68
беру, машықтарды және ынталандыруды дамыту бағдарламалары); саясат пен
қоршаған орта саласындағы стратегиялар (мысалы, дене белсенділігімен
айналысу үшін салауатты тағамға және орындарға қол жетімділікті кеңейту).
Мектеп қызметкерлерін сауықтыру бағдарламаларына сауықтыруға
ықпал ететін қоршаған орта және мәдениет қолдау көрсетуі қажет (Engbers
et al, 2005; Brissette et al, 2008). Мектеп қызметкерлерін сауықтыру
комиссиясының мүшелері салауатты тамақтану, дене белсенділігі саласы
бойынша басымдылықтарды анықтау үшін ұйымдастыру саясатына,
бағдарламаларға шолу жасауы, күшті және әлсіз тұстарын анықтауы қажет
(Valois et al, 2000, Galemore, 2000).
6.1. Мектеп қызметкерлерін сауықтыру бойынша іс-шаралардың
статусын бағалау, салауатты тамақтану, дене белсенділігі саласындағы
қызметкерлердің
мүддесі
мен
қажеттілігін
анықтау.
Мектеп
қызметкерлерін сауықтыру бойынша іс-шаралардың статусын бағалау -
болашақ бағдарламаларды жоспарлау үшін бастапқы шара (Directors of Health
Promotion and Education et al, 2007). Мектеп денсаулығы индексі мектептерге
қызметкерлердің денсаулығын жақсартудың түрлі компоненттерінің күшті
және әлсіз тұстарын анықтауға көмектеседі, оларға скринингтік тексерулер,
күйзелісті игеру бағдарламалары, дене белсенділігі және фитнестің,
салауатты тамақтанудың, салмақты бақылаудың бағдарламалары жатады.
Мектеп денсаулығы индексіне оны жақсарту жоспарын әзірлеу бойынша
ұсыныстар да кіреді (CDC et al, 2005; CDC et al, 2005).
Мектеп қызметкерлерінің олардың мүддесін қозғайтын және әсер
ететін бағдарламаларды әзірлеудегі және салауатты тамақтану, дене
белсенділігі саласындағы қажеттіліктерін анықтаудағы үлесі маңызды роль
атқарады (Valois et al, 2000; Brissette et al, 2008). Қызметкерлерді құпия
сауалнамаға тарту - толық ақпарат жинаудың бір әдісі. Мектептер құпия
скриниг өткізу мәселесін де қарастырады, мысалы, қандағы холестерин мен
артериалдық қысымның жоғары деңгейін зерттеу, тамақтану және дене
белсенділігі саласындағы қызметкерлердің дағдыларын бағалау (Directors of
Health Promotion and Education et al, 2007). Сондай-ақ, фокустық топтар және
сұхбат; қоршаған ортаны бақылау денсаулыққа әсер ететін факторларды
анықтауға көмектеседі (мысалы, салауатты тағам мен сусындарды тұтыну,
велосипед тұрақтарын қолдану) (Oldenburg, et al, 2002; Zunker et al, 2008).
Сонымен қатар, қызметкерлерін сауықтыру бағдарламасын енгізетін және
қолдайтын мектептер олар үшін белсенділіктің, сабақтың және ақпараттың
қандай түрі аса маңызды екендігі туралы ақпарат жинайды (Galemore, 2000).
6.2. Мектеп қызметкерлері үшін салауатты тамақтану, дене
белсенділігі мәселелері бойынша нақты мақсаттар мен міндеттерді қою.
Мектеп қызметкерлерін сауықтыру бойынша бағдарламаға салауатты
тамақтану, дене белсенділігін насихаттау бойынша мақсаттар, міндеттер мен
69
іс-шаралар кіреді. Мақсаттар орындалатындай болуы тиіс, оларды жалпы
тұжырым түрінде жазу қажет, мысалы «дене белсенділігі бойынша
ұсыныстарға сәйкес мектеп қызметкерлерінің үлесін арттыру». Міндеттер
қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін нақты не істелуі қажеттігін көрсетуі
тиіс; олар нақты, өлшемді, қол жетімді, орынды және заманауи болуы тиіс.
Мысалы, дене белсенділігі бойынша міндет келесідей оқылуы мүмкін: «2018
жылдың мамырына дейін дене шынықтыру бойынша сабақтар барлық мектеп
қызмектерлері үшін аптасына бір рет өткізіледі». Мақсаттарды орындауға
септестік ету үшін түрлі іс-шаралар жоспраланады (мысалы, спорттық жүру
клубы, олардың мүшелері бір қызмектердің басқаруымен аптасына бір рет
жиналады).
