Жәй html мысалы

33
утилитын  пайдалану  керек. Ол  жұмысты  аяқтаудың  қарапайым  диалогті
терезесін ашады:
ЗАВЕРШИТЬ РАБОТУ (Shut down the computer);
ПЕРЕЗАГРУЗИТЬ КОМПЬЮТЕР (Restart the computer);
ПЕРЕЗАГРУЗИТЬ  КОМПЬЮТЕР  В  РЕЖИМЕ  ЭМУЛЯЦИИ MS DOS
(Restart the computer in MS – DOS mode).
Егер  қандайда  бір  қосымшалар  жабылмаған  болса, онда WINDOWS  өзі
жабуға арналған диалогті терезені шығарып жабуды талап етеді. Егер қосымша
жұмыс істеп тұрса, онда ол файлды диске көшіріп жабу керек.
Негізгі әдебиеттер: :[1] – 1 – 638 c, [2] 1- 432 c.
Қосымша әдебиеттер: [3] – c, [20] – c, [21] – c.
Бақылау сұрақтары:
1. ОЖ қандай модулдерден тұрады?
2. Компьютермен  жұмыс  жасаған  кезде  жедел  жадыда  ОЖ-ның  қандай
модулдері болуы керек?
3. RОМ (ТСҚ) жадысы неге энергияға байланысты және ОЖ-ні жүктемелеу
кезінде оның атқаратын ролі?
4. MS-DOS мүмкіншіліктерін ата?
5. Операциялық жүйе дегеніміз не?
3.3 Құжаттарды  дайындау  және  редакторлау  жүйесі. Формулалар  және
мәтіндер редакторлары.Word-та мәтінді форматтау. Кестемен жұмыс. Құжаттағы
безендірулер.
Дәріс конспектілері:
Қолданбалы  программалар
.
ПК-ді  жұмыс  істету  үшін  ыңғайлы  құрал
ретінде  пайдалануға  мүмкіндік  береді. Ойындар  мен  оқу  программаларын
айтуға  болады. Осы  қолданбалы  программалар  мен  пакеттер  ақпараттық
қабықшаны 
қолдануға 
ыңғайлы 
ақпаратты – есептеу 
құрылғыға
айналдырады.Қолданбалы  программалар  белгілі  бір  аймаққа  жұмыс  жасайтын
маманға  немесе  жәй  пайдаланушыға  және  арнайы  программамен  жұмыс
істейтін  адамдарға  арналған  қолданбалы  кең  профилді  бола  алады. Мысалы:
функциональдық  есептеулер  немесе  құжаттар  құру  үшін  арналған
программалар және де тар профилді: электрокардиограмма анализдерінде және
электрондық өнім жобаларында қолданылады және т.с.с.
Құжаттарды дайындау және редакторлау жүйелері.
Компьютерді қолдану немесе өңдеу қәзіргі заманғы есептеу техникасының
даму  интенсивтігіне  әкеп  соғады  мұнда  мәтіндік  құжаттарды  құру  үшін
редактордың  дайындау  түрлері  көп  қолданылады. ІBM- типіндегі
компьютерлерге  сәйкес  ең  көп  тараған  мәтіндік  редакторлардың  бірі WORD.
Бұл WІNDOWS операциялық  жүйесінің  комерциялық  қосымшасы  болып
табылады. WORD мүмкіншіліктері  тек  мәтін  құрумен  ғана  шектелмейді. Ол

34
одан  да  көп  операцияларды  жасайды. Бірақ  бұл  программалық  қабықшаны
оқып үйрену үшін тізбектей жәй түрінен күрделі түріне өту керек.
Word
  мәтіндік  редакторын  жұмыс  істету  үшін  осы  қосымшаның
пиктограммасын  басу  керек. Осы  пиктограммаға  бару  үшін “Пуск” басқышын
басамыз одан, “Программы” менюін таңдаймыз одан “Mіcrosoft Word” пункті
таңдалады (басқа  варианттар “Word немесе “Mіcrosoft Offіce”. Яғни  бұл
жағдайда
Word
  бос  құжатпен  терезе  түрінде  экранға  шығады. Мұнда
Word
терезесі  толық  экран  түрінде  беріледі, ал  құжаттардың  екінші  терезесі
негізгімен бірігіп кетеді).
Қосымшамен  жұмыс  аяқтау  үшін  тақырып  жолының  оң  жағында
орналасқан “Закрыть- Жабу” басқышын  басу  керек. Бұдан  кейін  қосымшаның
жұмысы  аяқталады. Редакторланатын  құжаттармен  жұмыс  істеп  болғаннан
кейін ол қосымшадан шыққыңыз келген жағдайда автоматты түрде оны сақтау
керек  пе, жоқ  па  жайындағы  ақпарат  шығады. Яғни  құжаттардағы  өзгертуді
сақтайын ба деген терезе.
Word терезесі  негізінен  терезе  тақырыбы  және  терезе  басқыштары, меню
жолдары, инструменттер  панелі, сызғыштар, айналдыру  сызықшалары  және
жолдар күйінен тұрады.
(состоит  из: Заголовка  окна  и  кнопок  окон, строки  меню, панелей
инструментов, линеек, полос прокрутки и строки состояния ) .
Бас  меню  немесе  негізігі  меню  деп  аталатын  менюде  келесі  пункттер
орналасқан, онда  олар  өзіндік  мәндері  бірдейлері  бойынша  біріккен. Кез –
келген әрекеттер осы менюде орналасқан пункттер арқылы орындалатындығын
есте  сақтаған  дұрыс. Меню  пункттерінде  біріккен  қосымша  пункттердің
белгіленуі:
“Файл” - файлдармен  байланысты  барлық  операциялар  соның  ішінде
баспаға шығару және беттер форматы;
“Правка” - алмасу  буферімен  байланысты  барлық  операциялар  соның
ішінде  жолдарды  ауыстыру  және  өзгерту, сондай – ақ  соңғы  орындалған
операцияларды қайталау немесе болдырмау;
“Вид”  - құжат  варианттарын  қарауға  және  оларға  колонтитулдар  беруге
мүмкіндік беретін операциялар;
“Вставка” – обьектілерді енгізе отырып қосуға байланысты операциялар;
“Формат” - абзацқа, шрифтке  және  форматтауға  байланысты  барлық
операциялар;
“Сервис” - тасымал, синоним, орфографиясын тексеруге арналған қосымша
функциялар , сондай – ақ Word-ты орналастыру;
“Таблица” – кестелерді өңдеу мен құруға байланысты барлық операциялар;
“Окно” - Word-тың  екіншілік  терезесіне  байланысты  операциялар, соның
ішінде бірнеше құжаттармен жұмыс істеу кезінде;
“ ? ”  - анықтамаға қатыстының барлығы.
Инструментер  панелі  ашылатын  тізімдер  және  басқыштардан  тұрады.
Мәтіндерді  форматтау  және  редакторлауға  байланысты  ең  жиі  қолданылатын
функциялар инструменттер панелінде орналасады (сур 3).

