Приветвсемброузерам без Java

Милостипросимобратно в HTML
Бағдарламалау тілі туралы толық ақпаратты алу үшін келесі адрестер бойынша қарауға болады.
ECMAScriptJavaScript http://www.ecma.ch/ecma1/stand/ecma-262 .htm;
JavaScriptNetscape бағдарламасынан ақпаратты төмендегі параметрлерден алуға болады: http://www.developer.netscape.com/javascript/;
Microsoft–да сценариялар жасау жолдарын төмендегі сайттан қарауға болады.

2. WEB–тегі аудио және бейне клип форматтары

Дауыс: Аудио технология интернетте ең негізгі орынын алады. Дәстүрлі жүйеде беттері жүктеу кезінде әр түрлі форматтағы музикалық дыбыстар ойнайды. Мысал, олардың кеңейткіштері WAV және MP3 форматында болады. Интернетте дыбыстың көлемі өте үдкенбоуы қажет емес. Оларды міндетті түрде белгілі бағдарламалар көмегімен қысып кішірейтіледі. Үлкен көлемді дыбыстар интернетте сайттың жүктелуіне кері әсерін тигізеді. Дыбыстарды қысуға арналған бағдарламалық жабдықты жалпы түрде кодекдеп атаймыз. WEB беттерде ең кең қолданатын дыбыстық формат түрлері 2.2 кестесінде көрсетілген[11].

Кесте 2.2. Ең кең тарлған WEB аудио форматтары.

Файл форматы	Сипаттамасы
WAV	Файлдық форма толқындық файл (немесе жай толқын) – бұл Windows платформасында ең кең таралған дыбыстық форма. Сонымен қатар WAV файлдарды Мас және басқадай операциядық жүйелерде қолдана беруге болады.
MPEG (MP3)	Зерттеу тобының кино бейнелерге арналған форматы. MPEG 3 – деңгей немесе MP3–тер интернет желісінде музика түрінде кең таралған. Бұл форматтағы файлдар тура ойнатуға көлемдері өте үлкен. Сондықтанда олардың желіде ағымдық жылдамдығын есептейді.
ReadAudio (.rm)	ReadAudio ағымды технологиялардың ең үздігі. Қазіргі кезде интернетте кең қолданады. Ол арнайы проигрыватель қолдану арқылы ойнлады. Бірақта оның базалық версиялары тегін.
MIDL	Музикалық аспаптардың седық интерфейсі музикалық форматқа жатпайды, сандық формада көрсетілген. Бұл форматта музикалардыцинтезрдеу үшін қолданатын ноталар және тағы басқа мүмкіндіктер бар. MIDL файлының жалпы көлемі өте кішкене. Мұны тек аппараттық жабдықтарға қолданады.
Windows mediaAudioAudio (WMA)	Windows операциялық жүйесінің визуальды технологиясы. Бұл технология жоғарғы дәрежедегі аудио, видео форматтарын мультимедиялық мүмкіндіктерін түгелдей бір бірлікке қамтып ойнатуға арналған бағдарламалық жабдық.. ReadAudio мен бақтласады.
SWF	Музикалық формат емес балса да көптеген бағдарламаларда Flash–та жасалған бағдарлама негізіне негізделіп музикалар орнатылады.
Ескертпе: Мәлімет келесі әдебиет бойынша жасалынған [11,б.13]

Бейне клип: Internet-тегі Мультимедианың мүмкіндіктері жоғары дәрежедегі бейне клип сапасы болып табылады нақты кезеңде бейне кадр саны секундында 30 кадр болу кажет. Негзгі мәселелердің бірі Internet жүйесімен өз ара тығыз байланысты болуы. Сандық бейнелер бір секунд ішіндегі видео сигнал санымен өлшенеді. Және осы кадрлардың рұхсаттарына байланысты болады. Бейнелердің өлшемдері 640*480 өлшеміне сәйкес келуі керек бұл 24 биттік өң бірлігі және 30 кадр секундында айналатын болады ол жуық шамамен 27 Мбайт секундында деуге болады. Оған мысалға дыбыс СД сапасын қосайық және файл өлшемі пропорцианаль түрде өзгереді. Қысылмаған кадрлар және дыбыстардың өткізгіштік мүмкіндігінеде тығыз байланысты. Мұндай жағдайда WEB бейнелер көптеген форматтарды қолдай алады. Мысалға, атап өтер болсақ AVI, MPEG, RealVideoжәне ASF бұл форматтардың барлығы әр түрлі WEB видео форматтарын қолдай алады[12].

Жүйелік технологияда және қысылған файлдарда аудио және видео қызметтері интернетте көптеген жолдарды кешуде. Видео берілгендер интернетте осы уакытқа дейін бағдарлама жасаушыларға аудиовизуальды технологиялар кешенін таныстыра кету қажет. Медиа форматтар хабарламаларды таңдайды. Әр қашанда Флэш форматындағы файлдарды қолдаңыз. Интернетте ең көп қолданатын кеңейткіштер төмендегі 2.3 кестеде көрсетілген.

