Жас ерекшілік физиологиясы және мектеп гигиенасы


Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні бойынша



жүктеу 0,59 Mb.
бет3/3
Дата22.05.2018
өлшемі0,59 Mb.
#15788
түріБағдарламасы
1   2   3

Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні бойынша

  • 5В010700 Бейнелеу өнері және сызу және

            1. 5В011700 Қазақ тілі мен әдебиеті мамандықтарының студенттеріне арналған

    ЖҰМЫС ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ

    Жұмыс бағдарламасы 03.11.2010ж.Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігінің №514 бұйрығымен еңгізілген мамандықтың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты ҚР МЖМБС 3.08.063-2010 және 23.12.2005ж № 776 бұйрығымен еңгізілген мамандықтың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты ҚР МЖМБС 3.08.267-2006 негізінде әзірленген.


    2011ж. «13» 04 кафедра отырысында ұсынылған, №10 хаттама
          1. Кафедра меңгерушісі _________ Ж.М. Исимбеков 2011ж. «___»_____

    Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

    2011ж. “ 1005 , №7 хаттама

    ОӘК төрағасы ___________ У.Д.Буркитбаева 2011ж. «___»_________



            1. КЕЛІСІЛГЕН

    Факультет деканы ___________ К.К.Ахметов 2011ж. «___»_________
    МАҚҰЛДАНДЫ:

    ОҮЖжӘҚБ бастығы ___________ А.А.Варакута 2011ж. «___»_________


    Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

    2011ж. «___»______________ №____ хаттама



    1. 1 Жас ерекшелік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәнінің мақсаты – болашақ педагогтарға балалар мен жасөспірімдер ағзасында жасқа байланысты болатын анатомо-физиологиялық ерекшеліктерді білуге үйрету жіне салауатты өмір салтын қалыптастыру жолдары туралы мағлұмат беру.


    Пәннің міндеттері:

    • диалектико-материалистік көзқарасты қалыптастыру;

    • балалар мен жасөспірімдер ағзасында жасқа байланысты болатын анатомо-физиологиялық ерекшеліктерді білу;

    • ағза дамуының негізгі биологиялық заңдылықтары туралы дұрыс түсінік қалыптастыру;

    • өз басының және отбасы денсаулығын сақтау жолдарымен таныстру

    • сезім, қабылдау, түйсік, ойлау, сана-сезім, сөйлеу, көңіл-күй іспетті функциялардың физиологиялық негіздерін түсіндіру

    2 Пререквизиттер

    Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және машықтар қажет: анатомия, валелогия, биологияның мектеп курстары



    3 Постреквизиттер

    Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және машықтар келесі пәндерді меңгеру үшін қажет:


    1. 4 Пәннің мазмұны


    4.1 Пәннің тақырыптық жоспары (күндізгі оқу түрі бойынша)


    №.

    Пән тақырыптарының аты

    Дәріс

    Тәж. сабақ

    СӨЖ

    1.

    Кіріспе. Балалардың және жасөспірімдердің өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары

    0,5




    3

    2.

    Жүйке жүйесінің анатомиясы

    1

    1

    3

    3.

    Жоғары жүйке әрекеті

    1

    1

    3

    4.

    Талдағыштардың физиологиясы(сенсорлық жүйлер)

    1

    1

    3

    5.

    Эндокриндық жүйе

    1

    0,5

    3

    6.

    Тірек-қимыл жүйесі, оның ерекшеліктері




    0,5

    3

    7.

    Қанның жас ерекшеліктері. Қан айнау мүшелері

    1

    1

    3

    8.

    Тыныс алу мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі




    1

    3

    9.

    Ас қорту мүшелері, олардың жас ерекшеліктері, зат және энергия алмасуы

    1

    0,5

    3

    10.

    Сыртқа шығару мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі

    0,5

    0,5

    3




    Барлығы:

    7,5

    7,5

    30


    4.1.1 Пәннің тақырыптық жоспары (сырттай оқу түрі бойынша)


    №.

    Пән тақырыптарының аты

    Дәріс

    Тәж. сабақ

    СӨЖ

    1.

    Кіріспе. Балалардың және жасөспірімдердің өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары







    3

    2.

    Жүйке жүйесінің анатомиясы

    1




    6

    3.

    Жоғары жүйке әрекеті




    1

    6

    4.

    Талдағыштардың физиологиясы(сенсорлық жүйлер)

    1




    3

    5.

    Эндокриндық жүйе







    3

    6.

    Тірек-қимыл жүйесі, оның ерекшеліктері




    1

    3

    7.