35
Форматтау  сызғыштарының
белгіленуі  беттегі  мәтіннің  орналасуын
көрсетеді. Оның көмегімен оң және сол жақта (вертикалды сызғыштың болуы
оны  жоғары, төмен  өзгертуге  де  мүмкіндік  береді) берілген  шегіністерді
өзгертуімізге, қызыл жол беруімізге болады.
Айналдыру  сызықтары  өзінің  кішігірім  өзгешеліктері нюанстары  болмаса
стандартты сызғыштардан өзгешелігі аз. Горизанталды сызықтың сол жағында
кішкентай  төрт  басқыш  орналасқан. Бұл  басқыштар  құжатты  көру  режимына
жауапты. Ал  вертикалды  айналдыру  сызықтарында  біріншілік  элементтерден
басқа  екілік  үшбұрышты  екі  басқыш  орналасады. Ол  басқышқа  басу  арқылы
экран бетін бір бетке төмен немесе жоғары жылжытуға болады.
Күйлер  жолы  экранның  төменгі  жағында  күйлер  жолы  орналасады. Онда
маңызды ақпарат орналасады, мысалы:
- ағымдағы бет;
- ағымдағы бөлім;
- ағымдағы бет / құжат бетінің жалпы саны.
- ары қарай курсордың ағымдағы орыны бейнеленеді:
- құжаттың жоғарғы шетінен арақашықтығы;
- жол ( ағымдағы позициясынан бастап санағанда);
- курсордың сол жағындағы символдар саны немесе бағандар.
Келесі өрісте редакторлаудың ағымдағы режимі  бейнеленеді. Сондай – ақ
күйлер  жолында  басқыш  функциялары  мен  меню  қосымшалары  жайында
анықтама немесе ағымдағы операция шығады.
Контексті – тәуелді меню деп пайдаланушы қолданатын ең көп кездесетін
командаларға  қатынас  жасайтын, тышқанмен  кез  келген  жерде  шақырылатын
менюді атаймыз. Оны контексті – тәуелді деп атау себебі, тышқан қай обьектіні
көрсетсе сол обьектімен жүргізілетін әрекеттер тізімі шақырылады.
Word игеретін  ақпараттық  анықтамаларға  тоқталу  керек. Анықтаманы
шақыру берілген қосымша үшін Mіcrosoft жүйесін шақырады.
Программа жайындағы және Mіcrosoft фирмасының пайдаланушыларының
жүйесі  жайлы  және  техникасы  жайлы   барлық  ақпаратты Mіcrosoft Word-қа
хабарлайды.
Өзіндік  мүмкіндік  бере  отырып  мәтіндік  редактор  секретарь  жұмысын
автоматтандырады.
Сериялық құжат құру этаптары үш этаптан тұрады:
1. Құжаттың өзгермейтін  бөлігін көрсететін, шаблонды файл құру
2. Берілген  құжаттың  өзгеретін  бөлігін  сақтау  базасы  болатын, деректер
көзін құру
3. Дайын құжаттарды біріктігу
Шаблон – бұл  сырт  беті  бір  біріне  ұқсас  және  көп  көлемде  құрылатын
құжат үшін арналған негіз.
Шаблонды құжат құру үшін құрудың екі түрін қолдануға болады:
1. Кейінірек  құжат  шаблонына  қойылатын  стилдер  жиынын  қалдыру
арқылы. (Формат-Стиль)
2. Ескі құжат негізі арқылы.