Ж. Т. Сарбалаев 200 ж

Әдістемелік нұсқау

Нысан

 

ПМУ ҰС Н 7.18.2/05

Қазақстан

Республикасының Білім

және ғылым министірлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік

университеті

Қазақ тілі кафедрасы

«Мемлекеттік тілде іс жүргізу»

 пәні бойынша

барлық мамандықтардың студенттеріне арналған

практикалық сабақтарға  

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

 

Павлодар

Әдістемелік нұсқауды

Нысан

бекіту парағы

ПМУ ҰС Н 7.18.1/05

                                          

БЕКІТЕМІН

                                                                                  ФЖжӨ

факультетінің деканы

                                                                              _________

Ж.Т.Сарбалаев

                                                                             200___ж.«___»___

_______

Құрастырушылар: Т.Х .Сматаев, М.А.Баймұқанова, Т.Қ. Бәлкен

                        

Қазақ тілі кафедрасы

«Мемлекеттік тілде іс жүргізу»

 пәні бойынша

барлық мамандықтардың студенттеріне  арналған

практикалық сабақтарға

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

«Қазақ тілі» кафедра отырысында ұсынылған

200___ж. «___»___________ №__хаттама   

Кафедра меңгерушісі _______________ А.Ф.Зейнулина

ОӘК құпталған ФЖжӨ факультеті 

200___ж. «___»___________ №__хаттама   

ОӘК төрағасы   ____________      Е.Н.Жуманкулова              

1. Әдістемелік нұсқауға қысқаша түсініктеме

«Мемлекеттік тілде іс жүргізу» курсында әрбір студент  іс 

қағаздары үлгілерімен таныса отырып,  құжат түрлері 

бойынша мемлекеттік тілде құрастыру, ресімдеу 

жұмыстарына дағдыланады.  Бұдан басқа термин сөздер мен

ресми іс қағаздары стилінің қолданылуын практика жүзінде 

қалыптастыра алады.

1.1 Мақсаты: 

Іс қағаздарын қазақша жүргізудің мемлекеттік 

құндылығын, әлеуметтік маңыздылығын, оның қазақ тілінің 

мемлекеттік тіл ретінде қызмет етуінің алғы шарттарының 

бірі екендігін ұғындыру.

      Мемлекетіміздің арқа сүйер болашақ мамандық иелерін іс

қағаздарын   толтырудың   мемлекеттік   стандарттары   мен

толтыру   әдістері,   жазылу   стилі,   қызметі,   мақсаты   сияқты

білім   негіздерімен   қаруландырып,   қазақ   тілінің   қоғам

дамуындағы   рөлінің   күшеюіне   олардың   өз   септігін   тигізуін

қамтамасыз ету. Іс қағаздарының түрлері, оларға қойылатын

талаптар,   олардың   дұрыс   ресімделуі,   лексикасы   сияқты

ерекшеліктерімен таныстыру

1.2 Практикалық сабақтардың маңыздылығын анықтайтын 

себепкер шарттар 

- пән бойынша құжаттарды дұрыс құрастыруда және оны меңгеруде үлкен 

орын алады; 

- практикалық сабақ студенттердің пәнге деген көзқарастарын 

қалыптастырады; 

- практикалық сабақ барысында студенттердің келесі қабілеттері 

қалыптасады: еңбекқорлық, мақсаттылық, ұқыптылық, жинақтылық, өздік 

ойлау, іске деген жауапкершілік;

- жүйелі тапсырмалар студенттердің ойлау қабілеттерін арттырады, 

білімдерін тереңдетеді, кеңейтеді; 

1.3 Сабақ соңында студенттер мыналарды білуі қажет: 

- Қазақстан Республикасының Тіл туралы Қазақстан 

Республикасының Заңын, оның қашан, қай жылы 

қабылданғанын;

- Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға 

арналған мемлекеттік      бағдарламаның мақсаттары мен 

міндеттерін;

- құжаттардың түрлерін;

- құжаттарды құрастырудың және ресімдеудің негізгі 

талаптарын;

- құжат мәтінін дұрыс құрастыруын;

- реквизиттердің қазақша атауларын;

- реквизиттердің орналасу тәртіптерін;

- ресми іс қағаздары стильдерінің ерекшеліктерін;

- іс жүргізуге байланысты термин атауларын;

- іс қағаздарын толтыруда мемлекеттік тілде сауатты жазу.

