1.2. Балық шаруашылығын дамыту жолдары
Балық өсіру-балық өсірумен (өсірумен) байланысты қызмет[1], аквакультураның құрамдас бөлігі болып табылады. Теңіз суларында балық өсіру және басқа ағзаларды өсіру марикультура (теңіз шаруашылығы) деп аталады.
Балық өсіру міндеттеріне мыналар кіреді:
теңіз және тұщы су балықтарынан Тауарлық өнім алу;
табиғи және жасанды су айдындарындағы балық және балық емес қорларды ұлғайту және олардан жасалған тамақ өнімдерінің сапасын жақсарту;
су биологиялық ресурстарының өсімін молайту (сақтау мен өтемдік балық өсіруді қоса алғанда).
Балық шаруашылығы мынадай балық шаруашылығы қызметін қамтиды:
отырғызу материалын өз қажеттіліктері үшін және сату үшін өсіру;
су объектілерін, сондай-ақ аналық және жөндеу табындарын өсіру және күтіп ұстау;
акклиматизация;
селекция;
санитарлық балық өсіру;
тауарлық өнімді аулау;
рыбохозяйственную мелиорацию;
рекреациялық балық өсіру,
Тауарлық акваөсіру түрлері:
Жайылымдық аквакультура. Ол шабақтарды табиғи еркіндік жағдайында өмір сүретін табиғи су объектілеріне шығару арқылы жүзеге асырылады. Тауарлық өнімді алу шығарылған шабақтардың көлемі мен оның пісіп-жетілу мерзімдерін ескере отырып, дәстүрлі Жабайы балық аулау әдістерімен жүргізіледі.
Өнеркәсіптік аквамәдениет. Ол жасанды түрде жасалған ортада жүзеге асырылады: жабық сумен жабдықтау жүйесі немесе торлары бар бассейндер.
Тоған аквамәдениеті. Акваөсіру объектілерін тоғандарда, суландырылған карьерлерде, мелиорациялық жүйелерде өсіруді көздейді.
Балық өсіру зауыты-бұл теңіз жануарларын, балықтар мен моллюскаларды жасанды түрде өсіруге, өсіруге және өмірінің алғашқы кезеңдерінде өсіруге арналған мамандандырылған кәсіпорын (зауыт) [21] . Инкубаторлар личинкалар мен жас балықтарды (және моллюскалар, шаян тәрізділер) негізінен аквамәдениет саласын қолдау үшін шығарады, оларды одан әрі дамыту үшін жылжытады.
Балық өсіру зауыттарында балық өсірушілерді жыныстық өнімдер жеткенге дейін ұстауға арналған торлармен және балық өсіру аппараттарымен және уылдырықты инкубациялауға арналған қондырғылармен, сондай-ақ тұқы шабақтарын, бекіре, албырт, шөпті (амур, дөңмаңдай) және басқа да балық түрлерін өсіруге арналған бассейндер мен тоғандармен жабдықталған арнайы Үй-жайлар бар[22]. Әдетте инкубаторларда өсірілетін кейбір түрлерге Тынық мұхиты устрицасы (Crassostrea gigas), асшаяндар (соның ішінде үнді асшаяндары (Penaeus indicus)), лосось, Тилапия, қопсытқыш жатады.
