«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
68
Özdemir Onur
Çağdaş Türk Lehçeleri Ve Edebiyatları bölümü
Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Danışmanı: Prof. Dr. G.K. Abdirasilova
Kazak Ulusal Kızlar Pedagoji Üniversitesi
ÇAĞDAŞ ТÜRK FİLMLERİNİN КAZAK TELEVİZYONUNDAKİ GÖSTERİLİŞİ
ҚАЗІРГІ ТҮРІК ФИЛЬМДЕРІНІҢ ҚАЗАҚ ТЕЛЕДИДАРЛАРЫНДАҒЫ КӨРІНІСІ
Түйіндеме: Мақалада қазіргі түрік фильмдерінің қазақ теледидарларындағы көрінісі ретінде тіл
арқылы ұлтты тану, тілдік бірліктердің этнос табиғатын танытудағы ғаламат қызметі ашылады,
кинодағы тілдік ерекшеліктерінің ұлт болмысын танытудағы ролі сөз болады.
Abstract: The article describes the role of modern Turkish films as a manifestation of the Kazakh TV of the
Kazakh language through the linguistic recognition of the national language, the ethical nature of language units, the
role of linguistic features in the representation of the national identity.
Тіл арқылы ұлтты тану, тілдік бірліктердің этнос табиғатын танытудағы ғаламат қызметі ашыла
түсті. Әсіресе көркем әдебиет туындылары, оның сахна және кинодағы тілдік ерекшеліктерінің ұлт
болмысын танытудағы ролі ерекше.Қазіргі әлемдік кино екі тарапта дамуда. Оның бірі – тек тарихи
тақырыптағы киноға басымдық берсе, екіншісі авторлық киноға, яғни тек қана әлдебір
кинофестивальдарға арналған туындыларға басымдық береді. Тарихи фильм түсіргенде оқиға өткен
жерге барып, сол дәуірдің тыныс-тіршілігін зерттеп, тіпті сол кездің адамдарының жүріс-тұрысына
дейін зерттеп барып келу керек. Халықтың көркемдеуіш тілдік құралдарын шебер қолдану –
шығарманы сәтті шығару кепілі. Бұл орайда көркем туындының поэтикасы елеулі маңызға ие
болады. Ал енді осы тарихи шығарманы кинода қалай сөйлетеді? Режиссерлардың, кино
түсірушілердің шеберлігі қандай? Шығарманың тіліне нұқсан келген жоқ па? Кинода орынды
қолданыс тапты ма? - деген сұрақтар тууы заңды деп санаймыз.
Кино тілі – ұлттық ерекшеліктің көрінісі. Тілді адам ойы мен санасы, мәдениеті және рухани
өмірімен байланыста қарау ұлттық дүние-танымның тылсым қыр-сырларын ашуға мүмкіндік береді.
Orta Asya’nın en eski ve köklü kültürüne sahip ülkelerinden biri olan Kazakistan, Türkiye’ye yakın
olan dost ülkelerden birisidir. Siyasi ve tarihi ilişkilerin yanı sıra kültürümüzü tanıtmada dizilerimizin etkisi
büyüktür. 10 yılı aşkındır birçok dizimiz Kazakistan kanallarında yayınlanıyor. Kazakistan devleti buna ciddi
bir bütçe ayırmış, hatta 2013 yılında ayrılan bütçenin fazla olması nedeniyle tasarruf amaçlı hükumet
izleyicileri yerel yapımları izlemeye teşvik etmiştir. Dizilerimiz yayınlanmadan önce Kazakistan
televizyonları Hint ve Güney Kore dizilerinin etkisi altındaydı. Şimdilerde ise Türk yapımları severek
izleniyor, hatta Güney Koreli yapımların önüne geçmişiz. Tabi her ülkede olduğu gibi dizilerimizi sevenlerin
yanı sıra senaryoları eleştiren kesimler de var. Azınlık olan bu radikal kesim bir süre dini yönden
yapımlarımızı uygunsuz bulmuş ama bu yersiz eleştirileri bir yere ulaşmamış. Sonuçta herkes her şeyi
düşünmekte özgürdür.
3
İzleyiciler Kazakistan’da yapımlarımızın beğenilmesinin nedenini, Türk aile yapısının gerçekçi bir
şekilde izleyiciye aktarması ve dizilerimizin senaryoların gerçek hayattan hikayelerden alınmış olması
olduğunu söylemektedir. Uzun yıllar izledikleri Hintli yapımlardaki abartılı oyunculuklar sonrası bizim
oyuncularımızın sergilediği performansları daha gerçekçi buluyorlarmış.
