кіші топ студенттердің берген жауаптарын тыңдап, талқыға салады, пікір алмастырады.

• 
  Стационарлық радиометрлік аспаптар не үшін қолданылады?
  
• 
  Жағынды әдістер не үшін қолданылады?
  
• 
  Заттардың ластануға қабілеттілігі дегеніміз не?
  

• 
  Ішкі сәулеленуге ұшырау дозаларын анықтау үшін қандай әдістер қолданылады?
  
• 
  Тікелей әдісі не үшін қолданылады?
  
• 
  Заттардың радиоактивті ластанғыштығы дегеніміз не?
  

• 
  Радиометрлерге қандай аспаптар жатады?
  
• 
  Ағзадағы радионуклидтерді анықтаудың жанама әдісін жүргізу кезінде, талдаудың қай түрі қолданылады?
  
• 
  Жағындылар әдісінің көмегімен зерттеулер қалай жүргізіледі?
  

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Радиохимиялық талдау үшін биоматериалды зерттеу неден басталады?
   
2. 
   Радиохимиялық талдау қандай анықтау мақсатымен жүргізіледі?
   
3. 
   Жұмыс беттерінің, терінің, қолдың радиобелсенді заттармен ластануы қандай өлшем бірліктерімен анықталады?
   
4. 
   Сыртқы сәулеленудің әсерін дозиметрлік бақылау қай жерде, қандай мақсатпен жүргізіледі?
   
5. 
   Персоналдың ішкі сәулеленуге ұшырауын бағалаудың қандай әдістері бар?
   

№7

1. 
   Қоршаған ортаның радионуклидтермен ластану көздерін, қорғану шараларын;
   
2. 
   Қоршаған орта мен тұрғындар денсаулығы үшін ядролық қарулар сынақтарының салдарын;
   
3. 
   Ядролық қаруға сынақ жүргізетін мемлекеттерді;
   
4. 
   Радиациялық апаттарды тексерудің жалпы принциптерін;
   
5. 
   Радиациялық апаттар кезіндегі әсерлер алгоритмін.
   

1. 
   Радиациялық апаттарды қызметтік тексеру кезінде шаралар ұйымдастыру;
   
2. 
   Тұрғындар үшін радиоактивті қалдықтардың нақты қауіптілігін бағалай білу;
   
3. 
   Дезактивация әдістерін жүргізе білу;
   
4. 
   Қоршаған орта обьектілерін дезактивациялау тиімділігін бағалай білу.
   

1. 
   Радиациялық апат дегеніміз не?
   
2. 
   Ядролық апат дегеніміз не?
   
3. 
   Әртүрлі белгілері бойынша радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
4. 
   АЭС байланысты емес, олардың салдары бойынша радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
5. 
   Радиациялық бақылау дегеніміз не?
   
6. 
   Радиациялық талдау дегеніміз не?
   

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

12. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   АЭС-пен, оның салдарымен байланыссыз радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
2. 
   Радиациялық апат дегеніміз не?
   
3. 
   Радиациялық апаттар қалай жіктеледі?
   
4. 
   Килігу деңгейі дегеніміз не?
   
5. 
   Радиациялық бақылау аймақтары дегенді қалай түсінесіз?
   
6. 
   Радиациялық қауіп қатер дегенді қалай түсінесіз?
   
7. 
   Тұрғындардың радиациялық қауіпсіздігі дегенді қалай ұғасыз?
   

№8

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға сараптамалық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға сараптамалық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Радиациялық апат дегенді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Ядролық апат дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Дезактивация әдісі не үшін қолданылады?
   
4. 
   Дезактивация дегеніміз не?
   
5. 
   Дезактивация жасау үшін қандай көрсеткіштер қажет?
   

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Радиациялық сараптама саласында қандай қолданылатын аспаптарды білесіз?
   
2. 
   Радиациялық қауіпсіздік дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Қоршаған ортаның радионуклидтермен қандай ластану көздерін білесіздер?
   
4. 
   Атомдық апат кезінде санитарлық қорғану аймағы қанша аймаққа бөлінеді?
   