Алматы облысында жасанды балық өсірумен айналысатын бірнеше кәсіпорын бар. Солардың бірі-форель мен бекіре балықтарын, сондай-ақ форель мен бекіре шабақтарын және форель мен бекіре уылдырығын өсіруге және сатуға маманданған" King Fish". "Біз балықтарға балалар сияқты қараймыз, өйткені олар ерекше күтімді қажет етеді, әсіресе форель. Барлық балықтар термофильді және суық сүйгіш болып бөлінеді. Біз төрт жылдан бері балық өсірумен белсенді айналысып келеміз. Бізде сазан, форель, ақ амур, дөңмаңдай, тілапия, бекіре, африкалық Клари сомы бар", - дейді компанияның менеджер-директоры Марлен Тұрсынали Экология министрлігі ұйымдастырған баспасөз турында. Ол Мемлекет Басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің Қазақстан халқына Жолдауында еліміздегі балық шаруашылығының дамуына ерекше назар аударғанын атап өтті. Осыған байланысты компания жас мамандарды дайындайтын өз мектебін ашты. Он күндік курс үшін кез-келген адам келіп, балықты дұрыс өсіруді және оған күтім жасауды үйренеді. "Біздің елімізде бұл салада мамандар жетіспейді. Біз қазір осы бағытта дамығысы келетін студенттерді тартуға тырысамыз. Біз әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректорымен бірге жас мамандарды қызықтыру және сол жерде тәжірибе алу үшін университет жанынан ғылыми-өндірістік орталық құруға келістік", - деді ол. Марлен Тұрсынәлі компания жылына 250 тоннадан астам форель өсіретінін айтты. Шаруашылық аумағында үш блок орналасқан, онда 40 бөшке (әрқайсысы 120 кг) орнатылған, олардың әрқайсысында 300 кг-ға дейін балық бар. Үлкен тоғандарда 3-4 килограмм форель бар. Олар Еуропадан әкелінген арнайы жеммен қоректенеді. "Біз жем-шөпті Еуропадан сатып аламыз. Олардың құрамында дәрумендер, ақуыздар бар. Балық әр түрлі қоректенеді, мысалы, біз ұсақ балықтарды әр екі сағат сайын (бұл бір 25 килограмм қап), ал үлкен балықтарды күніне екі рет тамақтандырамыз",-дейді студент, балық өсірушінің көмекшісі Әділбек Абай. Сонымен қатар, егер сіз оларды дұрыс қадағаламасаңыз, бұл балықтар ауырып қалуы мүмкін. Ол үшін оларға биылдан бастап вакцинация жасалады. Бұрын бұл болған емес. "Балықта саңырауқұлақ аурулары, аэромоноз, сонымен қатар паразиттік және бактериялық аурулар бар. Олар әртүрлі ортада өмір сүретіндіктен әртүрлі. Егер біз балықты басқа фермадан сатып алсақ, онда оларды карантин деп аталатын бөлек бассейнге әкелеміз. Біз емдеуді, дезинфекциялауды жүргіземіз, содан кейін ғана қалған бөліктермен біріктіреміз. Бұл біздің алдын алуымыз", - деді Марлен Тұрсынәлі. Ол бұл балықты нарыққа сатпас бұрын арнайы зерттеу жүргізіліп, оларды жеуге болатындығын немесе жоқтығын анықтау үшін қорытынды жасалғанын атап өтті. Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің деректері бойынша Қазақстанның балық және балық өнімдері нарығының жалпы көлемі шамамен 66 мың тоннаны құрайды. Оның ішінде балық аулау-45 мың тонна, балық өсіру - 7,4 мың тонна, экспорт – 30 мың тонна, импорт – 43,5 мың тонна. Қазақстан Мұхит балығы мен теңіз өнімдерін импорттайды, олар: майшабақ, скумбрия, асшаяндар, Мидия және т.б. Импорт Норвегия, Ресей, Исландия, Қытай және Балтық елдеріне тиесілі. Өз кезегінде, Қазақстан жыл сайын 36 жақын және алыс шетелге 60 млн АҚШ долларына жуық сомаға 30 мың тонна балық өнімін экспорттайды. Сонымен қатар, сараптамалық бағалаулар бойынша 600 мың тоннаға дейін балық өсіруге болады. Қазақстанда 40 мыңнан астам су айдыны (өзендер, көлдер) бар, олардың 3,0 мыңға жуығы балық шаруашылығы су айдындарының тізбесіне енгізілген. Оның 49% - ы бекітілген, 51% - ы бизнеске бекітілмеген. Бұдан басқа, негізгі бағыты өсімдік шаруашылығына су жеткізу болып табылатын 300 су қоймасы бар. Бұл ретте, балық саласының әлеуеті айтарлықтай болса да, олар бойынша ашылған жоқ. Қолда бар су ресурстарын ескере отырып, балық өсіру көлемін 600 мың тоннаға дейін өсіру үшін әлеует бар. Экспорт көлемін 10 есеге арттыруға болады. Бұл кемінде 100 мың жұмыс орнын құруға және басым түрде ауылдық жерлерде халықтың табысын арттыруға ықпал ететін болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