    Қанның жас ерекшеліктері. Қан айнау мүшелері

    1




    6

    8.

    Тыныс алу мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі







    3

    9.

    Ас қорту мүшелері, олардың жас ерекшеліктері, зат және энергия алмасуы




    1

    3

    10.

    Сыртқа шығару мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі







    3




    Барлығы:

    3

    3

    39


    4.2 Пән тақырыптарының мазмұны

    1. Кіріспе. Балалардың және жасөспірімдердің өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары

    Ағзаның біртұтастығы. Ағза және қоршаған орта. Гомеостаз және оны анықтаушы факторлар. Балалардың және жасөспірімдердің өсуі мен дамуының жалпы заңдылықтары. Дамудың үздіксіздігі, әркелкілігі, ең маңызды жүйелердің дамуының жүретіндігі және гетерохрондылығы. Ағза даму мен өсуінің жас кезендерін анықтайтын негізгі көрсеткіштер.



    2. Жүйке жүйесінің анатомиясы

    Жүйке жүйесінің құрылысы мен маңызы. Нейроның құрылысы мен қаситтері. Жүйке талшығының қасиеттері. Нейрондар арасындағы байланыс. Синапстар, ОЖЖ-де қозуды өткізу механизмі. Жүйке орталығы және оның қасиеттері. Рефлекс – жүйке әрекетінің негізі. ОЖЖ-нің әр түрлі бөлімдерінің функционалдық маңызы.



    3. Жоғары жүйке әрекеті

    Жоғары жүйке әрекеті. Ми қыртысының құрылымдық және функционалдық ұйымдасуы. И.М. Сеченов және И.П. Павлов – жоғары жүйке әрекеті туралы ілімніњ негізін салушылар. Жоғары жүйке әрекетінің типтері, олардың пластикалығы. Шартты және шартсыз рефлекс туралы ілім. ОЖЖ-ғы тежелу. Шартсыз тежелу (индукциялық, шектен тыс тежелу) және олардыњ жас ерекшеліктері. Шартты тежелудің түрлері. Шартты тежелудің жасалуы – тәрбиенің физиологиялық негізі.



    4. Талдағыштардың физиологиясы (сенсорлық жүйлер)

    Сыртқы ақапаратты қабылдаудың жүйелі ұйымдасуы. Ағзаның сенсорлық жүйелері. Ерте балалық шақта сенсорлық қабылдаудыњ ролі. Көру талдағышы. Көздің құрылысы мен оптикалық қасиеті. Есту талдағышы және оныњ жас ерекшелігі. Балалар мен жеткіншектердегі көру қабілетініњ бұзылмауының және естімеушіліктеріді болдырмаудың алдын алу.



    5. Эндокриндық жүйе

    Ішкі секреция бездері. Гормондар. Гипоталамус-гипофизарлық жүйе, оныњ ішкі секреция бездерінің қызметін реттеудегі ролі. Гипофиз, қалқанша, бүйрек үсті, ұйқы бездері. Жыныс бездері, олардыњ организм дамуы, өсуі жыныстық жетілуі процестеріндегі ролі. Жыныстық жетілу стадиалары. Жыныстық жетілудің физиологиялық және әлеуметтік аспектері (қырлары).



    6. Тірек-қимыл жүйесі, оның ерекшеліктері

    Адам қанқасы. Буындардыњ құрылысы мен қызметі. Олардыњ иілістері, олардыњ қалыптасуы мен функционалдық мањызы. Ет жүйесі. Еттіњ құрылысы мен қызметі. Тірек-қимыл жүйесі, оныњ ерекшеліктері. Қозғалыс даѓдыларыныњ дамуы, жасқа сай және оныњ жас ерекшелігі. Адамныњ қозғалыс режимі. Дене бітімі, оның қалыптасуы, дене бітімініњ дұрыс болуының маңызы. Дұрыс дене бітімін (келбетін) қалыптастыруда жаттығудың дене шынықтырудың ролі.



    7. Қанның жас ерекшеліктері. Қан айнау мүшелері

    Организмнің ішкі ортасы: қан, ұлпа сүйықтығы, лимфа. Қанныњ жасалуы, тасымалдық, қорғанытық т.б. функциялары. Қан топтары. Жүректіњ құрылысы мен қызметі, жүрек қызметінің циклі. Қан айналудың жалпы схемасы. Қан және лимфа тамырлары. Жүректің минуттық және систолалық көлемінің жасқа сай өзгерісі. Жүрек-тамыр жүйесі жұмысының реттелуі, оның жас ерекшеліктері. Жүрек пен тамырдың ғсер етуші жағымсыз факторлары. Жүрек пен тамыр аурулардың алдын алу жолдары.



