Тақырып 3: «Табиғи ортаның сапасын және табиғат ресурстарын экономикалық бағалау теориясы»

Тақырып 3: «Табиғи ортаның сапасын және табиғат ресурстарын экономикалық бағалау теориясы».

2. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды жоспарлау және қаржыландыру

3. ҚР-ның табиғаттық-ресурстық потенциалы және оны экономикалық бағалау

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғи ортаның сапасын және табиғат ресурстарын экономикалық бағалау теориясы

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Табиғат ресурстарын бағалаудың мәні және маңызы
   
2. 
   Табиғат ресурстарын экономикалық бағалау түрлері
   
3. 
   Табиғатты қорғау шараларын қаржыландыру көздері
   

КЭС ауданында 1200 МВт көлемінде газ жіберетін 9000 млн. Квт.с. қолайлы жабдықтау түрінін қолайлы вариантын таңдаңыз. Жанар-жағар май түрі:

1 вариант - мазут;

2 вариант – газ.

1.Экономикалық бағалаудың бөлек түрлерінің ерекшеліктері мен пайдалануы

1. Пайдалы қазбалардың жіктелуі

2. ҚР-ның минералды- шикізат ресурстары және оны тиімді пайдалану проблемалары

3. Пайдалы қазбаларды бағалаудың экономикалық негізі

1. 
   ҚР-ның пайдалы қазбалары, олардың пайдалануы
   
2. 
   Минералды- шикізат ресурстарын тиімді пайдалану принциптері
   
3. 
   Минералды- шикізат ресурстары кең орындарының жалпы сипаттамасы
   

Бірінші кесте бойынша уақыт факторын есепке алмай және ала отырып дифференциалдық рента бойынша кенорынын бағалаңыз. Кен орындарының 50 жыл жұмыс жасайтынын ескеріңіз. В коэффициентінің және оған қарама-қарсы 1//В белгілері нормативтік келістіру 0,08-ге тен.

1-Кесте

Кен орындарын экономикалық бағалау

2-Кесте

Үш вариант мысалында қайсысы келістірілген шығындар бойынша өзін ақтау мерзіміне және салыстырмалық тиімділігі бойынша қайсысы қолайлы

Определить на примере трех вариантов, какой из них является наилучшим по приведенным затратам, сроку окупаемости, сравнительной эффективности.

Қажетті мәліметтер: К1=500 И1=100

К2=450 И2 =120

К3=430 И3= 150

Ен=0,15

Әдебиеттер: 1,5,9,12,14,15,16

1. 
   ҚР-да минералды шикізат ресурстарын пайдалану проблемалары
   
2. 
   Қазба байлықтар кен орындарын экономикалық бағалау
   
3. 
   Есептер шығару
   

Дәрістің мазмұны:

1. ҚР-ның жер ресурстары, оның маңызы және ерекшеліктері

2. Жер ресурстарының сипаттамасы

3. Ауыл шаруашылық жерлерін экономикалық бағалау ерекшеліктері

Практикалық сабақ тақырыбы: Жер ресурстарын қорғау және тиімді пайдаланудың экономикалық мәселелері

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Жер-экономикалық категория ретінде, оның мәні және ерекшеліктері
   
2. 
   ҚР-ның жер қорын пайдалану
   
3. 
   Жерді экономикалық бағалаудың негізгі принциптері
   

Бидай өсіруші төрт аймақтың жерінің пайда және жеррентасы бойынша құнын анықтаңыз. Кадастрлық бағасы мен шеткі шығындары 20 тг/ц тен.

Қажетті көрсеткіштер:

Қандай аймақта бидай өсірген қолайлы?