1.4 Жұмысты өткізу және қорғау 

-  студенттер   жұмыстарының   нәтижесін   семинар   сабағында

айтады немесе жазба түрде тапсырады;

-  студенттер өз уақыттарын және жұмыстың тапсыру күнін

оқытушымен келістіріп, белгілейді;

-  жұмыстарды   тексергеннен   кейін     тиісті   ұпайлары

(балл) қойылады. 

Пәннің тақырыптық жоспары

Р/

с

Тақырыптардың атаулары

Сағат 

саны

1

Қазақстан Республикасындағы тіл туралы 

Қазақстан Республикасының негізгі заң 

актілері

2

2

Құжат реквизиттері

2

3

Жеке адамдардың құжаттары. Өмірбаян.

 Резюме. Қолхат, Сенімхат

2

4

Қызметтік құжаттар. Жеке құрамның 

құжаттары: 

өтініш.

2

5

Кадрларды тіркеу жөніндегі жеке іс 

парағы

2

6

Мінездеме

2

7

Қызметкерлер құрамына байланысты 

бұйрықтар

2

8

Еңбек  келісімдері

2

9

Анықтамалық-ақпараттық құжаттар: 

анықтама 

2

10 Баяндау хат

2

11 Түсініктеме

2

12 Хабарландыру

2

13 Қызметтік хаттар

2

14 Реттеу құжаттары. Хаттама. 

2

15 Ұйымдастыру құжаттары. Жарғы

2

Барлығы

30

Практикалық сабақтардың тақырыптары мен

мазмұны

1-тақырып.   Қазақстан   Республикасындағы   тіл

туралы Қазақстан Республикасының негізгі заң актілері

1.   Қазақстан   Республикасының   Конституциясының   тіл

туралы баптары (7,19,93-баптар). 

2. ҚР тіл туралы ҚР заңы. 

3. Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға

арналған мемлекеттік бағдарламасы. 

4. Павлодар облыстық «Ана тілі» бағдарламасы.

 2-тақырып.  Құжат реквизиттері.  

1.   Қазақстан   Республикасында   белгіленген   құжат

реквизиттері.   

 

2. Құжат реквизиттерін ресімдеудің тәртібі. 

3.   Қазақ   тілінде   құрастырылып   ресімделетін

құжаттардағы реквизиттердің орны .

 

3-тақырып. 

Жеке   адамдардың   құжаттары.

Өмірбаян. Резюме. Қолхат. Сенімхат

1. Жеке адамдардың құжаттарының ерекшеліктері  

2. Өмірбаян  

3. Резюме

4. Қолхат  

5. Сенімхат   

4-тақырып.   Қызметтік   құжаттар.   Жеке   құрамның

құжаттары: өтініш

 

1.Қызметкерлер   құрамына   байланысты   құжаттардың

ерекшеліктері мен маңызы.

2.  Жұмысқа қабылдау туралы өтініш.  

3. Ауыстыру туралы өтініш.

4. Еңбек демалысы туралы өтініш

5. Босату туралы өтініш

5-тақырып.   Кадрларды   тіркеу   жөніндегі   жеке   іс

парағы 

1. Жеке іс парағының үлгісі

2. Жеке іс парағын толтыру.   

6- тақырып.  Мінездеме

1. Мінездеменің жазылу жағдайлары. 

2. Мінездеме үлгісімен жұмыс

3. Мінездеменің  мәтінін құрастыру

7-тақырып.     Қызметкерлер   құрамына   байланысты

бұйрықтар.

1.  Қызметкерлер   құрамына   байланысты   бұйрықтардың

жазылу ерекшеліктері.

2. Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық. 

3. Жұмыстан босату туралы бұйрық.

4. Еңбек демалысы туралы бұйрықтар.  

8-тақырып. Еңбек келісімдері

1. Еңбек келісімінің үлгісімен жұмыс.

2. Еңбек келісімінің түрлері.

