Кафедра меңгерушісі_____________ В.П. Марковский «___»_________________2010 ж

Кафедра меңгерушісі_____________ В.П. Марковский «___»_________________2010 ж.

Энергетика факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

«_____»______________2010 ж. хаттама №____

ОӘК төрағасы ___________________ М.М Кабдуалиева «___»______________2010 ж.

келісілді

Энергетика факультетінің деканы Кислов А.П._________________ «____»_______2010 ж.

«___»_________________2010ж. хаттама №_____

Пәнді оқу нәтижесінде тәлімгерлер білуі керек:

- станциялардың негізгі сұлбаларын, өзіндік қажет сұлбаларын жобалаудың әдістемесі мен ретін

Пәнді оқу нәтижесінде тәлімгерлер қолдан келуі керек:

- жобалау кезінде пайдаланылатын нормативтік материалдарды пайдалану

- өздігінен жобалық шешімдерді қабылдау және негіздеу

- сұлбалар мен жабдықтарды таңдау бойынша жобалық орындау.
2 Пререквизиттер: физика, жоғары математика, электротехниканың теориялық негіздері, энергетиканың математикалық есептері, жылумен қамтамасыз ету негіздері, ЭС энергетикалық қондырғылары.
3 Постпреквизиттер

Пәнді оқу кезінде алынған білімдері, іскерлігі және дағдылары дипломдық жұмыс жазу кезінде, сонымен қатар электрстанция мамандығына жұмыс істегенде қажетті болады.

4.1 Пәннің тақырытптық жоспары СОО,СПО күндізгі базасы/ СПО сырттай базасы

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны

Жобалау түсінігі. Элемент, фрагмент, қосалқы жүйе. Жобалық процедуралар. Жобалау тәсілдері.

ЭС жобалаудың даму тарихына және бес этап. Қазіргі кездегі электр станцияларды жобалауға тән ерекшеліктер. Мамандандырылған жобалық ұйымдар мен институттар. ЭС кешенді жобалау. Жобалау кезінді ЭС пайдалану және құрылыс тәжірибесін ескеру. Жобалау кезінде пайдаланылатын нормативтік материалдар. Типтік жобаларды пайдалану. Жобалау кезінде зауыдтық дайындалған құрылғыларды пайдалану. ЭС жобалау кезінде қоршаған орта қорғанысын қамтамасыз ету.

Жобалаудың негізгі сатылары.

Жобалауға тапсырма, техникалық жоба, жұмыс жобасы.

ЭС электр техникалық бөлігін жобалау бойынша жұмыстардың мазмұны. Алғашқы ақпаратты дайындау. Жүйеге ЭС жалғау сұлбасын айқындау. Электр техникалық бөліктің қосылымдарының негізгі сұлбасын жобалау. Өзәндік қажет электр қондырғысын жобалау. ТҚ конструкцияларын жасау. Тұрақты токтың қондырғысын жобалау. Басқару және бақылау құрылғыларын жобалау. Электр жарықтандыру және қосымша құрылғыларды жобалау.

2 Тақырып. ЭС негізгі электрлік сұлбасын жобалау

Негізгі станцияның жүйеге қосылу сұлбасын таңдау. Кернеуді таңдау, ауа желілерінің өткізу қабілеттілігін және санын таңдау, әр түрлі кернеулердің ТҚ арасында өндірілетін қуаттың таралуын анықтау.

ЭС құрылымдық сұлбасын жобалау. Құрылымдық сұлбасын таңдау реті.

Аймақтық типті ЭС (КЭС) құрылымдық сұлбалары. Кернеулер арасында блоктарды тарату. Генераторлық ажыратқыштары бар және ажыратқыштары жоқ блоктарды пайдалану. Біріккен және ірілендірілген блоктарды пайдалану.

ЖЭО құрылымдық сұлбалары.

Генераторлық кернеудің ТҚ салудың орындылығы. Блоктық принципте ЖЭО құрылымдық сұлбалары.

Байланыс трансформаторларын және блоктық трансформаторларды таңдау. Байланыс трансформаторларынығ номиналды қуатын, түрін және саның анықтау.

Трансформатордың есептік қуатын анықтайтын режимдердің есебі. Трансформатордың номиналды қуатын таңдау кезінде жүктемелік қабілеттілікті ескеру.

Трансформаторда активті энергия шығындарын, капиталдық, келтірілген және пайдалану шығындарын анықтау. ЭС қуат беруі сұлбасының элементтері сенімсіздігінен келетін зиянды анықтау.

Екі орамды, үш орамды және автотрансформаторда активті энергия шығынын анықтау. Қатар және бөлек жұмыс істеп тұрған трансформаторлар үшін активті энергия шығынын анықтау.

Жобаланатын ЭС капитал салымдарын анықтау.