Kazakistan’da dizilerimizin yayınlanması oldukça eskiye dayanmaktadır:gibi kanallarımız
Kazakistan’da izlenmektedir. Gelelim dizilerimize, liste oldukça kalabalık. Bazı kaynaklara göre
Kazakistan’da yayınlanan ilk dizinin Çalı Kuşu olduğu bilgisi yer alıyor fakat Türk dizilerinin Kazakistan’da
popüler olması ‘’Deli Yürek’’ ile başlıyor. Yönetmenliğini Osman sınavın gerçekleştirdiği dram, politika ve
aksiyon konulu dizimiz 2003 yılında Xabеr televizyonunda yayınlanıyor ve oldukça seviliyor.
4
Sonrasında:
Zerda,
Bir İstanbul Masalı,
Asi,
3
Zor Lokman (2016). Kazakistan Sinemasında Tarihi Konulu Filmlerle Tarih Bilinci Oluşturma Gayretleri. III. Uluslararası Türk
Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt III. Bakü: Bakü Avrasya Üniversitesi Yayınları. s. 199-206.
4
Akser M (2003) Türk Sinema Tarihi Yazılımı: Bir Yöntem Önerisi,
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
69
Kınalı Kar,
Acı Hayat,
Aliye,
Asmalı Konak gibi birçok dizimiz bu ülkede seyirci ile buluşuyor. Bu dizilerin ortak
özelliklerine bakarsak aile ve dram gibi konuların öne çıktığını görüyoruz.
Hint dizilerinden Türk dizilerine geçişi:
Türk dizilerinin Ortadoğu’da popüler olması oradan Asya’ya yayılması Hintli yapımların artık eskisi
kadar tercih edilmemesine neden olmuş. Aslında bakarsanız Asya’da Hintli dizi endüstrisi oldukça güçlü
fakat son yıllarda örneklerden gördüğümüz üzere onlar da bizim dizilerimizi lokal pazara adapte etmeye
başladılar. Kazakistan özeline bakarsak, Türklere olan hayranlık dizilerimizin ülkede hızla yayılmasına
neden olmuş. Kazaklar, ilkokulda tarih derslerinde okudukları Türkiye’yi kardeş ülke olarak gördükleri için
Türk sinemasına ve Türk dizilerine oldukça düşkünler. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı işbirliği ile
Kazakistan’da her yıl düzenli olarak ‘’Türk Filmleri Haftası’’ düzenleniyor ve birçok oyuncumuz
Kazakistan’ı ziyaret ediyor.
Gelelim yayınlanan diğer Türk dizilerine:
Ezel,
Yaprak Dökümü,
Paramparça,
Kurtlar Vadisi,
Fatmagül’ün Suçu Ne?,
Aşk-ı Memnu,
Diriliş Ertuğrul,
İffet,
Adını Feriha Koydum,
Dudaktan Kalbe,
Çocuklar Duymasın,
Berivan,
Kuzey Güney,
Kara Sevda,
Çilek Kokusu,
Diriliş Ertuğrul,
SONUÇ:
Bu dizilerin ortak özelliklerine bakarsak, aile, dram, aksiyon gibi konuları görüyoruz. Kazak halkı
daha çok bu alandaki konuları izlemeyi ve Türkiye Türklerini, Türkiye’deki yaşam hakkında meraklarını
gidermek istediklerini görmekteyiz. Bu arada belirtmek isterim ki Kazakistan’da yayınlanan birçok dizimiz
eş zamanlı olarak Azerbaycan’da da yayınlanmaktadır.
Kardeş ülke Kazakistan’da tarihi ve ticari ilişkilerin dışında dizilerimiz sayesinde ciddi bir şekilde
kültür turizmi de sağlıyoruz. Latin Amerika ülkelerinde olduğu gibi Kazakistan’da dizilerimizi izleyip
Türkiye’yi görmeye gelen turist sayısı oldukça artmaktadır.
Kaynakça:
1. Zor Lokman (2016). Kazakistan Sinemasında Tarihi Konulu Filmlerle Tarih Bilinci Oluşturma
Gayretleri. III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt III. Bakü: Bakü
Avrasya Üniversitesi Yayınları. s. 199-206.
2. Akser M (2003) Türk Sinema Tarihi Yazılımı: Bir Yöntem Önerisi,
3. D Derman (dergi), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler - 3, Bağlam Yayınları, İstanbul,
41-48.