    8. Тыныс алу мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі

    Балалық кезендегі тыныс алу органдарыныњ құрылысы мен қызметініњ ерекшеліктері. Тыныс алу қозғалысы, жиілігі мен терењділігініњ өкпеніњ тіршілік сиымдылығының, тыныс алудың минуттық көлемінің, газ алмасудыњ жасқа сай ерекшеліктері. Тыныс алу типтері. Спирометрия. Тыныс алуды ерікті реттеудің жас ерекшеліктері. Қоршаған орта ауасының денсаулықты сақтаудағы ролі.



    9. Ас қорту мүшелері, олардың жас ерекшеліктері, зат және энергия алмасуы

    Ас қорыту органдардының құрылысы мен қызметі. Зат және энергия алмасуы - организмніњ тіршілік әрекеттерінің негізі. Бұлшық ет қызметін энергиямен қамтамасыз ету. Жасқа байланысты организмнің белокқа деген қажеттілігі. Әр түрлі жастағы май және көмірсу алмасуларыныњ ерекшеліктері. Баланың өсу, даму процестеріндегі судың, тұздың, микроэлементтердің, витамидердің маңызы.



    10. Сыртқа шығару мүшелерінің жасқа сай ерекшелігі

    Зәр шығару жүйесі. Бүйректің құрылысы мен қызметі. Терінің құрылысы мен қызметі, жас ерекшелігі. Терінің қорѓаныш қызметі. Дене температурасын тұрақты ұстаудағы терінің ролі. Балалар мен жеткіншектер организмініњ жылу алмасуы. Күю мен ысу кезіндегі дәрігерге дейінгі алғашқы көмек.


    4.3 Тәжірибелік сабақтардың мазмұны

    Тақырып 1 Жүйке жүйесінің физиологиясы

    Жүйке жүйесінің ақпаратты қабылдау, өндеу, өткізу, түрлеше организм реакцияларын ұйымдастыру және психикалық қызметтерін атқару кездеріндегі рөлі. Жүйке талшықтарының жас ерекшеліктері және олардың миелинденуіне байланыстылығы.



    Тақырып 2 Жоғары жүйке әрекеті

    Шартты рефлекторлық әрекеттің жасқа сай ерекшеліктері. Қалыптасу жылдамдығы, деңгейі және шартты рефлекстердің тұрақтылығы. Еліктеру рефлексі. Бірінші және екінші сигналдар жүйесі, олардың өзара әрекеттесуінің жас ерекшеліктері.



    Тақырып 3 Талдағыштардың физиологиясы (сенсорлық жүйлер)

    Көз қарашығының рефлекстері. Көздің әр түрлі қашықтықтан анық көру қабілеттінің жас ерекшеліктері. Көру өткірлігінің жас ерекшеліктері. Көру өрісін анықтау және оның жас ерекшеліктері. Терідегі тактилдік, суық, ыстық, ауырсыну нүктелерін санау.



    Тақырып 4 Эндокриналық жүйесі

    Ішкі секреция бездері. Гормондар. Жыныстық жетілу стадиалары. Сонѓы жыныстық белгілердің дамуы. Жыныстық жетілудің физиологиялық және әлеуметтік аспектері (қырлары).



    Тақырып 5 Тірек-қимыл жүйесі, оның ерекшеліктері

    Дене бітімі қалыптасуы. Көкірек клеткасының деформациясы. Жалпақтабандылық. Тұру, отыру, жүру кезінде дененің дұрыс қалпын сақтау. Жиһаздарға, шеберханаларға қойылатын гигиеналық талаптар.



    Тақырып 6 Қанның жас ерекшеліктері. Қан айнау оргадары

    Жасөспірімдердің артериалық қан қысымың өлшеу. Қанның систолалық және минуттік көлемін есептеу жолымен анықтау. Адам қанның топтарың және резус-факторын анықтау.



    Тақырып 7 Тыныс алу органдарының жас ерекшеліктері

    Спирометрия. Тыныс алуды ерікті реттеудің жас ерекшеліктері. Тыныс алудың типтері. Тыныс алу жүйесі аурулардың алдын алу шарлары.



    Тақырып 8 Ас қорыту органдардың жас ерекшеліктері, зат және энергия алмасуы

    Сілекей ферменттерінің көмегімен крахмалдың ыдырауына тәжірибе жүргізу. Асқазан сөлінің даму деңгейін бағалау жолдары. Тамақтану нормасы. Тамақтанудың тәртібі мен реті.