Кесте 2.3. Интернетте ең көп қолданатын кеңейткіштер.

Видео форматтар	Сипаттама
Avi	Бұл кеңейткіште қолданатын бейне және дыбыстар. Videofor Windows форма файлдары және сандық дыбыстары өте атақты. Оны анықтау өте оңай. Aviкеңейткішіндегі файлдар түзу ағымдарды ұйымдастыру үшін қолданған. Бұлар бейне клиптерді шығаруға арналады.
MOV(QuickTime)	Mov-бұл кеңейткіштерді бейне форматындағы QuickTime бұл Apple компаниясының бағдарламасы. Сандық видео форматтары болып есептеледі. Ол көбінесе интернетте кең таралған .
Windows MediaVideo	Windows Media платформасындағы медиа файл форматтарын қолдайды және ағымдық видео форматтарын негізіне негізделеді. Бұл формат қазіргі кезде ең кең таралған видео форматтарының бірі болап саналады.
RealPlatform (RM)	Windows Media платформасының негізгі бақталасы.
Flash	Дыбыс жағдайындағы секілді бұл форматтағы флэшта жасалған бағдарламардағы бейне клиптер және өзіндігемен жеке дара жеке формат бола алмайды.
Ескертпе: Мәлімет келесі әдебиет бойынша жасалынған [12,б.63]

Көптеген WEB броузерлер тікелей немесе әр түрлі форматтағы бейнелерді қабылдай алады. Мысалға, JPEG, GIF, FLASH және PNG. Бұл форматтарды негізгі 2 категорияға бөліп қарастырамыз:

• 
  Расторлық (Биттық )
  
