Жұмыс бағдарламасы биохимия, биология және микробиология кафедра мәжілісінде талқыланды Кафедра меңгерушісі, м.ғ. к., Есіркепов М. М. хаттама №

1. Метаболизм-бактерия клеткасында өтетін биохимиялық реакциялар, метаболизмнің 2 жағы.

2. Бактериялардың қоректену типі және энергия көзі бойынша классификациясы.

3. Бактериялардың қоректену және өсу факторы механизмінің ерекшеліктері.

4. Бактерия ферменттерінің негізгі топтары және олардың жіктелуі.

5. Сұйық қоректік орталардағы бактерия популяциясының көбею фазалары.

6. Арнайы микробиологиялық терминдерге анықтама беріңіз: «түр», «штамм», «колония», «клон», «таза дақыл».

5. Білім берудің және оқытудың әдістері: пікірталас.

6. Әдебиет:

Негізгі:

1. Медицинская микробиология: учебник / под ред. Покровского В. И. – 4-е изд,испр – М,2008.

2. Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.

3. Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010

4. Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.

5. Поздеев О.К. Медицинская микробиология: учебник/под ред Покровского В.И. -4-е изд, испр.-М,2008.

6. Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.

7. Микробиология: учебник/ под ред. В.В. Зверева, М.Н. Бойченко.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.-30экз.

8. У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.

Қосымша:

1. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-2-е изд., испр. –СПб., 2000

2. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-3-е изд., испр. И доп.-СПб., 2002

3. www.google.kz

4. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология: учеб. /ред. А.А. Воробьев. 2-е изд., испр. И доп.-М., 2006.

5. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

6. Бактериялардың генетикасы: оқу құралы. –Астана, 2000

7. Колонизация резистенттілік Дисбактериоз. Коррекциясы: әдіст.құрал.-Астана, 2000.

8. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

7. Бақылау (есептер, тесттер.)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Анаэробтардың таза дақылын алу үшін лаборант тоңазытқыштан алынған Китта-Тароцци ортасына зерттелетін материалды егеді. Сосын инкубация кезеңінде термостатқа салады. Таза дақыл алуда қандай қателік жіберілді?
   
2. 
   Шымкент қаласында ішек инфекциясының өршіген кезінде лабораторияда бір топ аурудан дизентерия, іш сүзегі, тырысқақ вибрионы бөліп алынып талданған. Бөлінген қоздырғыштарды арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.
   

4.Бактериялардың бірқалыпты популяциясын бөліп алу үшін врач - бактериолог өскен микроорганизмнің қасиетін зерттеу үшін тығыз қоректік ортадағы бөлінген колонияның бір бөлігін алады. Бұл процестерді арнайы микробиологиялық терминдермен негіздеңіз.

5.Гисс ортасына егілген бактериялық дақылдың инкубациялық тәуліктен кейін глюкозасы бар пробиркадағы қоректік ортаның түсі газ түзе өзгереді. Бұл өзгеріс нені білдіреді?

6.«Шұбар» қатардағы егілген дақылдың 24 сағаттан кейін пептонды суы бар пробиркада Гисс ортасының бұлдырауы байқалады. Ортаны 1 атмосфералық қысымда лаборант стерилдеген болатын. Дифференциалды көміртегісі бар ортаны дайындау және стерильдеу кезіндегі қателіктер мен дұрыстарды атаңыз.

1.... иректелген бактерияларға жатады.

