Жасау бойынша

77

NEET санатындағы жастардың жеке қосалқы топтарымен 

жұмыстың және зерттеулердің механизмдері

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

3.4 Сын-тегеуріндер мен қауіптер 

 

Сын-тегеуріндер: 

−  заманауи қазақстандық жастар үшін аса өзекті басты сын-тегеуріндердің 

бірі бәсекелес әлемдік нарыққа шығу үшін адами капитал мен еңбек де-

рек көзі сапасын арттырумен байланысты. Қазақстандық қоғамның, оның 

ішінде жастар алдында тұлғаның зияткерлік, әлеуметтік-мәдени әлеуетін 

және бәсекеге қабілетті ұлтты дамытуға мүмкіндігі бар білім, қызметтер, 

зияткерлік өнім өндірісіне өту міндеті тұр.

−  жастарға бағытталған заманауи сын-тегеурін табыс үшін қажетті сапа 

жиынтығына ие болу қажеттілігімен байланысты: компьютерлік сауат-

тылық, шетел тілдерін білу, мәдени ашықтық. 

− тағы бір сын-тегеурінге рационалды ойлау сызбасы түріндегі прагма-

тизм жатады, акцент білім алу мен кәсіби табысқа жасалынады. Нақты 

мақсаттарға өз мүмкіндіктерін есептей отырып, қол жеткізу.

−  білімге тіреу, ақпаратқа ие болу, өзгерістерге дайын болу болашақтағы 

табыстың негізгі факторларына жатады.

Жоғарыда мазмұндалған сын-тегеуріндер Қазақстанның барлық жаста-

ры үшін өзекті. Алайда, NEET санатындағы жастар үшін аталған қауіп-қатер 

оның жұмыссыз болу жағдайымен қиындай түсті.

 NEET санатындағы қазақстандық жастар алдындағы аталған сын-теге-

уріндер жағдайларында келесі 

қауіп-қатерлердің әлеуетті тәуекелдігі пайда 

болады:

− жалақы бойынша басынан жоғары үміт пен жұмыс орындарын жиі 

ауыстыру «еңбек цинизмі» феноменінің қауіп-қатері.   Бұл ретте жас қы-

зметкерлер біліктілікті арттыруға қызығушылық білдірмейді. Жастардың 

мүмкіндіктері халықтың басқа санаттарымен салыстырғанда төмен бәсеке-

лестік салдарынан шектеулі. 

− ұзаққа созылған жұмыссыздық қауіп-қатері, жас мамандар арасында 

«дайын болмау» үдерісі, кәсіби тәжірибенің жеткіліксіздігі еңбек нарығын-

да халықтың ең аз талап етілген тобына кіруіне себеп болады; 

− жұмыссыз жастардың тым амбициясының салдарынан «аса жоғары 

үміт» қауіп-қатері еңбек жағдайлары мен төлемінде байқалады, бұған қоса 

мансап жолында біртіндеп көтерілу үшін «ең төменгі» позициялардан 

бастауды қаламайтындығын да атап көрсетуге болады;   

−  жастардың нақты кәсіби белгілі деңгейінің болмау қауіп-қатері, жоғары 

оқу орындарында алынған білімі негізгі кәсіби бағдар болып саналмайды, 

себебі жас маман өзінің кәсіби бейімділігін анық білмейді және нақты бір 

мамандықты басымды түрде қаламайды;

78

NEET санатындағы жастардың жеке қосалқы топтарымен 

жұмыстың және зерттеулердің механизмдері

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

−  жастардың кәсіби өсу мен нақты кәсіби салада өзінің жоспарын жүзеге 

асыруға бағыттылығының болмау қауіп-қатері;

− жастар арасында патерналистстік көзқарастардың тарау қауіп-қатері 

(мемлекеттен жұмыспен қамту және әлеуметтік мәселелерді шешуін күту);

− әлеуметтік инфантализмнің таралу қауіп-қатері (әлеуметтік әрекет-

сіздік).

  

Жастарға қолдау көрсету бағдарламалары егер еңбек нарығындағы ең 

осал топтарды уақытша жұмысқа орналастыру, атап айтқанда мұндай 

бағдарламалар болмаған жағдайда, жұмыс таба алмайтын кедей жастар-

ды және азшылықтарды уақытша жұмысқа орналастыру бағдарламала-

рын жүзеге асырған жағдайда, тиімді болуы ықтимал. Қоғамдық жұмыстар 

бағдарламаларына қатысу жастар арасындағы маргинализация қауіп-қа-

терін төмендетеді. Қоғамдық жұмыстар бағдарламалары негізінен ең осал 

қызметкерлерге арналған және олардың жұмыссыздық кезеңінде еңбек на-

рығымен байланысын сақтауға және адами капиталды жоғалтуды болды-

рмауға бағытталған.

