«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
336
Суаруға алынған құбыр суы алдын-ала 1-2 тәулік бұрын тұндырылып қойылды. Зерттеу жұмысының
нәтижелерінің көрсеткіштері төмендегі кестеде берілген (кесте-1).
1 - кесте
Aloe arborescens Mill. өсімдігі жапырағының салыстырмалы көрсеткіштері
№
20.06.18ж.
16.01.19ж.
Жапырақ саны Ж төм.(см)
Ж төм. (см)
Жапырақ саны Ж жоғ.(см)
Ж жоғ. (см)
1
6
12,9
13,5
7
4,9
5,4
2
8
13,9
16,8
11
9,8
12,0
3
7
14,7
16,0
12
8,7
9,8
4
6
12,0
13,1
9
4,5
6,0
Мұндағы: Ж төм. – төменгі жапырақтың ұзындығы; Ж жоғ. – жоғарғы жапырақтың ұзындығы.
Aloe arborescens Mill. тамыр жүйесі талшықты, цилиндрлік тамырлар қатты тармақталған.
Жапырақтың жоғарғы жағы ойыс, төменгі жағы дөңес, қалың, етті, жұмсақ қабықты, шеттері майда
тісті болып келген. Жапырағының өзіне тән иісі және ашты дәмі бар. Сабағы жіңішкелеу, сарғыш -
қоңыр, тік, тармақталған. Бір тамырдан бірнеше сабақ өседі, жапырақтары шырынды, ұзындығы 6-
20см, ені - 2-5,5 см, қалыңдығы - 0,7-1,5 см.
Микроскоппен қарағанда өсімдік жапырағының көлденең кесіндісі жарты ай пішінді,
эпистоматикалы. Устьица созылыңқы, бұршақ тәрізді, эпидерма клеткаларымен қатар орналасқан.
Төменгі эпидермис жасушалары жоғарғы эпидермиспен салыстырғанда майда, пішіндері дөңгелек
тәрізді. Эпидермамен салыстырғанда кутикула қалыңдау болып келген.
1– эпидермис, 2–бағаналы мезофилл, 3– паренхима, 4- ксилема, 5- флоэма, 6- рафида
1-сурет.
Aloe arborescens Mill
. өсімдігі жапырағының анатомиялық құрылысы
Бағаналы мезофилл екі қатарлы, бір-біріне тығыз орналасқан жасушалардан тұрады. Бағаналы
мезофилдан төмен жақсы дамыған шырынды, сулы қабаты бар, сулы қабаттың жасушалары көптеген
рафидадан тұрады. Өткізгіш шоқ жабық, коллатеральды, паренхималық клеткалармен қоршалған,
ксилема мен флоэма элементтері теңдей дамыған (1-сурет). Зерттеу нәтижелері бойынша №1
өсімдіктің жапырақтары жіңішке болып баяу өсуде. №2 өсімдіктің жапырақтары қанық жасыл түсті
қалың, жапырақ саны көбейген, төменгі жапырағы 2,9 см-ге, ал жоғарғы жапырағы 2,2 см-ге өсіп,
басқа жағдайда суарылған өсімдіктермен салыстырғанда жоғары көрсеткіш көрсетті. №3 өсімдіктің
жапырақ саны көбейіп, ұзарып, жақсы өсуде. №4 өсімдік жапырақтары жіңішкеріп, ұштары сарғая
бастаған, өсуі баяу. Қорытындылай келе, 1:1 (арасы 1 реттен) 50 мл «тірі» және құбыр суымен
суарудың өсімдікке қолайлы болғанатындығы байқалды.
Әдебиеттер:
1. Слонов Л.Х. Адаптация экологических групп растений к разным условиям среды обитания.
Нальчик: Эльбрус, 1997, —128 с.
2. Кулешова В. А. Биолого-анатомическая характеристика Алоэ.Старт в науке. – 2017. – № 2.
3. Diana Jasso de Rodriguez et.all. Review of Aloe Species’ Medicinal Properties and Bioactive
Compounds. Floriculture, Ornamental and Plant Biotech.: Advances and Topical Issues. – 2015. – V.IV.
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
337
Жұмабек Нұрина
5В060900-География
Ғылыми жетекшісі: PhD, қауым. проф. м.а. Ш.У.Лайсханов
ҚазМемҚызПУ
ГЕОЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕТТЕУЛЕРДЕГІ ГАЖ МҮМКІНДІКТЕРІ
Аннотация. Во всем мире вопросам экологии уделяют большое внимание. Динамичное развитие
экономической активности населения привело к изменению функции геосистем. В связи с этим ГИС возникла в
направлении количественной оценки антропогенных воздействий, создание комплексной системы
экологической оценки, проектировния и прогнозировния развития ситуации.
Abstract. Worldwide, environmental issuses are paying much attention. The dynamic devolepment of economic
activity of the population has caused environmental crisis. In this regard, GIS has emerged in the direction of
quantitative assessment of anthropogenic impacts, creation of a complex system of rnvirenmental assessment, desition
and forecasting of the situation development.
Қазіргі кезде қоршаған ортаның экологиялық жағдайы кімді болса да толғандыратын
проблемаға айналып отыр. Адамзаттың табиғат ресурстарын қарқынды пайдалануы және өндірістің
шапшаң дамуы экологиялық дағдарысқа алып келетін себептердің біріне айналды. Осыған
байланысты антропогендік ықпалдарды сандық бағалауға, қоршаған ортада болып жатқан
өзгерістерді анықтап, олардың беталысын анықтау, оларды картографиялық үлгілеу негізделген
Геоақпараттық жүйе (ГАЖ) технологияларын пайдаланудың маңыздылығы арта түсуде.
Геоақпараттану-бұл географиялық ақпараттық жүйелерді ғылыми дәлелдеу, жобалау, құру,
пайдалану және қолдану туралы ғылым, ол- технология және өндірістік әрекет. ГАЖ 1960
жылдардың басында құрылды. Қазір өнеркәсібі дамыған елдерде мыңдаған ГАЖ бар: олар геодезия
және картографияда, кадастрда, ресурстарды басқаруда, табиғат пен экологияны қорғау-дан басқа
экономиканың көптеген саласында қолданыла бастады (сурет).
Сурет. ГАЖ-дың қолданылу аясы
ГАЖ мынандай маңызды мәселелерді шешеді:
1. Жоғары сапалы картографиялық өнімдерді құру.
2. Мәліметтер базасында ақпаратарды графикалық нысандармен байланыстыру.
3. Мәліметтерді карталық, графиктік, диагаммалық сызба түрінде берілуі.
4. Кеңістіктегі мәліметтерге талдау жасау, орналасқан жерін үлгілеу.
5. Басқару мен шұғыл шешімдерге қолғабыс беру.
6. Мәліметтердің түрлі ақпараттық жүйелермен қарым-қатынас және т.б [1].