1. 
   Спирохеттер
   
2. 
   Стафилакоктар
   
3. 
   Бацилалар
   
4. 
   Стрептококтар
   
5. 
   Сарцилалар
   

1. 
   жай
   
2. 
   күрделі
   
3. 
   физикалық
   
4. 
   химиялық
   
5. 
   фиксирленуші
   

1. 
   Бактериялар
   
2. 
   Вирустар
   
3. 
   Саңыраукұлақтар
   
4. 
   Ашытқылар
   
5. 
   Қарапайымдылар
   

1. 
   Коктар
   
2. 
   Спирохеттер
   
3. 
   Вибриондар
   
4. 
   Актиномицеттер
   
5. 
   Таяқша
   

1. 
   туыстас пен түр
   
2. 
   бөлім мен клас
   
3. 
   клас пен қатар
   
4. 
   қатар мен тұқымдас
   
5. 
   тұқымдас пен туыс
   

1. 
   түр
   
2. 
   класс
   
3. 
   тұқымдастық
   
4. 
   туыстастық
   
5. 
   қатар
   

1. 
   сарциналар
   
2. 
   стрептококтар
   
3. 
   тетракоктар
   
4. 
   стафилококтар
   
5. 
   диплококтар
   

1. 
   төрт
   
2. 
   екі
   
3. 
   үш
   
4. 
   бес
   
5. 
   алты
   

1. 
   жасуша қабырғасы
   
2. 
   мембрана
   
3. 
   капсула
   
4. 
   спора
   
5. 
   валютин дәндері
   

1. 
   монотрих
   
2. 
   перитрих
   
3. 
   амфитрих
   
4. 
   лофотрих
   
5. 
   L -пішінді
   

№ 3.

3. Оқыту мақсаты: Трансформация, трансдукция және конъюгация тәжірибелерінде генетикалық рекомбинация туралы түсініктерді тұжырымдау.

1. 
   Бактериялардың генетикасының ерекшеліктері бұл олардың табиғатта түр ретінде анықталуының негізгі талабының бірі.
   
2. 
   Бактериялардағы ДНҚ репликациясының ерекшеліктері, олардың типтері.
   
3. 
   Бактериялардың генетикалық информациясының ерекшеліктері.
   
4. 
   Трансформация және трансдукция.
   
5. 
   Трансдукция және сексдукция.
   
6. 
   Конъюгация
   
7. 
   Транспонирлеуші генетикалық элементтер, олардың кластары: элементтері, транспозондар және эписомалар.
   
8. 
   Бактериялардың хромосамалық картасын жасау, геномдардың ұйымдасуын үйрету.
   
9. 
   Бактериялардың плазмидалары өте қарапайым организмдер ретінде таныстыру.
   
10. 
    Мутация, оның жіктелуі.
    
11. 
    Бактериялардың модификациясы өзгергішітігінің сипаты?
    
12. 
    Бактериалардың жасушадағы репарациялық процесі.
    
13. 
    Бактериялардың диссоциациясы. Оның биологиялық маңызы.
    
14. 
    Медициналық микробиологиядағы гендік иженерия.
    

1. Медицинская микробиология: учебник / под ред. Покровского В. И. – 4-е изд,испр – М,2008.

2. Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.

3. Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010

4. Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.

5. Поздеев О.К. Медицинская микробиология: учебник/под ред Покровского В.И. -4-е изд, испр.-М,2008.

6. Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.

7. Микробиология: учебник/ под ред. В.В. Зверева, М.Н. Бойченко.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.-30экз.

8. У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.

Қосымша:

1. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-2-е изд., испр. –СПб., 2000

2. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-3-е изд., испр. И доп.-СПб., 2002

3. www.google.kz

4. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология: учеб. /ред. А.А. Воробьев. 2-е изд., испр. И доп.-М., 2006.

5. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

6. Бактериялардың генетикасы: оқу құралы. –Астана, 2000

7. Колонизация резистенттілік Дисбактериоз. Коррекциясы: әдіст.құрал.-Астана, 2000.

8. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

7. Бақылау (есептер, тесттер.)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Созылмалы стафилококты инфекциямен ауыратын науқастың, ұзақ уақыт химиотерапиялық препараттармен емделгеннен кейін, ЖСА-да колония түрінде алтындатылған стафилококк дақылы бөлініп алынды. Стафилококтардың колонияға ауысуын қалай түсіндіруге болады?
   