79

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

ҚОРЫТЫНДЫ

Әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан жастардың жас тобы ретіндегі ерек-

шеліктерінің біріне мұндай кезеңде жастар оқудан жұмысқа өту арқылы еңбек 

қызметін бастайтындығы жатады. Жастарды бейімдеудің мақсаты – біліктілік 

деңгейіне және мамандығына сәйкес еңбек жағдайы мен тәртібіне, жалақы мөл-

шеріне, жұмыспен қамтылу кепілдігіне, мансап пен шығармашылық саласын-

да өзін жүзеге асыру мүмкіндігіне қойылатын талаптарды қанағаттандыратын 

толыққанды жұмыс орнын табу жатады.  Зерттеушілер «оқудан жұмысқа» өту 

кезінде көптеген мемлекеттерде ұқсас мәселелер пайда болатындығын атап 

көрсеткен: еңбек нарығына қажетті емес білім мен машық, жастар арасындағы 

жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, жастар жұмыс күшінің шамадан тыс айна-

лымы, елеулі мобильділік, оқу мен жұмыс жасау арасындағы әлсіз байланыс, 

экономикалық әрекетсіздіктің жұмыссыздық деңгейінен жоғары болуы. 

Бұған қоса, түрлі елдерді біріктіретін тағы бір мәселе бар: NEET санатын-

дағы жастар. Халықаралық тәжірибені талдау нәтижелеріне сүйенсек, бұл 

мәселе дамыған елдер үшін де, экономикасы дамып келе жатқан мемлекеттер 

үшін де өзекті болып қала береді. 

NEET санатындағы жастар – Қазақстан үшін айтарлықтай жаңа әлеумет-

тік құбылыс. NEET үлесі туралы деректерді алғашқы рет 2014 жылы ҚР Ұлт-

тық экономика министрлігінің Статистика комитеті ұсынған. NEET санатын-

дағы жастарды зерттеу мәселесі жақында ғана әзірлене бастады. Сол себептен 

бұл сұрақты зерттеу барысында қазіргі таңда нақты әзірленген парадигмалар, 

әдістер мен талдау әдістемесі жоқ.  Жастар корпусын дамыту жобасының 

шеңберінде алғашқы рет Қазақстан Республикасындағы NEET санатындағы 

жастарды зерттеу бойынша кешенді әдістеме ұсынылып, апробацияланды. 

NEET жастарына бөлінген ерекше назар жұмыссыздық пен аяқталмаған білім 

секілді маңызды әлеуметтік мәселелерді көрсетуіне негізделген, мәселелер 

еңбек нарығын тиімді дамытуға мүмкіндік бермейді. Қажеттіліктерді талдау 

мен NEET санатындағы жастар қажеттіліктерін бағалау аталған санатындағы 

жастармен жұмыстың ұсынылатын әдістерін әзірлеуге мүмкіндік берді және 

біз келешекте бұл іс-шаралар аталған санатындағы жастар санатының төмен-

деуіне алып келеді деп үміттенеміз. 

 Осылайша, NEET санатындағы жастармен («Not in Employment, Education 

or Training») жұмыс жасау бойынша осы нұсқаулықты әзірлеу үшін келесі-

дей кешенді іс-шаралар жүргізілді: NEET санатындағы жастармен жұмыстың 

халықаралық тәжірибесіне шолу мен талдау жүргізілді, топтық пікірталастар 

мен тереңдетілген сұхбаттар өткізілді, сарапшыларды тарта отырып, қоғам-

дық іс-шаралар ұйымдастырылды, қорытындылар мен ұсынымдар әзірленді. 

Алынған нәтижелер, ең біріншіден, NEET санатындағы жастардың алты 

негізгі қосалқы топтарын анықтауға және әрбір қосалқы топ өкілінінің әле-

80

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

уметтік портретін әзірлеуге мүмкіндік берді. Екіншіден, зерттеулердің және 

жастар саясаты мен жастармен жұмыс жасау саласындағы сарапшылармен 

өткізілген дөңгелек үстел нәтижелері бойынша ешқайда оқымайтын, жұмыс 

істемейтін және қандай да бір басқа кәсіби білім қызметімен айналыспайтын 

жастармен жұмыс жасау механизмдері әзірленді. 

