желтоқсанына
дейін немесе Қазақстан
Республикасының құзыретті мемле-
кеттік органдары АЭС құрылысының
техникалық-экономикалық негізде-
месін аяқтағанға және бекіткенге дейін
қолданыста болады.
2018 жылғы қыркүйекте компания
«Қызылту» ЖШС жарғылық капита-
лындағы 76% қатысу үлесін екінші
қатысушыға — «Степногорск тау-хи-
миялық комбинаты» ЖШС-ға (СТХК)
3,8 млрд теңгеге сату туралы шартқа
қол қойды. Қазіргі уақытта Компания
төлемді күтуде. Сатып алу-сату шар-
тының талаптарына сәйкес, Компания
2018 жылдың 7 желтоқсанынан бастап
төлем аяқталған сәтке дейін күніне
жалпы соманың 0,01% мөлшерінде
СТХК-ге айыппұл төлейді. Компания
сатып алу бағасының толық сомасын
алғаннан кейін мүліктік
құқықтар
берілетін болады.
2018 жылғы қазанда Компания өзінің
«SARECO» ЖШС-дағы үлесін толығымен
«Самұрық-Қазына» Қорына тәуелді
ұйым — сирек жер металдарының
елеусіз көлемін өндірумен айналыса-
тын «Тау-Кен Самұрық» ұлттық тау-кен
компаниясы» АҚ пайдасына берді.
2018 жылдың желтоқсанында қатысушы-
лардың жалпы жиналысының мақұл-
дауын алып, «Қазатомөнеркәсіп-Даму»
ЖШС тарату процесін бастады.
«Бетпақ Дала» БК: заңды тұлға ретінде
тарату туралы шешім қабылданды.
Тарату жөніндегі барлық қажетті ша-
ралар орындау процесінде болады.
2019 жылғы қаңтарда Қатысушылар-
дың Жалпы жиналысы «Үлбі-Кон-
версия» ЖШС-ның аралық тарату
теңгерімін бекітті. Заңды тұлға 2019
жылдың соңына қарай таратылады
деп күтілуде.
Топтың еншілес компанияларының,
БК, СО және Қауымдасқан компани-
яларының жалпы саны 2017 жылғы 31
желтоқсанға дейін 50-ден 2018 жылғы
31 желтоқсандағы жағдай бойынша 44-
ке дейін қысқарды.
2019 жылы Компания «Astana Solar»
ЖШС-дағы, «Kazakhstan Solar Silicon»
ЖШС-дағы және «KazSilicon «МК» ЖШС-
дағы, сондай-ақ «Шиелі — Энергосер-
вис» ЖШС-дағы,»Таукент-Энергосервис»
ЖШС-дағы,»Уранэнерго-Пул» ЖШС-
дағы барлық қатысу үлестерін
сатуды
жоспарлап отыр. 2020 жылы Компания
өзінің «Каустик» АҚ-дағы акциялар
пакетін сатуды жоспарлап отыр.
ВАЛЮТАЛЫҚ БАҒАМДАРДЫҢ
ӨЗГЕРУІНІҢ ЫҚПАЛЫ
Теңге/АҚШ доллары бағамының
Ауытқуы Топ қызметінің шоғырланды-
рылған нәтижелеріне айтарлықтай әсер
етуі мүмкін, негізінен мұның себебі:
• уранның спот бағасы әдетте АҚШ
долларымен көрсетіледі, сондықтан
сатып алу-сату шарттарының
көпшілігі және Топтың шоғырланды-
рылған түсімінің басым бөлігі АҚШ
долларымен көрсетілген. 2017 жылы
Топ түсімінің 78%-ы 2018 жылы 87%-ға
дейін ұлғайып, АҚШ долларымен
номинацияланды. Ұлғаю 2017 жыл-
мен салыстырғанда 2018 жылы уран
сегментінен АҚШ долларындағы
түсімнің өсуімен байланысты.