    Тақырып 9 Сыртқа шығару органдарының жас ерекшеліктері

    Теріге күтім жасау жолдары. Шаш пен тырнақ гигиенасы. Шаңғы тебу, коньки мен шанада сырғанау үшін жел жылдамдығы мен ауаның теріс температурасына төзімділік шегі. Күю мен өсу кезіндегі дәргерге дейінгі алғашқы көмек.



    1. 4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны


    4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі (күндізгі оқу түрі бойынша)

    № р/с

    СӨЖ түрі
        1. Есеп беру түрі


    Бақылау түрі мен формасы

    Сағат көлемі

    1

    Дәрістік сабақтарға дайындық




    Сабақтарға қатысу

    4

    2

    Тәжірибиелік сабақтарға дайындық

    Жұмыс тәптері

    Конспект

    4

    3

    Бақылау іс-шараларына дайындық

    Бақылау жұмысы

    АБ1, АБ2

    2

    4

    Рефератқа дайындық

    Реферат

    Рефераты қорғау

    8

    5

    Аудиторлық сабақтардың мазмұнына енбеген материалдарды оқу

    Конспект

    Сабақтарға қатысу

    12

    БАРЛЫҒЫ

    30


    4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі (сырттай оқу түрі бойынша)

    № р/с

    СӨЖ түрі
        1. Есеп беру түрі


    Бақылау түрі мен формасы

    Сағат көлемі

    1

    Дәрістік сабақтарға дайындық




    Сабақтарға қатысу

    3

    2

    Тәжірибиелік сабақтарға дайындық

    Жұмыс тәптері

    Конспект

    3

    3

    Бақылау іс-шараларына дайындық

    Бақылау жұмысы

    АБ1, АБ2

    2

    4

    Рефератқа дайындық

    Реферат

    Рефераты қорғау

    12

    5

    Аудиторлық сабақтардың мазмұнына енбеген материалдарды оқу

    Конспект

    Сабақтарға қатысу

    19

    БАРЛЫҒЫ

    39


    4.4.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі


    1. Постнатальды дамудың бастапқы кезеңінде шартсыз немесе сыртқы тежелудің ерекшеліктері.

    2. Есту анализаторы және оның балада дамуы.

    3. Балалар мен жасөспірімдерде тірек- қимыл аппаратының бұзылуы және оны алдын алу.

    4. Валеология – денсаулық туралы ғылым.

    5. Экология және адам денсаулығы.

    6. Тиімді тамақтану - денсаулықтың маңызды факторы.

    7. Өрбіту денсаулығы және жанұя.


    5 Әдебиет тізімі

    Негізгі:

    1. Дүйсембин Қ.Д., Алиакбарова З.М. Жасқа сай физиология және мектеп гигиенасы. А.: Дәуір, 2003

    2. Набидоллина Ш.С. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы:оқулық. -Астана:Фолиант, 2007.-275 б.

    3. Нұрышев, М. Адам анатомиясы:оқулық. -Алматы:Карасай, 2005.- 348 б.

    4. Дүйсембин Қ. Орталық жүйке жүйесі және жоғары жүйке әрекетінің физиологиясы. – Алматы: Казмем ҒАҒЗИ, 2001.


    Қосымша:

    1. Жұмабаев С. Жас ерекшелік физиологиясы мен мектеп гигиенасы. А.: Республикалық баспа кабинеті, 1996

    2. Петришина О.А., Попова Е.П. Бастауыш мектеп жасындағы балалар анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы. А.: Мектеп, 1984

    3. Брехман И.И. Проблемы обучения человека здоровью. Валеология. Владивосток, 1995

    4. Камалиев М.А. Проблемы здоровья населения Казахстана и пути их решения. Алматы, 1994

    5. Сатпаева Х. Валеология. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, “Ғылым”, 1998

    6. Хрипкова А.Г. и другие. Возрастная физиология и гигиена. – М.: Просвещение, 1990



    Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме



    Ф СО ПГУ 7.18.3/32




                    1. 5В010700 Бейнелеу өнері және сызу мамандығының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

    Жас ерекшілік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні бойынша


    Оқу түрі

    Пәннің көп еңбекті қажет етуі

    Семестр бойынша бақылау нысандары

    Семестр

    Семестр бойынша студенттердің жұмыс көлемі

    кре-дит-тер

    академиялық сағат

    кре

    диттер


    Аудиториялық сабақ

    (ак. сағат)