Үшіншіден, аталған санатындағы жастарға қауіп-қатер төндіретін негізі 

сын-тегеуріндер мен тәуекелдіктер аталынды. 

Жастар арасындағы жұмыссыздықтың артуы мен NEET санатындағы 

жастар қатарының толуы осы жұмыстың нәтижелері көрсеткендей, көптеген 

жағдайда, еңбек нарығында бос орындардың болмауымен немесе бар жұмы-

стың беделді, жалақысы төмен болуымен байланысты екендігін көрсетті. 

Жас қызметкерлер еңбегіне деген сұраныс пен ұсыныстың құрылымдық 

сәйкессіздігі тағы бір бөлек тақырып. Жас мамандар алған білім еңбекке деген 

нарықтағы сапалы талаптарға сәйкес келмейді, ал жастарда еңбек нарығында 

қандай білім мен машықтар қажет екендігін түсінбеуге алып келеді.  

Жастар арасындағы жұмыссыздықтың артуына ықпал ететін тағы бір 

маңызды мәселеге жастар арасында жұмыссыздық мәселесін шешуге бағыт-

талған мемлекеттік бағдарламалар, құрылымдар мен басқа іс-шаралар туралы 

өте төмен деңгейде хабардар болуын жатқызуға болады. Жастар өздеріне қол-

дау көрсетуге және оларды жұмысқа орналастыруға көмектесетін мемлекеттік 

бағдарламалар туралы, сонымен бірге ішінара жастарға жұмыс іздеумен бай-

ланысты мәселелерді шешуге көмектесе алатын жұмыспен қамту орталықта-

рының және жастар ресурстық қорларының бар екендігін білмейді. 

Бұған қоса, оқу орнын бітірушілер, мемлекет пен әлеуетті жұмыс берушінің 

арасында қандай да бір өзара әрекеттестік жоқ. Жоғары оқу орындары қажет 

емес мамандарды шығарады, ал жұмыс берушілер тапшылықты қызметкер-

лерді іздейді, жастар болса, ата-аналары жұмсаған қаржыны қайтаруға және 

үміттерін ақтауға тырысады. 

Зерттеу барысында анықталған тағы бір маңызды мәселеге жас маман-

дарда жұмыс тәжірибесінің болмауы жатады. Жоғары оқу орындарын және 

колледждерді бітірушілердің оқуларын тәмамдағаннан кейін жұмысқа орна-

ласа алмауы заңды құбылысқа айналған, ал орта және үлкен жастағы қызмет-

керлердің жұмысқа орналасу мүмкіндігі жоғары, біліктіліктің жеткіліксіздігі, 

тәжірибенің, қажетті машықтар мен білімнің болмауы жұмыссыздыққа алып 

келеді. Оқу орындары қажетті біліктіліктің бір бөлігін құрайтын білімнен 

ғана тұрады. Ал машық - тәжірибе есебінен қалыптастырылады. Фокус топтар 

қатысушыларының пікірінше, мұндай мәселе жастар арасындағы жұмыссыз-

дықтың негізгі факторының біріне жатады. 

Орта сыныптардан бастап кәсіби және еңбек тәрбиесі бойынша жұмыстар-

ды жүргізу қажет. Жастарда еңбек құндылығы туралы түсінік мүлдем жоқ. 

Болашақ мамандықты жастардың көпшілігі материалдық байлық көзі деп 

81

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

санайды. Кейбір жағдайда ғана жастар жұмысты өз әлеуетін көрсете алатын 

мүмкіндік деп түсінеді.  

Жастар мен олардың ата-аналары арасында кәсіби бағдар бойынша жұмы-

старды жүргізу қажет. Мұндай жұмыста баланың болашақтағы мамандығын 

таңдауға көмектесіп, бағыт-бағдар беретін ата-аналардың және басқа жақын 

туыстардың көмегі қажет. Тәжірибе мен осы жұмыстың зерттеу нәтижелері 

көрсеткендей, ата-аналар қоғамдық пікірге құлақ асу себебінен жиі қателеседі. 