• Топ шығыстарының едәуір бөлігі,
оның ішінде оның операциялық
өндірістік шығыстарының басым
бөлігі және оның күрделі шығында-
рының үштен
екісінен астамы тең-
гемен көрсетілген. Топтың теңгемен
көрсетілмеген негізгі шығыстары
ЖҰС операцияларында пайдаланы-
латын өнеркәсіптік сорғыларды және
уранды қайта өңдеу кезінде пайда-
ланылатын шайырды сатып алумен
байланысты; сондай-ақ
• Топ қарыздарының басым бөлігі
шетел валютасында көрсетілген. 2018
жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бой-
ынша Топтың қарыздарының 99%-ы
АҚШ долларымен номинацияланды.
Топ түсімінің басым бөлігі АҚШ
долларымен көрсетілген, ал оның
шығыстарының басым бөлігі теңгемен
көрсетілген болғандықтан, АҚШ дол-
лары бағамының өсуі жалпы теңгеге
қатысты Топтың қаржылық нәтиже-
леріне оң әсер етеді. Алайда, Топта
АҚШ
долларында елеулі міндетте-
мелер болғандықтан, АҚШ доллары
бағамының жоғарылауының оң әсері
толығымен немесе ішінара түзетілуі
мүмкін. Бұдан басқа, компания өз СП
және қауымдасқан компаниялардан
теңгеде көрсетілген келісімшарттар
бойынша уран мен уран өнімін сатып
алса да, бағалар өз кезегінде АҚШ
долларымен көрсетілген U
3
O
8
спот
нарығының басым бағасына сүйене
отырып айқындалады. Тиісінше, АҚШ
доллары бағамының едәуір артуы
теңгемен деноминацияланған және
осындай келісімшарттарда уранды
сатып алуға байланысты шығындардың
тиісті өсуіне алып келеді.
Мүмкін болған жерде, Топ өзінің пай-
ыздық төлемдер валютасының және
қаржылық
міндеттемелерінің өз ақша
ағындарының валютасына сәйкесті-
гі есебінен валюталық тәуекелдерді
азайтуға тырысады. Осындай сәй-
кестіктің арқасында топ туынды қаржы
құралдарын пайдаланбай хеджирлеуді
жүзеге асыра алады. Теңгеден өзгеше
валюталарда көрсетілген ақша актив-
тері мен міндеттемелерге қатысты Топ
қысқа мерзімді теңгерімсіздіктерді
жою үшін қажет болған кезде осындай
валюталарды спот бағамдары бойынша
сатып алу немесе сату жолымен қолай-
лы деңгейде ықтимал тәуекелді ұстап
тұруға тырысады.
2018 жылы теңге/АҚШ доллары ай-
ырбас бағамы 332,3 теңге мен 384,2
теңге арасында өзгерді. Келесі кестеде
Қазақстан Республикасы Ұлттық
Банкінің (ҚҰБ) 2017 және 2018 жылдарға
арналған
деректеріне сәйкес кезең
ішіндегі және жыл соңындағы орташа
теңге/АҚШ доллары айырбас бағамы
келтірілген.
44 | Жылдық есеп. 2018
2. Қаржылық және операциялық қызметке шолу
САЛЫҚ САЛУ ЖӘНЕ ПАЙДАЛЫ
ҚАЗБАЛАРДЫ ӨНДІРУГЕ
САЛЫНАТЫН САЛЫҚ («ПҚӨС»)
Қазақстандағы ПҚӨС өндірудің өн-
дірістік өзіндік құнына байланысты
салық салынатын шығыстарға 29% мөл-
шерінде есептік салық есептеу жолымен
анықталады (базалық формуланы кесте-
ден төмен қараңыз). Салық салына-
Сату көлемінің анағұрлым жоғары
болуына және споттық бағаларға, со-
нымен қатар Топ құрылымының өзгеруі
(толығырақ: 30-беттегі «Компания ак-
тивтерінің құрылымы») себепті есепке
алудағы өзгерістерге байланыстыса-
лық базасының ұлғаюы салдарынан
салықтар, соның ішінде пайдаға салық,
ПҚӨС және басқа салықтар 2018 жылы
2017 жылмен салыстырғанда 98,816 млн
теңгеге дейін 37% өсті.