• 
  Векторлық бейнелер
  

Расторлық графика - әр бір пиксель және оның түсін анықтаса векторлық графика суретті түгелдей бейнелей алады. Векторлық графикада бейнелер математика элементтер жиынтығы ретінде қарастырылады. Сақтау форматына қарамастан суреттер расторлық болады. Көптеген дизайнерлер жалпы бейне форматы жайылы әр түрлі пікірде болады. Шындығына келсек екі форматтың екеуінде де жетіспеушілігі жеткілікті.
GIF форматы (GraphicksInterchangeFormat – графикалық алмасу форматы). GIF расторлық форматтағы бейне. Жоғарғы дәрежедегі түс және қысуды қажет етпейді, 8 биттық немесе 256 түстік форматы мен шектелген. GIF форматы жан–жақты деуге болады. WEB беттерде лагатиптер жасауға, графикалық элементтерді бағыттауға, фотоларға қолдану өте тиімді, жоғарғы дәрежедегі бейне кеңейткіштерін қажет етпейді. Жалпы GIF туралы ақпаратты толығы мен келесі адрес бойынша алуға болады:
http://www.w3.org/graphics/Gif/spec - gif89a.txt.
JPEG форматы (JointPhotographicExpertsGroup – фото облысындағы біріккен зерттушідер тобы) 24 биттік түс және фотоларды сапалы көрсетуге арналған. JPEG форматы расторлық графика болуына қарамастан өзіндік ерекшеліктері мол.
- Фотоның кез–келген өлшемін өзгертуге болады.
- Фотоларды қысу кезінде бейне сапасы өзгрмейді.
Ескерту: JPEG 2000 стандарты – JPEG форматына байланысты көптеген мәселелерді шешеді және жоғарғы дәрежедегі фото сапасын қойады. Бірақта қазіргі кезде JPEG 2000 форматын интернетте қолдану мүмкін емес.
PNG форматы (PortableNetworkGraphics – жүйелік тасмалдау графикасы). PNG форматы жаңашыл технология негіздеріне негізделген бейнелеу форматы. Интернет желісінде GIF форманың алмастыру мақсатында жасалған. PNG GIF–қа қарағанда негізгі ерекше 3 сипаттамасы бар. Гамма жөндеу (коррекция), жүйе арасында жоғарғы дәрежедегі ашық түсті бейнелейді: Фото сапасын жақсартып жаңарту. PNG көптеген ерекшеліктеріне қарамастан қазіргі кезде жаңадан пайда болған интернет броузерлерде қолданылуы мүмкін емес жағдайға келіп отыр. Оның себебі соңғы броузер модульдері форматына бағытталмаған.
SVG форматы (ScalableVektorGraphics – масштаптау векторлық графикасы). Бұл XML тілі. Екі өлшемді бейнелерді сипаттау үшін қолданады. Негізгі сипаты XML тіліне негізделген JavaScript құжаттық модуль көмегі мен жүзеге асады. SVG ашық стандарт болып табылады. Жалпы сипаты FLASH – ке өте ұқсас.
VML форматы (VektorMarkupLanguege – векторлық белгілеу тілі). WEB беттерде қолданылатын векторлық графиканың тағы бір түрі. Бұл графиканы салыстырмалы түрде WEB жасаушылар бұрын соңды қолданбаған. Ол жалпы түрде W3С стандартты түріне негізделген. VML атақты векторлық форматындағы сурет болып есептеледі.
Бейненің басқа форматтары:Интернет желісінде қолданылатын фото форматтар стандартты болып есептеледі. Бірақ кей жағдайда басқа броузерлерде бейне сапасына қарайтын жағдай көп туындайды. Ең негізгі форматтардың бірі болып bmpфоматы есептеледі. Көптеген броузерлер ауыспалы модульдер немесе көмекші модульдерді қолданады.
Көптеген сервер Unix платформасында жұмыс жасайды. Сондықтанда дәл осы кезде WEB – те осы күнге дейін Unix жүйесінің терминологиясы қолданылуда. Жұмыс жасау барысында бір неше Unix командаларын хаттау қажеттігі туады. Windows NT, Windows 95 және Macos жүйелерінде сервер пайызы ұлғайып отырады. Кейбір серверлік пакеттер альтернатив ретінде графикалық интерфейстің басқаруын Unix командалық жолынан жасауға болады. Оның негізгі мысалдары ретінде кейбір серверлерді атап өтуге болады. Олар: NCSA Server, Apache, CERN, Netscape Server, InternetInformation Server (US)[13].
Бүгінгі күнде көптеген серверларApache, Firefox немесе NCSA серверлерінде жұмыс жасайды. Сервер түрінде дизайнерлердің жасағанына әсер етпейді. Мысалға, оның графикасын жасауға немесе базалық HTML – файлдарын құруға болады. Ол WEB – сайт құрудағы ең белгілі әдістеріне дәлірек айтар болсақ мыналарды атап өтуге болады: Server SiteIncludes (серверлік қосылу) Mime және WEB – бет түрлерін енгізу, мәліметтер қорын басқару.
Түбірлі каталог:Броузер құжатты сұрайды, осы сервер оның орнын анықтайды. Ол іздеуді құжаттың түбірлі каталогынан бастайды. Бұл каталог барлық құжаттарды сақтауға және жүйелеу үшін жасалған. Оны WEB сервер ортасында көп қолданады. Ол URL – да көрінбейді.
URL – құжатқа бағыттаушы. Сондықтан файл жүктеу кезінде түбірлі каталогтың қайсысы екендігін анықтау қажет. Индекстік файлдар түзу слэш (/) URL соңында, URL файлға емес каталогқа бағынады. Ережесі бойынша сервер каталогтың құрылымын көрсетпейді. URL көрсеткен Undex файлдар көп жағдайда index.html атты болады. Ал кейбір серверлерде индекстер welcome.html немесе default.html деп аталуыда әбден мүмкін.
Opera:Opera броузері кішкене және өте қарапайым броузер. Бұл броузерді НорвекияныңOperaSoftWare компаниясы жасап шығарған. Бұл броузер жүктеуде өте аз уақыт алады, және диск жадысында да өте аз орын алады. Opera-ның бір қасиеті HTML стандартына толық сәйкес келеді. Тегилердің қате жазылуы (мысалға, тегилердің жабылмауы т.с.с) мұндайды басқадай броузерлер қабылдайды. Басқа Opera-да мұндай беттер дұрыс бейнеленбейді. Opera 5.0 – де Javа және каскадтық кесте стильдері және DHTML- ді қабылдай алады.
Lynx: Ең кең таралған тегін броузер текстік түрдегі сайттарда көруге арналған. Сізге WEB- ке кіруге ең сенімді және жылдам кіру мүмкіндігін ұсынады. Ол стандарттардың барлақ түрлерін қабылдаумен атаққа шыққан. Бірақата бұл броузерді WEB беттердің базалық функциональдық сипаттамаларын талдауға жарамайды. Өзінің қарапайымдылығына қарамастан бұл броузер ерекшеленеді. Lynx әр қашанда өзгертіліп, жаңартылып отырады. Қазіргі заманда броузер кестелер, формалар және JavaScrept -ге дейін қабылдайтын болады[14].
Адамдар Lynx- ті көп қолданады. Егерде сізге Lynx- ке ұқсас сайт жаса деп тапсырма келсе таң қалмаңыз, бұл көзі көрмейтін мүгедектерге өте тиімді. Олар Lynx-те даустық құралдармен қатар қолданады. Егер адамдардың қандай броузерді кең қолданатындығын анықтасақ және қандай технология қолданатындығын анықтасақ сайт жасауға шешім қабылдау онша қиынға соқпайды. Әрекеттерді бақылаушы бағдарламалық құралдар сервері қарапайым жағдайда броузерлерге кіруіне байланысты бөлінеді, сұраныстар жүзеге асырылады. Сондықтан егер біз өз сайтымызды тұтынушыларының 20% - ғана броузерлердің жаңа версияларын қолданатындығын білеміз. Стильдік кестелерді құрмауға тырысу қажет. Интернетте броузерлердің стандартты мәліметтері туралы ақпараттар алатын бірнеше сайттар бар. Мұндағы статистика сайттардың өздеріне кірген тұтынушыларға байланысты зерттелген. Қазіргі қарапайым тұтынушыдан жоғарғы білімді тұтынушыларды тексеретін мүмкіндік туды. Қазіргі кезде тұтынушының сайттың қандай түрін таңдауына байланысты әрекет жасалады. Статистикалық толық мәліметті BrowserWatch сайтынан көруге болады.
Түстерді беттерде қолдану кезінде ереже бойынша белгілі түсттік балансын келтеру қажет болады. Түстің көп қолданылуы ретсіздік және қолданушыға ыңғайсыздық тудыратын болады. Түстерді қолдану кезінде біз белгілі бір гармонияға сәйкес келтіруге тырсамыз, басқа сөзбен айтқанда беттерді тартымды етіп жасау қажет. Мысалы, түестерді қолдану кезінде ескеретін бір жағдай түстердің өз ара сәйкес келмеуі мүмкін ал кейбіреу табиғаттан қуйып қойғандай сәйкесе кетеді. Осы мәселеге қатысты негізгі кеңес бір неше түсті қатар қолдану.
- Өте көп түстерді қолдану қажет емес.
- Жылы және суық түстерді қатар қолдану керек.
Суретте түстік шеңбер бойынша түстерді таңдау жолдары көрсетілген. Оны таңдаудың ең қарапайым жолы өз ара сәйкес түстерді шеңберден таңдап алу. Бұл схеманы аналогтық деп атайды. Аралас түстер алу үшін екі немесе үш түс арасында араластыру қажет етеді. Мұндай түстік сызбаны триадттық деп атаймыз. Түстік мысалдарға жасалған диаграммаларды www.WEBdesignref.com/examples/colorharmony.htm адресі бойынша анықтап алуға болады.
Нағыз гармония деп таза қараның таза ақ пен сәйкестігі және тағы бір аралас түстердің сәйкестіктерін айтуға болады. Түстер өте қызықты бірақ өте сенімді көрінеді, егер сіз табиғы түстерді қолданатын болсаңыз.
Түстің жасырын кұпиялары: Әр елдердегі қолданушлармен істес болу кезінде потенциальды күрделі сұрақ түстік мән мағанада деуге болады. Суретшілер, философтар, ғалымдар, дін қызметкерлері және т.б. көптеген адамдар жүз жылдан бері осы мәселе төңірегінде шешімдер табалмай келеді.
Гете өмірінің тең жартысын түстік теориға жұмсады, оның көп жұмыстары философиялық себетке тасталады. Батыста церквтерде қара түсті өлім және қайғы–қасірет деп белгілесе, ал Жапонияда ақ түс өлімді белгілейді деп жазылған. WEB беттер жалпы дүние жүзлік өрмекте қолданылатынын ескере отырып халықаралық түсті қолдану қажет болады.
Берілген кітаптағы ережелерге сәйкестіре отырып жалпы түстің мән мағанасы 2.4 кестеде келтірілген.