2. 
   Ультракүлгін сәулелермен сәулелендіргенде капсула түзуші клебсиелла дақылдары капсула түзу қабілетітілігін жоғалтады. Сондай-ақ тышқандардың аурушаңдық қасиеті де жоғалады. Аурушаңдықтың жоғалуы мен капсула синтездеу қабілетітілігін қалай түсіндіруге болады?
   

1.ДНҚ –вирусты геномының репликациясы дегеніміз - жасушалық ... қатысуымен жүретін ДНҚ молекуласының синтезі.

1. 
   ДНҚ-полимераза
   
2. 
   эндонуклеаза
   
3. 
   транскриптаза
   
4. 
   ревертаза
   
5. 
   РНҚ-полимераза
   

1. 
   бүршіктену
   
2. 
   адсорбция
   
3. 
   пенетрация
   
4. 
   «жарылыс», деструкция
   
5. 
   ену
   

1. 
   зертханалық жануарларды
   
2. 
   сұйық қоректік ортада
   
3. 
   жартылай қоректік ортада
   
4. 
   тауық эмбрионында
   
5. 
   тығыз қоректік ортада
   

1. 
   бактериофагтар
   
2. 
   сферопластар
   
3. 
   микоплазмалар
   
4. 
   риккетсиялар
   
5. 
   фагоцитоздар
   

1. 
   ДНҚ және ақуыздан
   
2. 
   РНҚ және ақуыздан
   
3. 
   ДНҚ, РНҚ, суперкапсидтен
   
4. 
   ДНҚ, РНҚ, ақуыздан
   
5. 
   ДНҚ немесе РНҚ, ақуыздан
   

1. 
   вирустарға
   
2. 
   хламидиялар
   
3. 
   риккетсиялар
   
4. 
   қарапайымдылар
   
5. 
   бактериялар
   

1. 
   лизогения
   
2. 
   вириопексис
   
3. 
   фагоцитоз
   
4. 
   пенетрация
   
5. 
   эндоцитоз
   

1. 
   түрспецификалылық
   
2. 
   бейспецификалылық
   
3. 
   топспецификалылық
   
4. 
   гетероспецификалылық
   
5. 
   типспецификалылық
   

1. 
   фагопрофилактика
   
2. 
   фаготиптеу
   
3. 
   фаготерапия
   
4. 
   фагодиагностика
   
5. 
   фагодифференциялау
   

1. 
   Абортивті формада
   
2. 
   Интегративті формада
   
3. 
   Продуктивті формада
   
4. 
   микст-инфекция кезінде
   
5. 
   эндоцитоз кезінде
   

№4

1. 
   Вирустардың жасушамен өзара әсерлесу механизмі.
   
2. 
   Вирустардың қожайын жасушасына өту механизмі.
   
3. 
   Вирустарды дақылдау әдістері және таза дақыл бөліп алу.
   
4. 
   Ұлпалық дақылдардың жіктелуі. Оларды алудың негізгі этаптары.
   
5. 
   Жасуша дақылында вирустардың көбеюі, оларды табу әдістері (цитопатикалық әсер, теңбіл дақтар әдісі, түрлі түсті сынама, гемоагглютинация не болмаса гемоадсорбция реакциялары).
   
6. 
   Тауық эмбрионында вирустарды дақылдаудың жетістігі мен жетіспеушілігі.
   
7. 
   Вирустарды идентификациялау әдістері (типтеу).
   
8. 
   Бактериофагтардың биологиялық ерекшеліктері (фагтардың), олардың пішіні.
   

1. Медицинская микробиология: учебник / под ред. Покровского В. И. – 4-е изд,испр – М,2008.

2. Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.

3. Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010

4. Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.

5. Поздеев О.К. Медицинская микробиология: учебник/под ред Покровского В.И. -4-е изд, испр.-М,2008.

6. Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.

7. Микробиология: учебник/ под ред. В.В. Зверева, М.Н. Бойченко.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.-30экз.

8. У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.