    СӨЖ

    (ак. сағат)



    барлығы

    ауд

    СӨЖ

    экз

    сын

    КП

    КЖ

    барлығы

    дәр

    тәж

    зерт

    барлығы

    ОСӨЖ

    күндізгі

    ОКБ негізінде



    1

    45

    15

    30

    2

    -

    -

    -

    3

    1

    15

    7,5

    7,5

    -

    30

    15

    Сырттай ОКБ негізінде

    1

    45

    6

    39

    4

    -

    -




    3

    -

    3

    3

    -

    -

    -

    -

    4

    1

    3

    -

    3

    -

    39

    6

    Кафедра меңгерушісі __________ Ж.М.Исимбеков «___» ______ 2011 г.


    Кафедра меңгерушісі ___________ Темербаева Ж.А. «___» ______ 2011 г.


    Мамандықтың жұмыс оқу жоспарынан көшірме



    Ф СО ПГУ 7.18.3/32




                    1. 5В011700 Қазақ тілі мен әдебиеті мамандықтарының жұмыс оқу жоспарынан көшірме

    Жас ерекшілік физиологиясы және мектеп гигиенасы пәні бойынша



    Оқу түрі

    Пәннің көп еңбекті қажет етуі

    Семестр бойынша бақылау нысандары

    Семестр

    Семестр бойынша студенттердің жұмыс көлемі

    кре-дит-тер

    академиялық сағат

    кре

    диттер


    Аудиториялық сабақ

    (ак. сағат)



    СӨЖ

    (ак. сағат)



    барлығы

    ауд

    СӨЖ

    экз

    сын

    КП

    КЖ

    барлығы

    дәр

    тәж

    зерт

    барлығы

    ОСӨЖ

    күндізгі

    ЖОБ негізінде



    1

    45

    15

    30

    2

    -

    -

    -

    3

    1

    15

    7,5

    7,5

    -

    30

    15

    Сырттай ОКБ негізінде

    1

    45

    6

    39

    4

    -

    -




    3

    -

    3

    3

    -

    -

    -

    -

    4

    1

    3

    -

    3

    -

    39

    6

    Кафедра меңгерушісі __________ Ж.М.Исимбеков «___» ______ 2011 г.



    Кафедра меңгерушісі ___________ Жүсіпов Н.Қ. «___» ______ 2011 г.





    Жұмыс оқу жоспарының келісу парағы




    Нысан

    ПМУ ҰС Н 7.18.3/35





    2011- 2012 жылына арналған

    Жас ерекшілік физиологиясы және мектеп гигиенасы

    пәнінің жұмыс оқу бағдарламасының келісу парағы


        1. КЕЛІСУ ПАРАҒЫ


    Шығарушы

    кафедра


    Кафедра меңгерушісінің А.Ж.Т.

    Қолы

    Келісу күні

    1

    2

    3

    4

    Қазақ филология

    Жүсіпов Н.Қ.







    Дизайн және сәулет өнері

    Темербаева Ж.А.







    жүктеу 0,59 Mb.

    Достарыңызбен бөлісу:
  • 1   2   3




    ©g.engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз

        Басты бет
    рсетілетін қызмет
    халықаралық қаржы
    Астана халықаралық
    қызмет регламенті
    бекіту туралы
    туралы ережені
    орталығы туралы
    субсидиялау мемлекеттік
    кеңес туралы
    ніндегі кеңес
    орталығын басқару
    қаржы орталығын
    қаржы орталығы
    құрамын бекіту
    неркәсіптік кешен
    міндетті құпия
    болуына ерікті
    тексерілу мемлекеттік
    медициналық тексерілу
    құпия медициналық
    ерікті анонимді
    Бастауыш тәлім
    қатысуға жолдамалар
    қызметшілері арасындағы
    академиялық демалыс
    алушыларға академиялық
    білім алушыларға
    ұйымдарында білім
    туралы хабарландыру
    конкурс туралы
    мемлекеттік қызметшілері
    мемлекеттік әкімшілік
    органдардың мемлекеттік
    мемлекеттік органдардың
    барлық мемлекеттік
    арналған барлық
    орналасуға арналған
    лауазымына орналасуға
    әкімшілік лауазымына
    инфекцияның болуына
    жәрдемдесудің белсенді
    шараларына қатысуға
    саласындағы дайындаушы
    ленген қосылған
    шегінде бюджетке
    салығы шегінде
    есептелген қосылған
    ұйымдарға есептелген
    дайындаушы ұйымдарға
    кешен саласындағы
    сомасын субсидиялау