Кесте 2.4. Жалпы түстің мән мағынасы

Кызыл	Ыстық, қателік, стоп, ескерту, агрессия, жалын, ашу, жалынды.
Күлгін	Нәзіктік, сүйкімділік, шеке ватасы.
Қызылсары	Жылы, күзгі, киелі күндер (31-кырқүйек Хелоуйн)
Сары	Көңіл күй, қауіпсіздік, күн түсі, ақырын түстер.
Коңыр	Жылы, еңсе түсу, арам.
Жасыл	Ауылдық, тәжірибесіздік, көктем, тазалық қызғаныш.
Көк	Бейбітшілік, су, жігіттік, көңілсіздік.
Қарақоңыр	Молшылық.
Қара	Өлім, ашу, кие, түн, қорқыныш.
Суры	Қапас,ескі.
Ақ	Тазалық, күнәсіз, қысқы, суық.
Ескертпе: Мәлімет келесі әдебиет бойынша жасалынған [15,б.32]

Дизайнерлар негізгі назарды түстік құрамға көңіл бөлу қажет түс беттің сәнінде мәнінде келтіреді. Сондықтанда кестеге қарай отырып беттер жасау кезінде қолданады. Бетте үштен жоғары түс болуға тиіс емес деген ережені әр қашан ұстану керек[15].