«информатика»

Қаріпті орнату үшін форматтау құралдар тақтасын пайдалануға болады немесе Формат-Шрифт командасын пайдалануға болады.

- Кәдімгі (Обычный) - негізгі мәтін символдары үшін пайдаланылады;

• 
  Курсив - сөздерді, такырыптарды айқындау үшін пайдаланылады;
  
• 
  Жартылай қалыңдатылған (Полужирный) - сөздерді, тақырыптарды айқындау үшін пайдаланылады;
  
• 
  Жартылай қалыңдатылған курсив - алдыңғы екі түрлі қаріптер комбинациясын бірге пайдаланушы,
  
• 
  Мөлшер (Размер) - әріптердің мүмкіндік мөлшерінің тізімі (8-72 пункттер аралығында).
  

• 
  Жоқ - мәтіннің асты сызылмай бейнеленеді;
  
• 
  Кәдімгі – мәтіннің астын тұтас сызықпен сызу;
  
• 
  Тек сөздер - тек сөздердің асты сызылып, сөз арасындағы бос орындар асты cызылмайды;
  
• 
  Қоссызық - сөздердің астын қоссызықпен сызу;
  
• 
  Пунктирлік - үзбе сызықпен астын сызу;
  
• 
  Түс (Цвет)- мәтінді бояйтын мүмкін түстер (Авто, Қара, Қызыл, Сары т.б.) тізімі бар;
  
• 
  Эффектілер құрамы;
  
• 
  Сызылған (Зачеркнутый) - мәтін үстінен тұтас түзу сызықпен сызу (түзету кезінде пайдаланылады);
  

• 
  Төменгі индекс - мәтін символы негізгі жол сызығы деңгейінен төмен түсіріледі;
  
• 
  Жасырын (Скрытый) - мәтін баспаға берілген кезде көрінбейді;
  

Мұндайда тек ерекшеленген фрагменттің ғана қаріп параметрлері өзгереді, ал қалған мәтін өзгеріссіз қалады.

Мәтінге кейбір арнайы эффектілерді қолдану үшін, ең алдымен фрагментті ерекшелеп, Формат – Шрифт – Анимация командасын таңдауға болады.
Бекіту сұрақтары:

1. 
   Жаңа құжат қалай даярланады?
   
2. 
   Терілген құжатты сақтау мүмкіндіктері.
   
3. 
   WORD редакторын қалай жабады?
   
4. 
   «Қаріп» сұхбаттасу терезесін қалай ашуға болады?
   

Информатикадан оқулық

Төмендегі тақырыптар бойынша семинарлық сұрақтарға жауап жазыңыз:

1. 
   Информатиканың даму тарихы
   
2. 
   Қазіргі заманғы информатиканың құрылымы
   
3. 
   Информатиканың әлеуметтік аспектілері
   

Семинар сұрақтарына жауаптарды ұсынылатын әдібиеттерді бпайдаланып жазыңыз

1. 
   Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.
   
2. 
   Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002
   
3. 
   Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999
   
4. 
   Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.
   
5. 
   Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.
   
6. 
   Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. Москва, «АСТ», 1998 г.
   
7. 
   Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.
   
8. 
   Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-Дону, 1996 г.
   

1. 
   Информатикаға берілетін қандай анықтамаларды білесіз?
   
2. 
   «Информатика» термині қалай пайда болды?
   
3. 
   Информатиканың мақсаты мен міндеттерін атаңыз?
   
4. 
   Ғылым жүйесінде информатиканың алатын орыны?
   
5. 
   Компьютерлік сауаттылық деген не?
   

Информатикадан оқулық

Біз бәріміз бала кезімізден бастап ақпарат алмасу процесіне қатысамыз. Кітап, газет және журнал оқығанда, радио тыңдап, теледидар көргенде, мұғаліммен, ата-аналармен, достарымызбен әңгімелескенде әртүрлі ақпарат аламыз. Адамдардың үйде, мектепте, жұмыста және көшеде бір-бірімен сөйлесуі де ақпарат түрлерінің: сөздердің, ойлардың, хабарлардың, мәліметтердің алмасуына мысал бола алады. Адамдардың араласуы мен бірге жүруі - жұмыс істеу, оқу және ойнау – ақпарат алмасуынсыз жүзеге аса алмайды. Берілген ақпараттар өзімізге, заттарымызға қатысты айтылып, айнала ортамызда болып жатқан оқиғалармен тығыз байланыста болады.

Информацияны жазу мүмкіндігі пайда болғаннан бастап, информация алмасу тек ауызба-ауыз айтумен немесе әртүрлі қимылдармен ғана емес, оқу-жазу арқылы да беріле бастады. Оқи білу жәнз ойын жазып жеткізе білу - адамзаттың сауаттылығының белгісі бола бастады. Ойды жазып қалдыру тек мағлұмат пен хабар алмасу ғана емес, адамзаттың ізгі қазыныларын үрпақтан ұрпаққа жеткізу мүмкіндігін берді.

"Информация" термині латынның түсіндіру, баяндау, білу деген үғымынан туындаған ағылшынның information сөзінен шыққан. Ақпаратты біз ауызша немесе жазбаша түрде, қимыл не қозғалыс түрінде бере аламыз. Кез келген керекті ақпаратты мағынасын түсініп, оны басқаларға жеткізіп, соның негізінде белгілі бір ой түйеміз.