Қосымша:

1. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-2-е изд., испр. –СПб., 2000

2. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-3-е изд., испр. И доп.-СПб., 2002

3. www.google.kz

4. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология: учеб. /ред. А.А. Воробьев. 2-е изд., испр. И доп.-М., 2006.

5. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

6. Бактериялардың генетикасы: оқу құралы. –Астана, 2000

7. Колонизация резистенттілік Дисбактериоз. Коррекциясы: әдіст.құрал.-Астана, 2000.

8. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

7. Бақылау (тесттер)

Тесттер:

1.Бактерия жасушасымен әсерлескенде, инфекцияның интегративті типін тудыратын фагтар ... деп аталады.

1. 
   әлсіз
   
2. 
   вирулентті
   
3. 
   дефектілі
   
4. 
   құнды
   
5. 
   тікелей
   

1. 
   фагтық тұқым түзбеу
   
2. 
   вирулентті фагқа өту
   
3. 
   протопластарда адсорбциялану
   
4. 
   фагтық тұқым түзу
   
5. 
   лизистік
   

1. 
   түрге
   
2. 
   тұқымға
   
3. 
   туыстастығына
   
4. 
   топқа
   
5. 
   ұрпаққа
   

1. 
   инфекция көзін және оның берілуін жолдарын
   
2. 
   қоздырғыш түрлерін
   
3. 
   инфекцияның берілу жолдарын
   
4. 
   инфекцияның берілу факторларын
   
5. 
   инфекцияның берілу механизмдерін
   

1. 
   Репарация
   
2. 
   Модификация
   
3. 
   Мутация
   
4. 
   Диссициация
   
5. 
   Рекомбинация
   

1. 
   трансформация
   
2. 
   трансдукция
   
3. 
   конъюгация
   
4. 
   диссоциация
   
5. 
   репарация
   

1. 
   жеке генетикалық ақпараттық жиынтығы бар.
   
2. 
   ақуыздық сыртқы қабаты бар.
   
3. 
   барлық тірі жасушаларда паразиттік тіршілік етеді.
   
4. 
   трансдукция процесіне қатысады.
   
5. 
   жасушаның ішінде де, жасушадан тыс жерде де көбейеді.
   

1. 
   мутация
   
2. 
   модификация
   
3. 
   трансформация
   
4. 
   конъюгация
   
5. 
   рекомбинация
   

1. 
   тек қана бактерияларда кездеседі.
   
2. 
   эукариоттар паразиттері.
   
3. 
   геном тек қана бір жіпшелі РНҚ тұрады.
   
4. 
   сыртқы қабаты бар.
   
5. 
   негізгі мақсаты жасушаны жою.
   

1. 
   ДНҚ
   
2. 
   РНҚ
   
3. 
   Полипептидтер
   
4. 
   Ферменттер
   
5. 
   Ақуыздар
   

№5

3. Оқыту мақсаты: Антибиотиктердің негізгі топтарының әсер ету механизмдері туралы түсінік беру, бактериялардың антибиотиктерге сезімдалдығын сандық және сапалық әдістер арқылы анықтау.

1. 
   Химиотерапевтикалық препараттарға анықтама беріңіз.ХТП-ға жалпы сипаттамалар беріңіз.
   
2. 
   ХТП негізгі топтарын атап өтіңіз?
   
3. 
   “Антибиотик” терминіне анықтама беріңіз. Антибиотиктердің шығу табиғатына, химиялық құрамына, әсер ету механизмі бойынша жіктелуі.
   
4. 
   Антибиотиктердің микроорганизмдерге әсер ету спектрі бойынша жіктелуі.
   
5. 
   Бактериялардың дәріге тұрақтылығы, оны жою жолдары.
   
6. 
   Вирустардың ХТП-ға тұрақтылығын біріншілік себебі.Вирустық инфекция емдеудегі ХТП-ның аз қолдану себептері.
   
7. 
   Инфекциялық ауруларды емдеудегі антибиотикотерапиялық жанама әсері.
   