ЖЭО типті станциялар үшін жобаланатын электр қондырғылар сенімсіздігінен келетін зиянды анықтау.

ЭС ҚТ токтарын шектеудің орынды тәсілдерін жобалау. Өткізгіштер мен аппараттарды таңдау үшін ҚТ токтарының есептеуі. ҚТ есептік шарттары.

ЖЭО және КЭС ҚТ токтарын шектеу сурақтарының шешімі. Генераторлық кернеуде, жоғары кернеу ТҚ, өзіндік қажет жүйесінде ҚТ токтарын шектеу.

Өткізгіштер мен аппараттарды таңдау үшін ҚТ токтары есептеуінің ерекшеліктері. ҚТ тогының ағып өтуінің есептік уақытын таңдау. ҚТ есептік нүктелерін таңдау.

ЖЭО 6-10 кВ ТҚ электрлік сұлбаларын жобалау. Жоғары кернеу ТҚ электрлік сұлбаларын таңдау. ТҚ электрлік сұлбаларын таңдау кезінде сенімділік көрсеткіштерін және ТҚ жобаланатын сұлбасының сенімсіздігінен келетін зиянды анықтау.

ТҚ электрлік сұлбаларын таңдауға қойылатын талаптар.

Бір және екі жинақтық шиналар жүйелерімен ЖЭО 6-10 кВ электрлік қосылымдарының сұлбалар нұсқалары.

Жоғары кернеу таратушы құрылғылары сұлбалары қанағаттандыру керек талаптар.

110-750 кВ кернеуіне жоғары кернеу ТҚ электрлік қосылымдар сұлбаларының нұсқалары.

ТҚ электрлік сұлбаларын таңдау бойынша есептеу реті.

3 Тақырып. Өзіндік қажет электр қондырғыларын жобалау

Жалпы ережелер. Өзіндік өажет электр қозғалтқыштарын таңдау. Өзіндік қажеттің электрмен жабдықтау сұлбаларын жобалау. Өзіндік қажет трансформаторларын таңдау.

Өзіндік қажеттің электр қондырғыларын жобалау кезінде қорастыруға жататын сұрақтар.

Өзіндік электр қозғалтқыштарының түрін таңдау. Конструктивтік орындалуын, айналу жылдамдығын, номиналды қуатын, номиналды кернеуін таңдау.

Өзіндік қажеттің электрмен жабдықтау сұлбаларын жобалау принциптері. Өзіндік қажет картасы. Өзіндік қажет трансформаторларының есептік жүктемесі.

КЭС және ЖЭО өзіндік қажетінің электрмен жабдықтау сұлбаларын жобалау.

6 кВ КЭС және блоктық ЖЭО ӨҚ электрмен жабдықтау сұлбалары. Өзіндік қажеттің резервтік және жұмыс трансформаторларының қуатын және санын таңдау. 0,4 кВ ӨҚ сұлбалары. 0,4 кВ ӨҚ секциялар санын, 0,4 кВ ӨҚ жұмыс және резервтік трансформаторларының санын және қуатын анықтау.

Көлденең байланыстары бар ЖЭО 6 кВ ӨҚ электрмен жабдықтау сұлбалары. ӨҚ секциялар санын, 6 кВ ӨҚ жұмыс және резервтік трансформаторлар санын анықтау.

0,4 кВ ӨҚ сұлбалары. 0,4 кВ ӨҚ жұмыс және резервтік трансформаторлар саны.

4 Тақырып. Басқару жүйесін жобалау

Жалпы мәліметтер. ЭС басқару құрылымын үйымдастыру. Басқару орындары.

Басқару жүйесінің құрылғылар топтары. Басқару жүйелерінің даму деңгейлері.

Ұйымдық басқару құрылымының формалары. КЭС және ЖЭО типті станцияларда үйымдық басқару құрылымы. Басқару орындарын жобалау. Басқару қалқондарын жобалау.

Блоктар ажыратқыштарымен басқару командаларын үйымдастыру. ЖЭО ажыратқыштармен басқару командаларын ұйымдастыру.

Өлшегіш қосалқы жүйені жобалау. Шапшаң токтың сұлбалары мен көздерін таңдау.

Бірінші және екінші реттік өлшегіш аспаптар. ЭС жұмыс режимін бақылауға арналған аспаптар тізімі. Өлшегіш аспаптар мен өлшегіш трансформаторлар дәлдік класына қойылатын талаптар.

Шапшаң ток көздері. Аккумуляторлық батареялар жұмыс режимі. Аккумуляторлық батареялар нөмірін және санын таңдау. Аккумуляторлық қондырғының сұлбасы.

Батареяға есептік жүктемелерді анықтау. Тұрақты жүктеме. Ұзақ апаттың және қысқа уақыттық апаттық жүктеме.

Зарядтық және толықтырғы зарядтық құрылғыларды таңдау.

