Таңдау операциясы
Бір қатынаспен жұмыс істегендіктен таңдау жəне проекция операциялары унарлы болып
табылады, себебі олар бір қатынаспен жұмыс істейді.
Таңдау операциясы – көлденең ішкі жиын құру, яғни берілген қасиеттері бар кортеждердің
ішкі жиыны. Таңдау операциясы тек бір R қатынаспен жұмыс істейді жəне берілген F
(предикатқа) шартын қанағаттандыратын: σ
σ
σ
σ
F
(R) немесе σ
σ
σ
σ
предикат
(R) R қатынасының (жолдар)
кортежінен ғана тұратын нəтижелі қатынасты анықтайды.
Проекция операциясы
Проекция операциясы - қатынастардың тік ішкі жиынын құру, яғни бір атрибутты таңдау
жəне басқаларын алып тастау арқылы алынатын кортеждер ішкі жиыны. Проекция операциясы
R қатынасымен жұмыс істейді жəне көрсетілген атрибуттар мəндерін алу жəне жол-қайталау
нəтижесінен П
а1, а2,..., аn
( R ) алып тастау арқылы R қатынасының тік ішкі жиынынан құралған
жаңа қатынасты анықтайды.
Декарттық көбейтінді
RхS екі қатынастың (екі кестенің) декарттық көбейтіндісі жаңа қатынаспен анықталады –
ол R (əрбір жазба) қатынасы мен S қатынасының (əрбір жазба əр кортежінің)
конкатенациясының нəтижесі (тіркелу).
Бақылау сұрақтары:
1. R⊆
F
S тета – қатынасының анықтамасын бер.
2. Эквиваленттік бойынша R⊆⊂=S қосылуының анықтамасын бер.
3. R⊆⊂S табиғи қосылуына анықтама бер.
4. R⊃⊂S; R⊆⊃S сыртқы қосылуына анықтама бер.
5. R⊆
F
S жартылай қосылуына анықтама бер.
Əдебиеттер:[1] 176-185 бет. [2] 60-64 бет. [3]102-104 бет. қ[1] 31-32- бет.
2 кредит сағат.
Тақырыбы:
Таңдау жəне проекция операциялары
Дəріс мазмұны:
1. Екі қатынас бойынша қосылу жəне бірігу операциялары.
2. Қатынастардың қиылысу, айырма жəне бөлу операциялары
Екі қатынас бойынша қосылу операциясы
Қосылу – екі немесе бірнеше кестелерді бір кестеге бірігу процесі.
SQL тілінде қажет ақпарат таңдалынатын логикалық жазбаның жиынтығына кестелерді
қосу типін беру үшін FROM ұсынысындағы JOIN операциясы қолданылады.
Операция форматы:
FROM кесте_аты _1{ INNER | LEFT | RIGHT } JOIN
кесте_аты _2
ON қосылу_шарты
Операцияның көптеген түрлері бар:
• тета-қосылу R⊆⊂
F
S;
• эквивалент бойынша қосылу R⊆⊂=S;
• табиғи қосылу R⊆⊂S;
• сырттай қосылу R⊃⊂S; R⊆ ⊃S;
• жартылай қосылу R⊆
F
S.
Бірігу операциясы
R жəне S қатынасының бірігуін (UNION) R ∪ S көшірмелер кортеждерін алып тастағаннан
болатын бір қатынастың пайда болуымен олардың конкатенациясының нəтижесінен алуға
болады. Бұл жағдайда R жəне S қатынастары бірігу бойынша үйлесімді болу керек, басқаша
айтқанда деректер типтері сəйкес келетін өрістердің бірдей санынан тұруы керек. R жəне S екі
кестесінің бірігуі кесте болып табылады, ол R бірінші кестесінде болатын, S екінші кестесінде
болатын немесе екі кестеде бірден болатын барлық жолдардан тұрады.