8. 
   Бактериялардың антибиотиктерге сезімталдығын анықтау әдістері.
   
9. 
   Микробиологияда және медицинада әртүрлі температура параметрлерін практика жүзінде қолдану.
   
10. 
    Медицинада және микробиологияда физикалық фактордың маңызы /РН/ орталардың реакциясы, ылғал не болмаса кептіру иондық радиация, ультрадыбыс және қысым.
    
11. 
    Микроорганизмдерге химиялық заттардың әсері, дәрігерлердің медициналық практикада қолдануы.
    

1. Медицинская микробиология: учебник / под ред. Покровского В. И. – 4-е изд,испр – М,2008.

2. Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.

3. Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010

4. Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.

5. Поздеев О.К. Медицинская микробиология: учебник/под ред Покровского В.И. -4-е изд, испр.-М,2008.

6. Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.

7. Микробиология: учебник/ под ред. В.В. Зверева, М.Н. Бойченко.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012.-30экз.

8. У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.

Қосымша:

1. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-2-е изд., испр. –СПб., 2000

2. Коротяев А.И. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология: учеб.-3-е изд., испр. И доп.-СПб., 2002

3. www.google.kz

4. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология: учеб. /ред. А.А. Воробьев. 2-е изд., испр. И доп.-М., 2006.

5. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

6. Бактериялардың генетикасы: оқу құралы. –Астана, 2000

7. Колонизация резистенттілік Дисбактериоз. Коррекциясы: әдіст.құрал.-Астана, 2000.

8. Микробиология саласына еңбегі сіңген ғалымдар: қысқаша анықтама. – Астана, 2000.

7. Бақылау (есептер, тесттер.)

Жағдайлық есептер:

1. 
   Науқастан бөлінген дақылдың антибиотиктерге деген сезімталдығын анықтады. Полипептидті антибиотиктерге-полимиксинге және ристамицинге қоректі агарда диск бойынша қайталап зерттегенде тұрақтылық байқалады. Бірақ сериялы түрде араластырғаннан кейін осы микроорганизмдерде антибиотиктерге сезімталдығын өте төменгі концентрацияның өзінде байқалды. Осы зерттеу әдістерінде сезімталдықтың әртүрлі болу себебін дәлелдеңіз.
   
2. 
   М. науқасының сарысуынан бөлінген микроорганизмдер пенициллиннің терапевтикалық дозасына сезімтал,ал стрептомициннің максимальды дозасына ғана сезімтал. К. науқастан бөлінген дақыл гентамициннің максимальды концентрациясына сезімтал емес. Аурулардан бөлінген дақылдардың АБ деген сезімталдылық дәрежесін анықтаңыз.
   
3. 
   Аурудан дақылы бөлінді. Осы қоректік ортада диск әдісі бойынша зерттегенде пеницилинге сезімтал болып шықты. Бір тәуліктік инкубациядан кейін аурудан бөлінген дақылдың қасында стандартты штамм өсіп шықты. Неге стафиококтың пеницилинге сезімтал стандартты штамм өсіп шықты.
   
4. 
   Автоклав жұмысының эффективтілігін бақылау үшін автоклавқа стерилизацияланатын обьектпен бірге бензой қышқылын орналастырамыз. Автоклавтаудың барлық жағдайын ескере отырып, стерилизация жасап болғанан кейін (t-ны, уақытты, қысымды) бензой қышқылы еріген.
   
5. 
   Автоклавтау температурасын және стерилизация эффективтілігін анықтаңыз.
   
6. 
   Қоректік ортаның стерилизациялау нәтижесіндегі стерилизация эффективтілігін бақылау үшін автоклавқа балқыту температурасы 110 ⁰С-тан бензонафтол орналастырады. Стерилизация нәтижесінен кейін бензонафтол ерімеген. Автоклавтаудың дұрыс жүргізгендігі және қоректік ортаның стерилизациялау сапалығына мінездеме беріңіз.