5 Тақырып. Таратушы құрылғы құралымдарын жобалау

Жобалау реті. Жалпы талаптар. ЖТҚ жобалау. ТҚ құралымдарына ЭҚҚЕ негізгі талаптары-сенімділік, үнемділік, қауіпсіздік, өртке қауіпсіздік, кеңею мүмкіндігі.

ТҚ құралымы түрін таңдау.

Жабық ТҚ жобалау. ЖТҚ орындаудың жалпы принциптері. ЖЭО үшін 6-10 кВ генераторлық ТҚ ішкін жайғастыру түрін таңдау. ЖТҚ толтыру сұлбасы. ЖТҚ жобалау. АТҚ жобалау.

Отандық өндірістегі ЖТҚ тән сериялар. ЖЭО 10 кВ ГТҚ қолданылатын ЖТҚ жайғастыруы. Өзіндік қажеттерге пайдаланылатын ЖТҚ жайғастыруы.

Ашық таратушы құрылғыларды жобалау. АТҚ элементтері, АТҚ орындалуының жалпы принциптері. АТҚ жайғастыруының түрін таңдау. АТҚ толтыру сұлбасы.

6 Тақырып. ЭС ғимараттары мен инженерлік байланыс жолдары және олардың орналасуы

Құрылыс алаңын таңдау. ЭС үйлері, ғимараттары және инженерлік байланыс жолдары. Жайғастыруының жалпы принциптері. ЖЭО жайғастыруы. КЭС жайғастыруы.

КЭС және ЖЭО типті ЭС ғимараттары ауданына қойылатын талаптар. Жер асты сулары деңгейі мен жергілікті жер бедерін ескеру. Құрыл ауданын аңықтау үшін инженерлік таңдаулар.

Инженерлік байланыс жолдарының сұрамы. Негізгі және қосымша тағайындалған үйлер мен ғимараттар.

ЭС жайғастыруының жалпы принциптері.

ЭС жайғастыруына ықпал ететін сыртқы және ішкі факторлар.

ЖЭО жайғастыруы. Негізгі үйлер мен ғимараттарды орналастыру. Қосымша ғимараттардың орналасуы.

КЭС жайғастыруы. Негізгі корпус алдында ТҚ орналасуы. ТҚ су өткізгіш канал артында орналасуы. ТҚ түтін құбыры мен көмір қоймасы артында орналасуы. ТҚ негізгі корпустың тұрақты бүйірі жағынан орналастыру. Жайғастырудың әр нүсқасының кемшіліктері мен артықшынықтары.

4.3 Тәжірибелік жұмыстардың мазмұны

Тәжірибелік сабақтар мазмұны курстық негізгі теориялық ережелерін және есептеулерді орындауда дағдыларды алу болып табылады.

КЭС және ТЭЦ құрылымдық схемаларының құру ерекшеліктері. байланыс трансформаторларды таңдауда қарастыруға алынатын ЭС-дің жұмыс режимдері. байланыс трансформаторлар арқылы қуат перетоктарды табу әдістемесі.

Эс-тің КЗ токтарын мақсатқа лайықты шектеу тәсілдерін жобалау. К.З токтарын есептеу. Өлшегіш транформатордың коммутациондық аппаратураның өткізгіштігін таңдау, ЭС кабельдерін, ошиновкасын және шмнасын таңдау. Жоғары кернеулік және генераторлық РУ электр схемаларын таңдау.

3 тақырып. Өзіндік мұқтаждығы үшін схемаларды құру ерекшеліктері. Өзіндік мұқтаждығы үшін КЭС және блоктік ТЭЦ резервтік және жұмыс трансформаторларын таңдау. ЭС-дің ТЭЦ және КЭС типті электржабдықтау схемаларын құру. 6 және 0,4 кВ-тік өзіндік мұқтаждығы үшін схемалары. Өзіндік мұқтаждығы үшін жұмыс және резервтік тұтынушы коректендіруді орындау.

4 тақырып. Электрлік схемасына байланысты ЗРУ компоновкаларын орындау. ГРУ толтыру схемасы. ГРУ өлшемдерін анықтау. Ашық бөлгіш құрылғыларды жобалау. Әр түрлі вариантты ОРУ компоновкаларын құру. ОРУ жоспары ның ОРУ кесулерін құру. ОРУ өлшемдерін анықтау.

4.4.1 СӨЖ мазмұны

4.4.2 Студенттің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі.

Қазақстандағы және Павлодар облысындағы ЭС-ды жобалау сұрақтарының жағдайы.

2 тақырып. Электростанцияның басты электрлік схемасын жобалау.