3 Еңбек келісімінің үлгісін аудару

9-тақырып.   Анықтамалық – ақпараттық құжаттар:

анықтама

1.   Анықтамалық-ақпараттық   құжаттардың   маңызы   мен

түрлері.  

2. Анықтаманың түрлері, үлгілермен жұмыс.

3. Жұмыс орнынан берілетін анықтама жазу

10-тақырып. Баяндау хат 

1. Баяндау хаттың жазылу жағдайлары.  

2. Орындлған жұмыс туралы баяндау хат жазу

3. Орындалмаған жұмыс туралы баяндау хат жазу.

 11-тақырып.  Түсініктеме.

1. Түсініктеменің жазылу жағдайлары. 

2. Орындалмаған жұмысқа қатысты түсініктеме жазу.

3.  Жұмыс босату туралы тұсініктеме жазу.. 

12 –тақырып. Хабарландыру. 

1. Хаттамалардың жазылу жағдайлары. 

2. Мерекелік шара туралы хабарландыру жазу.

3. Жиналыс туралы хабарландыру жазу.

4. Кездесу туралы хабарландыру жазу.

 13-тақырып. Қызметтік хаттар. 

1. Қызметтік хаттың жазылу жағдайлары.  

2. Қызметтік хаттардың мәтіндерін аудару.

3. Жарнамалық қызметтік хат жазу.

4. Шақыру хат жазу.

14-тақырып. Реттеу құжаттары. Хаттама

1.   Реттеу   құжаттарын   ресімдеу   мен   құрастырудың

ерекшеліктері   

2. Хаттама мәтінін оқып аудару.

3. Хаттама мәтінін құрастыру.

 

15-тақырып. Ұйымдастыру құжаттары. Жарғы.

1. Ұйымдастыру құжаттарының түрлері.  

2. Ереже мәтінін оқып аудару.

Тақырып бойынша сұрақтар мен тапсырмалар

1-тақырып. Қазақстан Республикасындағы тіл туралы Қазақстан 

Республикасының негізгі заң актілері. Мемлекеттік тілде іс жүргізудің 

маңызы

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Қазақстан Республикасы Конститутциясының қандай баптарында 

мемлекеттік тіл туралы айтылған№

2. «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» Қазақстан 

Республикасының заңы қашан қабылданды?

3. Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған 

мемлекеттік бағдарламасының негізгі мақсаттары мен міндеттері 

қандай?

4. Қазақстан Республикасының тіл туралы заң актілерін оқыңыз.

2-тақырып. Құжаттарға қойылатын талаптар. Қағаздың түрлері.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Құжаттар қандай форматты қағаздарға дайындалады?

2. А4,А5 форматты қағаздардың өлшемдері қандай?

3. Ресми мәтіндер басылатын бланкілердің жиек өлшемдері қандай болуы

тиіс?

4. Мәтіннің тақырыбын жолдың ортасынан басқанда қандай ережелер 

сақталуы тиіс?

5. Құжаттың беттерін нөмірлеудің ерекшеліктері қандай?

6. Рим цифрлары қандай жағдайларда қолданылады?

7. Қазақ тілінде қысқарған сөздерге жалғау қалай жалғанады?

8. Ұлты қазақ азаматтардың аты-жөндері қалай жазылуы тиіс?

9. Өзіңіздің аты-жөніңізді жоғарыда айтылған жарлыққа сәйкес жазыңыз.

10.Құжаттардың мәтінінде дата қалай жазылады?

11.Цифрлармен жазылған мына даталарды сөз бен цифр аралас жазып 

көрсетіңіз: 2007.03.04., 2005.01.15., 2006. 09.01.

12.Өзіңіз оқитын оқу орнының толық атауын жазыңыз.

3-тақырып. Құжаттарды ресімдеу. Құжаттардың реквизиттері

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Реквизит деген не?

2. Реквизит атауларын жатқа айтыңыз№

3. Өзіңіз тұратын қалада жұмыс істейтін ірі-ірі кәсіпорындардың 

атауларын жазыңыз. Сол кәсіпорындардың анықтамалық деректерін 

жазыңыз.

4. Мекемедегі лауазым иесіне арналған құжатқа адресат жазыңыз.

5. Төмендегі адресаттың қатесін табыңыз:

«Қазақстан Алюминийі» АҚ-ның бас маманы

Азметовке А.