Қиылысу операциясы
Қиылысу операциясы (INTERSECT) R ∩ S = R – (R - S) R жəне S қатынастарында
болатын кортеждерден тұратын қатынасты анықтайды. Қатынастар бірігуі бойынша үйлесімді
болулары керек. R жəне S екі кесте қиылысуы болып екі бастапқы кестеде де қатар кездесетін
барлық жолдардан тұратын кесте болып табылады.
Айырма операциясы
(EXCEPT) R – S екі қатынас айырымы R қатынасында бар, бірақ S қатынасында жоқ
кортеждерінен тұрады. R жəне S кестелерінің айырмасы R жəне S қатынастары бірігуі бойынша
үйлесімді болулары керек. R жəне S екі кесте айырымы болып R кестесінде бар, бірақ S
кестесінде жоқ барлық жолдардан тұратын кесте болып табылады.
Бақылау сұрақтары:
1. R⊆
F
S тета – қатынасының анықтамасын бер.
2. Эквиваленттік бойынша R⊆⊂=S қосылуының анықтамасын бер.
3. R⊆⊂S табиғи қосылуына анықтама бер.
4. R⊃⊂S; R⊆⊃S сыртқы қосылуына анықтама бер.
5. R⊆
F
S жартылай қосылуына анықтама бер.
Əдебиеттер:[1] 176-185 бет. [2] 60-64 бет. [3]102-104 бет. қ[1] 31-32- бет.
6- апта
1 кредит сағат.
Тақырыбы:
Статистикалық функцияларды қолдану.
Дəріс мазмұны:
1. Статистикалық функцияларды қолдану.
2. Топтау арқылы сұраныс жасау.
Деректер қорындағы ақпараттар бойынша қорытынды жасау үшін агрегатты (қорытынды)
функциялар қолданылады. Агрегатты функциясы аргумент ретінде деректердің қандай да бір
бағанын тұтастай қабылдайды, осы бағанды жинақтайтын бір мəнді қайтарады.
Баған мəнінің қосындысын есептеу
SUM( ) статистикалық функциясы бағанның барлық мəндерінің қосындысын есептейді.
Бұл жерде баған деректердің сандық типіне жатуы керек. Осы функциямен қайтарылатын
нəтиженің типі деректер типіндей болуы керек.
Бағанның орташа мəнін есептеу
AVG( ) статистикалық функциясы бағаннын барлық мəндерінің орташа мəнін есептейді.
Бұл жерде баған деректердің сандық типіне жатау керек. Осы функциямен қайтарылатын
нəтиже баған сияқты деректер (бұл функция алғашында барлық деректерді қосады, содан соң
бөледі) типіндей болмауы мүмкін.
Экстремумдерді есептеу
MIN( ) жəне MAX( ) статистикалық функциялары бағандағы мəндердің ең кіші жəне ең
үлкен мəнін табуға мүмкіндік береді. Бұл жерде баған сандық немесе жолдық мəнге ие бола
алады немесе күн/уақыт мəнін қабылдауы мүмкін. Осы функциямен қайтарылатын нəтиже
бағанның деректер типі қандай болса, ол да сондай типте болады.
Бақылау сұрақтары:
1. Агрегатты функцияларды атап бер.
2. MIN( ) жəне MAX( )функцияларын қолдану барысында сандық, жолдық жəне
күні\уақыты мəндерінің салыстырулары қалай жүргізіледі?
3. Агрегатты функцияларда NULL мəнін өңдеудің қандай ережелері бар?
4. Топтау арқылы сұраныс жасауға шектеулер келтір.
5. Топтарды сұрыптау шарттарына шектеулер келтір. Топтарды сұрыптау шарттарда
NULL мəнін өңдеу ережелері.
Əдебиеттер:[1] 176-185 бет. [2] 64-69 бет. [3] 45-47, 64-69 бет. қ[1] 32-34- бет.
Достарыңызбен бөлісу: |