Әлеуметтік-кәсіби бағдар жүйесін қалыптастыру жас мамандарға еңбек сала-

сында өз орнын тауып, оқу орындарында алған білімі мен машықтарын дұрыс 

пайдалануға көмектесуі тиіс.

Жастардың еңбек нарығына шыққан кезде өмірлік машықтарының қажет-

тілігін бөлек атап көрсету қажет. Жиі жас маманның түйіндеме, ынталанды-

ратын хат жазу, өзін сұхбат барысында таныстыру секілді машықтары жоқ. 

Жоғары оқу орнында алған теориялық білімі тәжірибелік кәсіби машықсыз 

жұмыс берушілердің қатаң талаптарын қанағаттандырмайды. Нәтижесінде, 

жоғары білімі бар жас мамандар немесе жоғары оқу орындарын бітірушілер 

арасында жұмыссыздық санын арттырады да, сауда-саттық және қоғамдық 

өмірде қызмет көрсетушілердің қатарын толтыра түседі. 

Жұмыссыздық қоғамдық өмірдің ажырамас бөлігі болып табылады, алай-

да, жұмыссыздықты жоюдың жаңа жолдарын іздеу керек, болмаған жағдайда, 

бұл мәселе аса күрделі экономикалық мәселеге айналуының ықтимал екендігі 

сөзсіз.  

 

82

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

ДЕРЕК КӨЗДЕРІ 

1. http://surfingbird.ru/surf/eKjEA8E07#.WS-m8uvyipo

2. «Внешкольная молодежь в Африке к югу от Сахары. Перспективы поли-

тики», қар.: https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/21554

3. Вне школы и вне работы: риски и возможности для нини (ни образова-

ния, ни работы) Латинской Америки, қар.: https://openknowledge.worldbank. 

org/handle/10986/22349.

4. Who’s The Greek Neet? Neets’ Profile in Greece: Parameters, Trends and 

Common Characteristics of a Heterogeneous Group http://www.ijhssnet.com/

journals/Vol_4_No_6_April_2014/26.pdf

5. http://www.oecd.org/els/oecd-employment-outlook-19991266.htm

6. Мониторинг и оценка программ молодежной занятости: учебные мате-

риалы / Группа технической поддержки по вопросам достойного труда и Бюро 

МОТ для стран Восточной Европы и Центальной Азии. – Мәскеу: ILO, 2016.

4. Организация Объединенных Наций по вопросам образования, науки и 

культуры (ЮНЕСКО). 2014. Глобальный доклад по мониторингу. Препода-

вание и обучение: Обеспечение качества для всех (Париж).

5. Переход на рынок труда молодых женщин и мужчин в странах Восточ-

ной Европы и Центральной Азии / Сара Элдер, Валентина Баркуччи, Йон-

джа Гурбузер, Ив Перардель, Марко Принчипи; Международное бюро труда. 

– Женева: МБТ Серия публикаций Work4Youth, ISSN: 2309-6780; 2309-6799 

(web pdf).

6. https://www.damu.kz/

7. http://adilet.zan.kz/rus/

8. Молодежная занятость в странах Восточной Европы: кризис внутри 

кризиса: справочный доклад к Неофициальной встрече министров труда и 

социального обеспечения в ходе 100-й сессии Международной конференции 

труда, Женева, «15»маусым 2011 ж. [Электрондық ресурс] // МОТ. – Элек-

трон. дер. – Қарау тәртібі: http://www.ilo.org/moscow/information-resources/

publications/WCMS_345401/ lang--ru/index.htm,

9.http://ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---sro-

moscow/documents/publication/wcms_345401.pdf 

10. G. Quintini and S. Martin: Starting well or losing their way? The position 

of youth in the labour market in OECD countries (Париж, ОЭСР, 2006 г.); V. der 

Velden, R. Welter, M. Wolbers: The integration of young people into the labour 

market within the European Union: The role of institutional settings, working 

paper No. 2001/7E (Маастрихсткуниверситеті, 2001 ж.); M. Gangl: «Returns to 

education in context: Individual education and transition outcomes in European 

labour markets», op. cit.

83

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

11. OECD Multilingual Summaries OECD Skills Outlook 2015 Youth, Skills 

and Employability Summary in Russian.

12. Т.В. Блинова, А.А.Вяльшина «Молодежь вне сферы образования и 

занятости: оценка сельско-городских различий» // Әлеуметтік зерттеу, N9, 

2016.

13. Е.Я.Варшавская «Молодежь, сключенная из сферы занятости и образо-

вания в странах ЕС и России» // Статистика мәселелері, 4/2015.