Электр желісін жеткізу топтамасы және оның өткізу қабілеттілігі. Трансформатордың жүктеме қабілеті, автотрансформатордың жұмыс істеу режимдері. Секциондық және сызықтық реакторларды таңдау. Ток бастаушы бөліктерді және аппараттарды таңдау үшін КЗ есептеу нүктелерін анықтау. Жоғары кернеудегі және ГРУ-ға коммутациялық аппараттарын тексеру және таңдау ерекшеліктері.

3 тақырып. Электр қондырғыларын өзіндік мұқтаждығы үшін жобалау. ТЭЦ және КЭС типті станцияларда резервтік сызықтарды өзіндік мұқтаждығы үшін қосу нұсқалары. Өзіндік мұқтаждығы үшін электр қозғалтқыштардан КЗ режимдегі коректену(подпитка) есебі. Өзіндік мұқтаждығы үшін КЗ жүйесінде токтарды есептек ерекшеліктері.

4 тақырып. Бөлгіш құрылғылардың құрылымын жобалау

ГРУ ұяшықтарының ориентациялау принципі олардың екі қатарлы орналасуында. ГРУ бір және екі қабатты ғимараттары. Жабдықтардың және аппараттардың орналастыру ерекшеліктері. ОРУ компоновканың бір, екі және үш қатарлы ажыратқыштарды орналастыру және ОРУ өлшемдері

5 тақырып. ЭС инженерлік коммникацияларды салу және орналастыру.

Ғимараттар мен имараттардың классификациясы және олардың компоновкалау принципі. ЭС негізгі жабдықтарын қосалқы және басты ғимараттар мен имараттарды орналастыру. Станцияның басты жоспары. жер рельефін және жел розаларын есепке алу.

6 тақырып. Басқару жүйесін жобалау.

ЭС-дің щиттарының түрлері мен олардың тағайындалуы. ЭС-дың әр түрлі типті басқару жүйесінің ұйымдық ерекшеліктері. ЭС-дың тұрақты ток тұтынушыларының мінездемесі және оларды топтастыру. ЭС-дың тұрақты токтың әр түрлі көздері және олардың ерекшеліктері.
4.4.3 Курстық жобаның мазмұны
Жобалаудың міндеті, ол анықтама әдебиетiнiң қолдануы арқылы электр станцияларының электр жабдығының таңдауы бойынша қажеттi жобалық процедуралардың дербес орындалуы дағдыларын алу болып табылады және нормативтiк құжаттар, сонымен бiрге жобалық шешiмдердiң дербес қабылдануы.

Жоба тақырыбы «Белгіленген қуатта ТЭЦ және КЭС типті электростанцияның электрлік бөлігін жобалау». Жұмыс түсіндірме хат және сызба дайындалуымен бірге орындалады

Курстық жобаның бөлімдері және оларды орындалуы кестеде көрсетілген.

1) Баков Ю.В. Проектирование электрической части электростанций с применением ЭВМ.- М.; Энергоатомиздат, 1991.-272 с.

2) Околович М.Н. Проектирование электрических станций. – М.:Энергоатомиздат,1982.-400с

3) Проектирование электрической части станций и подстанций / Ю.Б. Гук, В.В.Кантан, С.С.Петрова. – Л.:Энергоатомиздат.1985. – 312с.

4) Неклепаев Б.Н., Крючков И.П. Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования. – М.:Энергоатомиздат,1989. – 608с.

5) Правила устройства электроустановок. – Астана: Министерство энергетики и минеральных ресурсов РК, 2003. – 418 с.

6) Нормы технологического проектирования тепловых электрических станций ВНТП-Т-93. – М.: Министерство топлива и энергетики РФ,2000.-155с.

7) Леньков Ю.А., Хожин Г.Х. Выбор коммутационных аппаратов и токоведущих частей распределительных устройств электрических станций и подстанций.- Павлодар. Изд-во ПГУ, 2003 -211с.

8) Двоскин Л.И. Схемы и конструкции распределительных устройств.3-е издание, перераб.и доп. – М.:Энергоатомиздат,1985

9) Неклепаев Б.Н. Электрическая часть электростанций и подстанций. Учебник для ВУЗов. 2-е изд.перераб.и доп. -М.:Энергоатомиздат, 1986

10) Электрическая часть электростанций и подстанций. Учебник для ВУЗов./ А.А.Васильев , И.П.Крючков, Е.Н.Наяшкова и др. – М.:Энергоатомиздат.1990

11) Рожкова Л.Д., Козулин В.С. Электрооборудование станций и подстанций. – М.:Энергоатомиздат,1987

12) Справочник по электрическим аппаратам высокого напряжения/ Н.М. Адоньев, В.В. Афанасьев, И.М. Бортник и др.: Под ред.В.В. Афанасьева. – Л.:Энергоатомиздат,1985

Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме

Нысан ПМУ ҰС 7.18.3/32

050718 – Электроэнергетика (Электр станциялар мамандығына) жұмыс оқу жоспарынан көшірме