6. Студентке жазылатын мінездеме мәтінің тақырыбын жазыңыз.

4-тақырып. Құжаттың түрлері

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Құжаттар мазмұны мен қызметіне қарай қандай топтарға бөлінеді?

2. Жек адамдардың құжаттарын атаңыз.

3. Қызметтік немесе ұйымдастыру-реттеу құжаттары өз ішінде қандай 

топтарға бөлінеді?

4. Жасалу сатысына қарай құжаттар қалай бөлінеді?

5. Формасына қарай құжаттар қалай бөлінеді?

6. Көшірменің түрлерін атаңыз.

5-тақырып. Жеке адамдардың құжаттары

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Өзіңіздің болашақ мамандығыңызға сәйкес жұмысқа қабылдау туралы 

өтініш жазыңыз.

2. Оқу орнының бірінші басшысының атына академиялық демалыс сұрап 

немесе басқа оқу орнына ауыстыруға рұқсат сұрап өтініш жазыңыз.

3. Кез-келген мекеменің бірінші басшысының атына кезектен тыс еңбек 

демалысын сұрап, себебін көрсетіп өтініш жазыңыз.

4. Кадрларды тіркеу жөніндегі жеке іс парағын толтырыңыз.

5. Өз мамндығыңызға сәйкес жұмысқа қабылдау туралы жазған 

өтінішіңіздің негізінде бұйрық жазыңыз.

6. Кезектен тыс еңбек демалысын беру туралы өтініш негізінде бұйрық 

жазыңыз.

7. Өз мамандығыңыз бойынша мекемеде бірнеше жыл жұмыс істейтін 

маманға басқа қызметке ауыстыру мақсатында мінездеме жазыңыз.

6-тақырып. Анықтамалық-ақпараттық құжаттар  

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Мекеме басшысының атына орындалған жұмыс туралы баяндама 

жазыңыз.

2. Мекемедегі бір қызметкердің немесе бір бөлімнің атқармаған жұмысы 

туралы хабарлайтын баяндау хат жазыңыз.

3. Мекеменің хатшы-референтінің атынан бірінші басшының атына 

жұмыскер А.А.Ахметованың мекемеге басқа мекемеден бір ай бұрын 

келіп түскен хатты жоғалтқаны туралы баяндау хат жазыңыз.

4. Мекеменің бастығының бұйрығының мезгілінде орындалмауының 

себебі көрсетілген баяндау хат жазыңыз. Мәтінде қолданылатын 

деректерді өздеріңіз ойлап табыңыз.

5. Жұмысқа, оқуға кешігіп келуіңіздің себебі көрсетілген түсініктеме 

жазыңыз. Түсініктеменің мәтінінде кешігіп келген күніңіз, уақыты 

және себебі көрсетілсін. 

6. Атқарылған жұмыстардың тоқсандық есебін мерзімінде 

тапсырмауыңыздың себебі көрсетілген түсініктеме жазыңыз. 

7. Мекемеде болған мерекелік шара туралы хабарландыру жазыңыз.

8. Мекемелердің бос орындарға жарияланған байқауы туралы 

хабарландыру мәтінін баспасөз құралдарынан тауып оқыңыз.

7-тақырып. Қызметтік хаттар

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Кәсіпорынның жеке және мемлекеттік кәсіпорындарға келісімді ақыға 

персоналдық компьютер сатаныны туралы ақпараттық хат жазыңыз.

2. Келесі кәсіпорынның басшылығының атына кәсіпорынның шығаратын 

өнімі туралы толық мәлімет сұрап өтініш хат жазыңыз.

3. Мекеменің атынан жеке тұлғаға белгілі бір жағдайға байланысты 

ескерту хат жазыңыз.

8-тақырып. Реттеу құжаттары

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Құрылыс материалдарын шығарумен айналысатын «Құрылыс» ЖШС-

ның жұмыскерлерінің тұрғын үй салуға қажет материалдар шығару 

туралы болған жалпы жиналысының хаттамасын жазыңыз.

2. Өз мамандығыңызға сәйкес, мекеменің бірінші басшысының бір жылда

атқарылған жұмыстарының есебі талқыланған хаттама жазыңыз.