№9

1. 
   Ядролық қару сынақтары туралы;
   
2. 
   Жасанды радионуклидтерді шығаратын, өңдейтін және алатын өндіріс
   

3. 
   радионуклидтерді өндіріс технологиясында қолданатын зертханалар,
   

1. 
   Қоршаған ортаны ластаушы радиациялық заттарға сараптамалық сипаттама беру;
   
2. 
   Медицина тәжірибесінде кездесетін газ тәріздес сұйық және қатты
   

3. 
   Радиологиялық бөлімнің радиоактивті қалдықтарына сипаттама беру.
   

1. 
   Ядролық қару сынақтарын доғару туралы келісім шарттың мағынасы туралы не білесіз?
   
2. 
   Бөліну жарықшақтары дегеніміз не, олардың мағынасы қандай?.
   
3. 
   Жасанды радионуклеидтерді шығаратын, өңдейтін және алатын қандай өндіріс орындарын білесіз?
   
4. 
   Радионуклеидтерді өндіріс технологиясында қолданатын қандай зертханалар, мекемелер, өндіріс орындарын білесіз?
   

Бұл әдіс алдын-ала студент тарапынан да, оқытушы тарапынан да дайындықты талап етеді. Оқытушы қосымша кеңес сағатында пресс- конференция әдісінің сценарийімен, тақырыпқа қатысты негізгі сұрақтармен таныстырады. Пресс-конференцияға қатысатындар оқытушының жұмыс столына жайғасады, сонда отырып берілген сұрақтарға жауап береді. Пресс- конференцияны жүргізуші тағайындалады. Жүргізуші конференцияға қатысушы студенттерді ұйымдастырады, берілетін сұрақтарды жүйелейді, алынған жауаптарды қорытындылайды. Оқытушы сырттан пресс- конференцияны бақылап отырып, берілген сұрақтардың, жауаптардың ішіндегі қызықты, нақты дегендерін белгілеп отырады.

1.Л.А. Ильин, В.Ф. Кириллов, И.П. Коренков. Радиационная сараптама М, Медицина 1999ж

2.Лакшин, А.М. Общая сараптама с основами экологии человека: учебник. – М., 2004ж.

3.Сараптама : учеб./ Под ред. Г.И. Румянцева. – М., 2001ж.

4.Пивоваров, Ю. Сараптама и основы экологии человека: учеб. – М., 2004ж.

5.Сараптама : учебник/ред. Г.И. Румянцева. – М., 2005ж.

6. Иманалиев Ш.И., Балалар мен жасөспірімдердің сараптамасы: оқу құралы. – Алматы, 2008ж.

7.Радиациялық сараптама: оқу құралы / Ү.И. Кенесариев. – Алматы, 2004ж.

8.Кича Д. Общая сараптама. Руководство к лабораторным занятиям: учеб.пособие. – М.,2009ж.

қосымша

1.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда: учеб. Пос./ под ред. В. Кириллова. – М., 2001ж.

2. Руководство по гигиене труда Т. 1: практикум / под ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 3. Руководство по гигиене труда. Т.2: практикум / под.ред. Н.Ф. Измерова. – М., 1987ж. 4. Сараптама труда: учеб./ под ред. Н. Измерова. сараптама– М., 2008ж. + (СД – РОМ).
7. Бақылау – сұрақтары

1. 
   Адамзат үшін маңызы зор ғаламдық жылуға әкелетін радионуклеидтердің сипаттамасы туралы не айтар едіңіз?
   
2. 
   Атом жарылысының салдары дегенді қалай түсінесіз?
   
3. 
   Уран кен орындарын өндіру барысында пайда болатын қалдықтардың сараптамалық сипаттамасы жөнінде не білесіз?
   
4. 
   Гидрометаллургия зауытының қалдықтары, олардың сараптамалық сипаттамасы туралы не білесіз?
   
5. 
   АЭС ның радиоактивті қалдықтары дегенді қалай түсінесіз, олардың сараптамалық сипаттамасы жөнінде не айтасыз?
   
6. 
   Медициналық мекемелер мен зертханалардың радиоактивті қалдықтары деп нені айтамыз?
   

№10