14. 30 фактов о современной молодежи: http://youngspace.ru/faq/ 

issledovanie-molodezhi/sberbank-issledovanie-molodezhi/

15. Bridging the gap: New opportunities for 16-18 year olds not in education, 

employment or training. Report by the Social Exclusion Unit. July 1999. URL: 

http://dera.ioe.ac.uk/15119/2/bridging-the-gap.pdf

16. Europe 2020: A strategy for smart, sustainable and inclusive growth. European 

Commission. Brussels, 2010; Youth on the move. Luxembourg, Publications  

Office, 2010

17. «Российский мониторинг экономического положения и здоровья насе-

ления» (RLMS-HSE, 2012–2014 жж.).

18. Технологии работы с молодежью (опыт работы кафедры социальных 

технологий и организации работы с молодежью МГГУ им. М.А. Шолохова). 

Ұжымдық монография С.Ю. Попованың редакциясымен (Смолик). – М.: 

Мәскеу-Тверь: «СФК-Офис», 2015. – 326 б. ISBN 978-5-91504-037-2.

19. Рощин С.Ю. Переход «учеба – работа»: омут или брод? Препринт 

WP3/2006/10. – М.: ГУ ВШЭ, 2006. – 52 б.

20. Глобальные и региональные механизмы взаимодействия в условиях 

новых вызовов [Мәтін] / О. Йоханссон, И. Гийемет, Д. Тернер, Д. Николет-

ти, К. де ла Мезонев, Г. Буске, Ф. Спинелли; ағылшын тілінен аудармасы.  

Е.А. Сафонкинаныкі; аударманың ғылыми ред. М.В.Ларионованыкі// Вест-

ник Международной организации труда. – 2013. – Т. 8. – № 4. – б. 5–45.

21. Всемирная программа действий, касающаяся молодежи, до 2000 года 

и на последующий период: принята Генеральной Ассамблеей ООН 13 мар-

та 1996 г. № A/RES/50/81// [Электронный ресурс]. – Электрон. дер. – Қа-

рау тәртібі:http://vmo.rgub.ru/fLles/rezoluzija_oon_pogramma_dejstvij_

i996-i46-2.pdf

21. Доклад о мировом развитии: 2007: развитие и новое поколение / ағыл-

шын тілінен аудармасы. – Мәскеу: Весь Мир, 2007. – 376 бет.

22. Кризис в сфере занятости молодежи : время действовать доклад на 5-й 

Международной конференции труда, 101-сессия, 2012 ж., Международное 

бюро труда, Женева, 2012. [Электрондық ресурс]. – Электрон. дер. – Қарау 

тәртібі: http://www.ilo.org/ wcmsp5/groups/public/-ed_norm/-

23. Мироненко О.Н. Влияние законодательства о защите занятости на за-

нятость и безработицу: опыт межстрановых сопоставлений / О. Н. Миронен-

84

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

ко // Экономический журнал Высшей школы экономики. – 2009. – № 4. – б. 

575–595.

24. Программа ЮНЕСКО «Образование для всех» [Электрондық ре-

сурс]: http://www.unesco.ru/ru/?module=news&action=theme&id=167,  Sabine 

Archan Thomas Mayr [Текст]: Vocational education and training in Austria: 

Short description. – Luxembourg: Office for Official Publications of the European 

Communities, 2006. – 188 бет.

85

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

ГЛОССАРИЙ

Дүниежүзілік банк – дамушы мемлекеттерге қаржылай және техникалық 

көмек көрсету мақсатында құрылған халықаралық қаржы ұйымы.

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) (Organisation 

for Economic Co-operation and Development, OECD) – демократия мен еркін на-

рықтық экономика қағидаттарын мойындайтын, экономикалық тұрғыда да-

мыған елдердің халықаралық мемлекетаралық ұйымы.

Еңбек нарығы – жұмыс күші энергиясына сұраныс пен ұсынысты қалып-

тастыру саласы. Еңбек нарығы арқылы жұмыс күші нақты мерзімге сатылады 

және жұмыскерлер белгісіз мерзімге таңдалынады.

Жұмыссыздық деңгейі – белгілі жас тобындағы жұмыссыздар санының 

тиісті жас тобындағы экономикалық белсенді санына ара қатынасы.