3. Қаулы, шешімнің  мәтіндерін баспасөз құралдарынан тауып оқыңыз. 

Мәтіннен жиі кездесетін сөздер мен сөз тіркестерін тауып, көшіріп 

жазыңыз.

9-тақырып. Ұйымдастыру құжаттары

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Жарғы қандай кәсіпорындарда дайындалатын құжат?

2. Жарғының мәтінін баспасөз құралдарынан тауып оқыңыз. Мәтіннен 

жиі кездесетін сөздер мен сөз тіркестерін тауып, көшіріп жазыңыз.

3. Ереже қандай кәсіпорындарда дайындалатын құжат?

4. Ереженің мәтінін баспасөз құралдарынан тауып оқыңыз. Мәтіннен жиі 

кездесетін сөздер мен сөз тіркестерін тауып, көшіріп жазыңыз.

Әдебиеттер тізімі

Негізгі: 

1. Конститутция. Қазақстан Республикасының 

Конститутциясы. 

- Алматы: «Жеті жарғы», 1998.

2. Қазақстан Республикасының Тіл туралы Қазақстан

Республикасының Заңы. - Алматы: «Жеті жарғы», 1998.

3. Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға 

арналған бағдарламасы.   -Алматы, 2001. –42б.

4.  Алдашева А., Ахметжанова З., Қадашева Қ., Сүлейменова Э.

Ресми іс қағаздары. – Астана, 2001. -216 бет 

5.  Баймұқанова М.А. Мемлекеттік тілде іс жүргізу: Оқу құралы. 

– Павлодар,    2004. –65 бет.

6.  Дүйсембекова Л. Іс қағаздарын қазақша жүргізу. 

–Алматы: Ана тілі, 2004. -208б.

7.  Салагаев В., Шалабай Б. Іс қағаздарын жүргізу. 

–Алматы: Раритет, 2000.

8.  ЖахинаБ., Құрманова А., Қайырбекова И. Мемлекеттік тілде іс    

қағаздарын жүргізу курсы. –Көкшетау, 2003. –100б.

9. Қасымбеков М. және т.б. Екі тілде іс жүргізу. 

–Алматы, 1994. –224б.

10.  Есімболова М.Қ. Мемлекеттік тілде іс жүргізу курсы (үлгілер). Оқу 

құралы.  -Алматы, 2004. –150б.

11.  Делопроизводство в Республике Казахстан. /Составители: 

Скала В.И.,   Скала Б.В., Скала Н.В.-Алматы: «LEM», 2001. с.216.  

Қосымша: 

 

1.  Екі тілде іс жүргізу: Сөздік-анықтамалық.

-Алматы: Атамұра Қазақстан, 1994.-224 бет

2.  Кирсанов М.В., Аксенов Ю.М. Курс делопроизводства: 

Документационное обеспечение управления: Учебн. пособие.

-5-е изд.,  испр. и доп.- М.:ИНФРА-М; Новосибирск: 

Сибирское соглашение, 2003. 320 с.- (Серия «Высшее 

образование»)

3.  Қазақстан Республикасындағы тіл саясаты:Құжаттар 

жинағы. -Астана: Елорда,1999.-216 бет

4.  Қазақша-орысша, орысша-қазақша терминологиялық сөздік: 

Іс жүргізу мен мұрағат ісі/жалпы редакциясын басқарған 

пед. ғ.д.,  профессорА.Қ. Құсайынов-Алматы: Республикалық 

мемлекеттік  «Рауан» баспасы, 2000-256 бет.

5.  Облыс әкімінің аппаратында қолданылатын 

нұсқаулық-әдістемелік  құжаттар. – Павлодар,1999

6.  Ақылбек Г.Б. Ресми іс қағаздары стилі сөздері мен сөз тіркестерінің 

қазақша-орысша, орысша-қазақша сөздігі/жауапты ред. Ә.А.Чукуев. -Өңд., 

толық., 2-басылуы. 

–Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2001. –291б.

7.  Қазақстан Республикасының барлық ұйымдық-құқықтық 

нысандардағы бірлестіктерінде құжаттаудың және құжаттама жүргізудің 

негізгі ережелері. –Алматы, 1992. –214 б.