химияның
көмегімен
биогенез
проблемаларын
шешу
көзқарастары тұрғысьшан қызығушылық тудырады.
Осы тараудың қорытындысьша тағы бір рет ерекше көңіл
аударайық:
әрбір
концептуадцы
жұйе
фундаменталды
теориялық химия жүйелерінің бірінде неіізделеді, олар-құрам,
кұрылым
туралы
теориялар,
химиялық
кинетика
мен
эволюциялық химия туралы ілімдер.
Концептуалды жүйенің негізгі ерекшелігі — ол бір рет
пайда болып бүгінге дейін дамуын жалғастырып жатыр. Жаңа
жұйе пайда болғанда ол бұрынғы жүйенің орнын баспайды,
керісінше, бүкіл гылыми білімнің жиынтыгын келесі биіктікке
көтереді. Бұцан өте маңызды қорытынды шығады: әрбір
төменгі жүйе келесі одан жоғары тұрған жүйеге өзгертілген
түрде
төменгі
гомолог
ретінде
кіреді.
Концептуалды
жүйелердің арасында бірінші орында эволюциялық химия
тұрады, оның құрамына кинетикалық процестер, құрылым
мен құрам туралы ілімдердің негіздері кіреді.
3.7. Әдебиет
1. Кузнецов В.И.
Диалектика развития химии.М .,Наука,
1973.
2. Макареня А.А., Обухов В.Л. Методология химии. М.
Просвещение, 1985
3. Кузнецов В.И. Общая химия. Тенденции развития. М.
Выс.школа., 1989.
4. Хакен Г. Синергетика М., Мир., 1980.
5. Николис
Г.,
Пригожин
И.
Самоорганизация
в
неравновесных системах. М., Мир, 1979.
3.8. Бақылау сүрақгары
1. Ежелгі заманда химия деп нені атаған? Химиялық
кәсіп кдй жерде тұңғыш пайда болтан?
2. Химия дамуьшьщ алхимия кезеңіне мінездеме беріңіз.
Оньщ уақыттык, шекараларын айтыңыз.
3. "Металл трансмутациясы’ дегеніміз не?
4. Химия тылым ретінде кдй ғасырларда кдльштаскдн?
131
5. Флогистон теорияының негізінде не жатыр — Оны кім
және кдшан құрған? Антифлогистон теориясы кди
галымньщ еңбектерімен байланысты?
6. Химия дамуыньщ сандық зандар кезеңіне мінездеме
беріңіз.
7. Химия
дамуыньщ
кдзіргі
кезеңінің
мінездемесін
беріңіз.
8. Стехиометриялық
заңдардың
қайсылары
табиғат
танудағы атом — молекулалық ілімнің негізін кдлайды?
9. Элементтердін;
химиялық
кдсиеттерінің
периодтылығыньщ себебі неде?
10. Периодтық заңға Менделеевтің берген анықгамасьщ
айтыңыз.
11. Молекуланың табиғаты немен анықгалады?
12. Химияны бүкіл тарихында дамьггқан және тірегі
13. болатын қай проблема?
14. Химияның
даму
тарихында
зат
кдсиеттерін
детерминдеудің
қанша
белгілі
әдістері
мен
концептуадды жүйелері бар?
15. Зат
кдсиеттерін
детерминдейтін
әдістер
кдндай
схемалармен белгіленеді?
16. Химияның I, II, III, IV
кондептуалды жүйелеріне
қандай ілімдер (теориялар) енеді?
17 Химияньщ
концептуалды
жүйелерінің
негізгі
ерекшелігі болып не табылады?
18. Активтену энергиясы дегеніміз не? Кдңдай шартта
химиялық процес өздігінен жүруі мүмкін?
19. Химиялық процестің жүру мүмкіндігін болжайтын
термодинамикалық
және кинетикалық факторлар
қандай?
20. Ең жаңа химияга мінездеме беріңіз.
21. Синергетика деп нені атаймыз?
22. Синергетика нені зертгейді?
23. Химиялық эволюцияньщ механизмі кдндай?
24. IV концептуалды жүйені құрайтын ілімдерге не кіреді?
25. Ашық кинетикалық жүйелердің өздігінен даму
теориясын кім ашты?
132
4. БИОЛОГИЯ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ
4Л . Кіріспе
Қазіргі кездегі биология букіл планета ғалымдарының
ақылы, таланты мен күшін біріктіретін сфералардың бірі
болды. Жеке реакцияларды оқып үйрену, тірі клеткалар мен
организмдерді құрайтын молекулалардьщ құрылысы мен өзара
айналымын зерттеу, біздің ішанетадағы тіршіліктің пайда болу
мәселелерін
шешуге
көмектеседі.
Тұқымқуалаушылық
кодының мағынасын ашу және оның берілу механизмін,
клеткадағы заттардьщ түзілуі мен ьщырауын тусіну —
медицинаны ғылыми негізге қояды. Жаңа аурулардың пайда
болуы биологтардың
аддына жүру
заңдылықтары
мен
механизмін анықгауда жаңа міндеттер қояды. Әрине, қысқа
лекция курсында биологиядағы зерттеулердің көптеген жаңа
бағыттарын айту мүмкін емес,
сондықган
тек негізгі
факторларды тандауға тура келді. Автордың басқа амалы жоқ,
ол да өзінің ойы бойынша ең негізгі және қызықгы
мәліметтерді тандайды.
Әр ’’жазғыш” адамньщ ең аңсаган арманы оқушыны
әңгімесінің “кейііжеріне” деген өз махаббатымен баулу шығар
және оқушыда тірі және өлі табиғатгъщ нағыз сұлулығы мен
құдіреті туралы түсінікті туғызуға үміттенуі.
Биология - тірі организмдердің құрылысын, қызметін және
өзара байланысын зерттейтін барлық ғылымдарды (“тірі”
туралы гылымдар) қамтитын, жалпы термин. “Tipi” мен “өлі”
арасында кдндай айырмашылық бар? “Тірінің” күйі —
жүйенің
кейбір
белгілері,
яғни,
ұйымдаскдн
жүйенің
сипаттамасы. Тірі организмдерге иерархиялық құрылым тән
болғаңдықтан, сол жүйенің әр мүшесі жекеше сол белгілерге
ие болуы шарт. Адам мүшелерден құралған,
олардың
әрқайсысы белгілі бір дәрежеде өзінің біртұтастыгы мен
функционаддық бірлігін көрсетеді. Мүшелер мен ұлпалар
дербес клеткалардан тұрады. Алайда “тірі” және “өлі” деген
сөздердің мазмұнына келіп тоқталайық. “Тірі”-ге нақты
түсінік беруге бірнеше рет әрекет жасалынды, солардың
ішінде ең сәттісі — 1982 жылы Б.М .Медников ұсьгаған әдіс.
Ол теориялық биологияньщ бірнеше аксиомалары арқылы
“тірілерге” анықгама берді. Автор өз тандауын келесі 5
аксиомаға тоқгатады:
133
Достарыңызбен бөлісу: |