Кедейлік деңгейі – кедейлік шегі деп аталатын абсолютті деңгейден отба-

сы табысы төмен болатын халықтың үлесі.

Жұмыспен қамту деңгейі – қарастырылатын уақыт кезеңінде экономика-

лық белсенді халық санының еңбекпен қамтылғандар санының салыстырма-

лы салмағы, пайыздармен.

Корреляция – екі немесе одан көп кездейсоқ өлшемдердің (немесе кейбір 

деңгейде нақтылық деңгейі дұрыс деп санауға болатын өлшемдердің) стати-

стикалық өзара байланысы. Бұл ретте мұндай өлшемдердің біреуінің немесе 

бірнеше мәнінің өзгерісі басқа мәннің немесе басқа мәндердің жүйелі түрде 

өзгеруіне алып келеді.

Әлеуметтік эксклюзия (латын тілінен exclusio – айрықша) – адамды қоғам-

нан шығару.

Әлеуметтік девиация – қарастырылған қоғамда әлеуметтік тұрғыда қа-

былданған мінез-құлықтан елеулі ерекшеленетін адамның немесе адам топта-

рының әлеуметтік мінез-құлқы.

Маргина

́льдық (marginalis – шетте тұрушы) – адамның қандай да бір әле-

уметтік топтар арасындағы «шекарасындағы» күйін білдіретін әлеуметтік 

ұғым.

NEET деңгейі – 15-24 жас аралығындағы жастардың жалпы санындағы 

жоғарыда көрсетілген тобының үлесі ретінде қарастырылады.

NEET жұмыссыздық деңгейі – халықтың экономикалық белсенді санына 

емес, мұндай жастағы барлық халықтың санына 15-24 жас аралығындағы жұ-

мыссыздар санына арақатынасы.

Кәсіби бағдар (лат. professio –«жұмыс түрі» және фран. orientation –«ұста-

ным») – жастарды мамандықты таңдауға дайындауға, жастарға кәсіби анықтау 

кезінде және жұмысқа орналасу кезінде көмек көрсетуге бағытталған ғылыми 

негізделген іс-шаралардың жүйесі.

86

NEET санатындағы  жастармен жұмыс жасау бойынша нұсқаулық

Әлеуметтік портрет – әлеуметтік топтың жалпылама сипаттамаларының 

кешені, яғни топтың жалпы және тұрақты сипаттамаларын анықтау.

Әлеуметтік мәртебе – әлеуметтік жеке тұлға немесе әлеуметтік топ-

тың қоғамда немесе қоғамның жеке әлеуметтік ішкі жүйесіндегі әлеуметтік 

жағдайы.

Патернализм – Үкімет азаматтардың қажеттіліктерін қамтамасыз ететін 

қарым-қатынас жүйесі, мемлекет азаматтарға қандай мінез-құлық, бұқаралық 

және жеке, моделін ұстануды айтады.

Адами капитал – адамның және қоғамның жан-жақты қажеттіліктерін қа-

нағаттандыру үшін пайдаланылатын білімнің, машықтың жиынтығы.

Әлеуметтік инфантилизм – толық дамымау, мінез-құлықта немесе физи-

калық тұрғыда алдыңғы жас кезеңдеріне тән ерекшеліктерді сақтау.

Фокус топ – сұхбат барысында қатысушылардың қандай да бір затты не-

месе құбылыстарды субъективті қабылдауын анықтауға бағытталған фоку-

сталған топтық пікірталас.  

Тереңдетілген сұхбат – респонденттермен тілдесудің зерттеу түрі. Мұн-

дай зерттеу қарастырылған мәселені қабылдау аспектілері туралы ашық және 

ішінара жасырын деңгейі туралы толығырақ ақпаратты, сонымен бірге ре-

спондент мінез-құлқының мотивтерін түсінуге мүмкіндік береді.  

NEET САНАТЫНДАҒЫ 

ЖАСТАРМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ 

БОЙЫНША НҰСҚАУЛЫҚ

Дизайн және беттеу   Степанец Наталья

Басылымға берілді 09.2017 ж.

Форматы 60х84 

1

/

8

. Гарнитурасы «MM Peterburg».

Көлемі 11 п.л. 500 дана. Тапсырыс № 16.

«JSD.KZ» ЖШС баспасында өңделіп басылып шықты. 

Астана қ., Б. Момышұлы к-сі, 18

тел.: 8 (7172) 405118

e-mail: jsd.kz@mail.ru

www.jsd.kz