6.3. Мектеп қызметкерлерін сауықтыру бойынша бағдарламаны
бағалау және бейімдеу. Мектеп қызметкерлерін сауықтыру бағдарламасы
бағалануы тиіс, бұл мақсатқа қол жеткізілуін, қызметкерлердің
қанағаттануын анықтау, бағдарламаны жақсарту үшін не істеу қажеттігін білу
үшін қажет. Ақпарат бағдарламаның стратегиясы мен саясатын іске асыру
үрдісінде жиналуы мүмкін. Бағалау бағдарламаның тиімділігін анықтау үшін
де қолданылады. Бағалауды өткізуде қарастырылуы тиіс мәселелерге
келесілер кіреді (Directors of Health Promotion and Education et al, 2007):
● Мектеп қызметкерлерінің салауатты тамақтану, дене белсенділігі
мәселелері бойынша дағдылары жақсарды ма?
● қандағы холестерин мен артериалдық қысымның жоғары деңгейі, артық
дене салмағы мен семіздік секілді қауіп факторларының әсері азайды ма?
● Қызметкерлердің жұмыс орнындағы жиі болмауында өзгеріс бар ма?
● салауатты тамақтану, дене белсенділігі бойынша қажеттіліктері
қанағаттануын қызметкерлер сезінеді ме?
● Денсаулық сақтау саласына жұмсайтын немесе денсаулыққа
байланысты басқа мәселелермен байланысты қаржылық шығындардың
айтарлықтай азаюы байқалады ма?
70
Қолданылған әдебиет тізімі
1. Aldana SG, Pronk NP. Health promotion programs, modifiable health risks,
and employee absenteeism. J Occup Environ Med 2001;43:36–46.
2. Aldana SG. Financial impact of health promotion programs: a review of the
literature. Am J Health Promot 2001;15:296–320.
3. Allensworth D, Lawson E, Nicholson L, Wyche J, eds; Institute of Medicine.
Schools and health: our nation’s investment. Washington, DC: The National
Academies Press; 1997.
4. Allensworth D. Improving the health of youth through a coordinated
school
health programme. Promot Educ 1997;4:42–7.
5. Almanza B. Equipment purchasing and facility design for school nutrition
programs. R-131-08 (GY05). University, MS: University of Mississippi, National
Food Service Management Institute; 2009.
6. American Academy of Pediatrics Council on School Health. Role of the
school nurse in providing school health services. Pediatrics 2008; 121:1052–6.
7. American Academy of Pediatrics Council on Sports Medicine and Fitness
and Council on School Health. Active healthy living: prevention of childhood
obesity through increased physical activity. Pediatrics 2006;117:1834–42.
8. American Cancer Society. Nutrition and cancer. American Cancer Society;
2007. Available at http://www.cancer.org/downloads/PRO/ nutrition.pdf. Accessed
June 28, 2011.
9. American Dietetic Association. Position of the American Dietetic
Association: individual-, family-, school-, and community-based interventions for
pediatric overweight. J Am Diet Assoc 2006; 106:925–45.
10. Andersen RE, Crespo CJ, Bartlett S, Cheskin L, Pratt M. Relationship of
physical activity and television watching with body weight and level of fatness
among children: results from the Third National Health and Nutrition Examination
Survey. JAMA 1998;279:938–42.
11. Ayers SF. High school students’ physical education conceptual knowledge.
Res Q Exerc Sport 2004;75:272–87.
12. Barlow SE, Dietz WH. Obesity evaluation and treatment: expert
committee
recommendations. J Pediatr 1998;102:E29. Epub Sept. 1, 1998. Available at
http://pediatrics.aappublications.org/content/102/3/ e29.full.html. Accessed July 15,
2011.
13. Barlow SE; Expert Committee. Expert committee recommendations
regarding the prevention, assessment, and treatment of child and adolescent
overweight and obesity: summary report. Pediatrics 2007; 120:S164–192.
14. Barrett Clayton J, Goodwin D, Kendrick O. Nursing, food service,
and the
child with diabetes. J Sch Nurs 2002;18:150–6.
15. Barros RM, Silver EJ, Stein RE. School recess and group classroom
Достарыңызбен бөлісу: |