тын шығыстар пайдалы қазбаларды
өндіруге байланысты барлық тікелей
шығыстарды,
оның ішінде кезең ішін-
дегі тау-кен дайындық жұмыстары үшін
амортизациялық аударымдарды және
өндіру жөніндегі қызметпен тікелей
байланысты кез келген басқа да амор-
тизациялық аударымдарды қамтиды,
бірақ қайта өңдеуге арналған шығын-
дарды және жалпы мен әкімшілік
КҮКІРТ ҚЫШҚЫЛЫНЫҢ БАҒАСЫ
МЕН ҚОЛЖЕТІМДІЛІГІ
ЖҰС әдісімен уран өндіру үшін күкірт
қышқылының едәуір көлемі қажет.
Күкірт қышқылының болмауы Топтың
уран өндіру кестесін бұзуы мүмкін.
Күкірт қышқылына бағаның өсуі Топтың
жалпы табысына теріс әсер етуі мүмкін.
Күкірт қышқылы үшін Топ төлейтін
тоннаның орташа өлшенген бағасы
2018 жылы 21 557 теңгеге дейін (2017
жылы 21 529 теңгеден) өсті. 2018 жылы
күкірт қышқылына жұмсалатын шығыс-
тар орташа есеппен Топтың уран
өндіруші ұйымдарының өндірістік
өзіндік құнының шамамен 16%-ын
құрады.
2017 жыл 2018 жыл
Ауытқу
Кезеңдегі
(1)
орташа айырбас бағамы
Теңге / АҚШ
доллары
326,08
344,90
6%
Кезең соңындағы айырбас бағамы
Теңге / АҚШ
доллары
332,33
384,20
16%
Көрсеткіш
2017 жыл
2018 жыл
Ауытқу
Корпоративтік табыс салығы
(1)
14 675
31 412
114%
Пайдалы қазбаларды өндіру салығы
(2)
13 280
17 720
33%
Үстеме пайда салығы
(3)
5 609
–
–
Басқа салықтар мен бюджеттен тыс төлемдер
(4)
38 470
49 684
29%
ЖАЛПЫ ЕСЕПТЕЛГЕН САЛЫҚ
72 035
98 816
37%
(1)
Орташа бағам әрбір күнтізбелік күнге күнделікті айырбас бағамдарының орташа мәні ретінде
есептеледі.
Дереккөз: Қазақстан Республикасының Халық Банкі.
(1)
Қолданыстағы мөлшерлеме: 20%; есеп айырысу: пайдаға салынатын салық мөлшерлемесіне көбей-
тілген салық салынатын табыс (салық есептілігі негізінде).
(2)
Қолданыстағы мөлшерлеме: өнімді ерітіндідегі уран құны үшін 18.5%; есеп айырысу: салықты
есептеу өндіру құнына жүзеге асырылады және кейбір шығыстар бойынша болжамды 20 пайыздық
пайда маржасына және ПҚӨС 18,5% мөлшерлемесіне негізделген. 29% мөлшерінде салықты есептеу
мынадай формула бойынша анықталады: (1 + 20%) × 18.5% ÷ (1 — (1 + 20%) × 18.5%).
(3)
Қолданыстағы мөлшерлеме: 10-60%. Уранды қоса алғанда, қатты пайдалы қазбалардың кен орындарына
жататын жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттар үшін 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап жойылды.
(4)
Мүлікке салынатын салықты, жер салығын, көлік салығын, әлеуметтік салықты, бюджеттен тыс
төлемдерді, ҚҚС және ПНН-ды қамтиды.
2018 жылы есептелген
салықтар, с.і. табыс салығы,
ПҚӨС мен басқа салықтар
98 816
млн теңге
Кезең ішіндегі және жыл соңындағы теңге/АҚШ долларының
орташа
айырбас бағамы
шығыстарды болдырмайды. ПҚӨС жер
қойнауын пайдалануға арналған әрбір
келісімшарт бойынша жеке есептеледі.
Осылайша, нәтижеде алынатын ПҚӨС
сомасы өндірудің өзіндік құнына елеулі
түрде байланысты болады.
Келесі кестеде көрсетілген кезеңдер
үшін Топтың салықтары көрсетілген.
Топ салықтары, млн теңге
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ |
45