Әдебиеттер: 2,4,5,6,9,28,32

ОЖСӨЖ мазмұны:

1. 
   Нарықтық қатынастар жағдайындағы жер реформасы
   
2. 
   Ауыл шаруашылық жерлерін экономикалық бағалаудың есептеу тәртібі
   
3. 
   Есептер шығару
   

2. Су ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау

3. Су ресурстарын экономикалық бағалау

Практикалық сабақ тақырыбы: Су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалану

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   ҚР-сындағы су ресурстарының орналасуы
   
2. 
   Су ресурстарын пайдалану және қорғау
   
3. 
   Cу ресурстарын тазалау әдістері
   

Қала манындағы жағалауда орналасқан дачалар участкісінен аймақ территориясы бойынша ағатын өзенге 1000 т құнарлы топырақ (өлшенген затта) мен 10 т мұнай өнімдері ағылған. Өзеннің жерұсті ағымдарынан келген экономикалық зиянын есептеңіз.

1. 
   Ауыл шаруашылығы- су ресурстарын көп пайдаланушылар
   
2. 
   БҚО-дағы су ресурстарын пайдалану проблемалары
   
3. 
   Есептер шығару
   

Дәрістің мазмұны:

1. Орман ресурстары, оны пайдалану және қорғау

2. Өсімдіктердің, жануарлардың тіршілік үшін маңызы жіне оларды қорғау шаралары

3. Балықтар мен құстарды қорғау

4. Орман ресурстарын экономикалық бағалау

1. 
   ҚР-ның орман ресурстары
   
2. 
   Өсімдіктерді, жануарларды пайдалану жіне қорғау шаралары
   
3. 
   Балықтар мен құстарды қорғау
   
4. 
   Қорықтар, ұлттық парктер мен табиғат ескерткіштерін қорғау
   

Кәсіпорын құрылысын салу үшін ауыл шаруашылық жерлерінен 100 га жер алу қажет. Шаруашылықта әртүрлі бағасымен 3 жер участкісі бар. Жер ресурстарына салынған күрделі салымдармен пайданы, экономикалық шығындарды ескеріп кәсіпорын құрылысын бастауға қандай жер участкісін қолайлы екенін анықтаңыз.

Әдебиеттер: 4,9,10,20,24,35,38

1. 
   Өсімдіктер мен жануарлар әлемін тиімді пайдалану және қорғау
   
2. 
   Орман ресурстарының экономикалық бағасын анықтау
   
3. 
   Есептер шығару
   

Аралық бақылау

Дәрістің мазмұны:

1. Ауаның маңызы және оның құрамы

2. Әуе бассейінін қорғау

3. Әуе кеңістігінің сапасын бағалау

Практикалық сабақ тақырыбы: Әуе кеңістігін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық мәселелері

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Ауаның маңызы мен құрамы
   
2. 
   Ауаның ластану көздері
   
3. 
   Ауаны таза ұстау шаралары
   

Химиялық кәсіпорында күкүртті екі контактымен алу әдісі енгізілген. Соның нәтижесінде аудаға шығарылатын заттар, өнерәсіптік аудандарда, ауыл шаруашылық және орман алқаптарында, тұрғылықты жерлерде күкүрт диоксидінің концентрациясы азайды.

Жоғарыдағы мәліметтерді пайдалана отырып жаңа әдіс еңгізу тиімділігін анықтаңыз.

1. 
   Әуе бассейінің сапасын бағалау
   

1. 
   Кейс қарастыру «Қоршаған ортаны жақсарту стратегиясы»
   

2. Табиғат байлығын кешенді пайдалану тиімділігі

3. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу инструменттері

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғат ресурстарын кешенді пайдалану және бағалау

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Табиғат ресурстарын кешенді пайдалану
   
2. 
   Табиғат ресурстарын кешенді экономикалық бағалау
   
3. 
   Табиғат реурстарын кешенді пайдаланудың экологиялық тиімділігі
   

Төмендеге мәліметтерге сүйене отырып бір болған тұтас және авариялық қоршаған ортаның ластануының орташа зиян көлемін есептеңіз:

Әдебиеттер: 1,5,8,11,13,18,29,33

1. 
   Аймақтар ресурстарын игерудің қоршаған ортаға әсері
   
2. 
   Қоршаған ортаның ластануынан экономикалық, әлеуметтік зияндарды анықтау
   

2. Өндірісті экологизациялау: маңызы, көрсеткіштері, экономикалық тиімділігі

3. ҒТЖ –дің жаңа энергия түрлерін пайдалану

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдаланудағы ғылыми-техникалық жетістіктер.Өндірістік-шаруашылық қызметтерді экологиялау

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Табиғат пайдаланудағы ғылыми-техникалық прогресс: проблемалары мен жетістіктері
   
2. 
   Өндірісті экологизациялау маңызы
   
3. 
   ҒТЖ-дің негізгі бағыттары және оның табиғат қорғау іс-әрекетіне әсері
   

2000 жылы кәсіпорын ауаға 200 т күкүрттік ангидритті лақтырды: ШДК ПДК SO2= 0,5 мг/м3) келтірілген 150 т. лимиті

Аймақтық бағдарламада су қорғау шараларын жүзеге асыруға жылдық шығындары 500 мың.т, ластаушы заттардың шығару лимиті аймақтық бағдарлама бойынша -652 мың. т/ж.

Кәсіпорын көлемін анықтаңыз:

а) ауаға лимиттте қарастыру бойынша заттардың шығарылуы;

б) белгіленген лимиттің сыртында шығарылуы

1. 
   Ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпте суды үнемдеудің жаңа технологияларын қолдану.
   

2. Атмосфераны ластағаны үшін төлемдер

3. Жер ресурстарын, суды ластағаны үшін төлемдер

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдалану төлемдері

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Төлемдердің жіктелуі, функциялары мен оларды анықтау методикасы
   
2. 
   Жерге, суға және орман ресурстарына төлемдер
   
3. 
   Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемдер
   

Әдебиеттер: 1,9,15,18,19,22,25,37

1. 
   Жер қойнауын тиімсіз пайдаланғаны үшін экономикалық айыппұлдарды көтеру проблемалары
   
2. 
   Табиғат ресурстарын пайдалану нормативтері мен төлемдері
   
3. 
   Есептер шығару
   

2. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу әдістері

3. Табиғат пайдалануды экономикалық реттеу инструменттері

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғатты қорғауға, тиімді пайдалануға экономикалық ынталандыру

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты тиімді пайдалануды ынталандырудың экономикалық механизмдері мен ырғақтары:
   

• 
  баға белгілеу және амортизациялық саясат;
  
• 
  қаржылық-несиелік ырғақтар;
  
• 
  салықтар мен төлемдер;
  
• 
  жеңілдіктер мен субсидиялар;
  
• 
  нормалау, сертификаттау мен лицензиялау.
  

Әдебиеттер: 1,5,34,38,41

1. 
   Қазақстандағы қоршаған ортаның ластануын қадағалау жұйлері
   
2. 
   Мемлекеттік экологиялық экспертиза
   

2. Табиғат пайдалануды басқару субъектілері.

3. Экономикалық -экологиялық жүйелер - басқару объктісі ретінде.

Практикалық сабақ тақырыбы: Табиғат пайдалануды басқару. Тұрақты экономикалық даму

Практикалық сабақ мазмұны:

1. 
   Нарыққа көшу жағдайында басқару механизмін жетілдіру
   
2. 
   Табиғат пайдалануды болжау және жоспарлау
   

Америкада жыл сайын 1,6-2,4 млн. жабайы ұйректер өледі, себебі олар мыс ұнтақтарын жейді. Америкадаға жабайы аңдарды қорғау қызметі мыс ұнтақтарын темірге ауыстыруды қарастырды. Осы шараның экономикалық тиімділігін анықтаңыз егерде өлген ұйрек құны 15 доллар тұрса, ал темір ұнтақтарына бір ұйректі атуға 3 центатұрса.

1. 
   Нарыққа көшу жағдайындағы басқару механизмін жетілдіру
   
2. 
   Есептер шығару