Ақпараттығ түпкі заттық мазмүны оның негізгі қасиеттерін - дәлдігі мен толықтығын, бағалылығы мен қажеттілігін, анықтылығы мен түсініктілігін ашуға көмектеседі. Ақпарат істің ақиқаттық жағдайын толық ашатын болса, оның дәл болғаны. Дәлдігі жоқ ақпарат оны түсінбеушілікке және соған байланысты теріс шешім қабылдауға әкеліп соқтыруы мүмкін. Егер ақпарат оны түсінуге және белгілі бір шешім қабылдауға жеткілікті болса, онда оның толық болғаны. Ақпаратның толық болмауы ол жөнінде белгілі бір тұжырымға келуге кедергісін тигізіп, қателікке үрындыруы мүмкін. Ақпараттың бағалылығы, оны пайдалана отырып, қандай мәселелер шеше алатынымызға байланысты болады. Өзекті (дер кезінде берілген) ақпаратты жүмыс шарттары өзгерген жағдайда өте керек болады. Егер бағалы, әрі өзекті ақпаратты түсініксіз сөздермен жазылса, оның пайдаға аспайтыны өзінен-ақ белгілі. Егер ақпаратты пайдаланушылар тілінде жазса, ол тусінікті болады.

Ақпаратты түрлері: мәтін, сурет, фотобейне, дыбыстық сигналдар, электр сигналдары, магниттік жазба және т. б.
Тапсырма:

Төмендегі тақырыптар бойынша семинарлық сұрақтарға жауап жазыңыз:

1. 
   Үздіксіз және дискретті ақпарат
   
2. 
   Философия және ақпарат
   
3. 
   Ақпараттың құрылымы
   
4. 
   Ақпараттың ықтималдылығы
   

Семинар сұрақтарына жауаптарды ұсынылатын әдібиеттерді пайдаланып жазыңыз

1. 
   Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.
   
2. 
   Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002
   
3. 
   Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999
   
4. 
   Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.
   
5. 
   Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.
   
6. 
   Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. Москва, «АСТ», 1998 г.
   
7. 
   Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.
   
8. 
   Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-Дону, 1996 г.
   

1. 
   Ақпарат дегеніміз не?
   
2. 
   Ақпараттың қасиеттерін атаңыз
   
3. 
   Ақпарттың қандай түрлерін білесіз?
   
4. 
   Ақпаратты ұсыну тәсілдерін атаңыз?
   
5. 
   Ақпартты өлшеу тәсілдерін атаңыз?
   

Информатикадан оқулық

Адамзат баласы дамудың барлық тарихи кезеңдерінде есептеу жұмыстарын жүргізіп отыруға әрқашанда мүқтаж болды. Алғашқы кезеңдерде оған, аяқ-кол саусақтары секілді қарапайым қүралдар жеткілікті болды. Рылым мен техника дамуына байланысты есептеу жүмыстарының қажеттілігі артып, оны жеңілдету үшін арнайы құралдар - абак, есепшот, арифмометр, арнаулы математикалык кестелер шығарыла бастады. Бірақ үстіміздегі ғасырдың 40 жылдарында, ядролық физиканьщ даму ерекшеліктеріне байланысты, қолмеи есептеу істері көптеген материалдық ресурстарды жәнг адамның тікелей араласуын талап ете бастады. Мысалы, "Манхеттен жобасын" (АҚШ-тағы атом бомбасын жасау) іске асыру кезінде есептеу жүмыстарына 600 адам қатысты, олардың бірсыпырасы тікелей есептеумен айналысып, қалғандары сол жұмыстың дұрыстығын тексеріп отырды.

Электроника табыстары нәтижесінде жасалынған техникалық аспаптар электрондық есептеуіш машиналар (ЭЕМ) деп атала бастады.

Компьютер ақпаратты арнайы құрылған программалар арқылы ғана өңдей алады. Жалпы, оның оның орындайтын негізгі жұмысы: ақпаратты енгізу, оны өңдеу, өңделген ақпаратты сыртқа шы,ару, сақтау. Программаны пайдаланып жұмыс істейтін ЭЕМдердің көпшілігінің құрылымы Американың кибернетика ғалымы Дж. Фон Нейманның еңбектерінде 1945 жылы жарық көрді.

Біз үлкен ЭЕМ-ді нзмесе дербес компьютерді алсақ та, олар бір-біріне үқсас принципте жұмыс істейтін мынадай құрамнан тұрады:

1 орталық процессор;

2 енгізу құрылғысы;

3 есте сақтау құрылғысы;

4 шығару құрылғысы.

Орталық процессор барлық, есептеу және информация өңдірістерін орындайды. Бір интегралдық схемадан тұратын процессор микропроцессор деп аталады. Күрделі машиналарда процессор бір-бірімен өзара байланысты бірнеше интегралдық

схемалар жиынынан тұрады.

Төмендегі тақырыптар бойынша семинарлық сұрақтарға жауап жазыңыз:

1. 
   Дж. Фон Нейманның принципі
   
2. 
   ЭЕМнің буындары
   

Семинар сұрақтарына жауаптарды ұсынылатын әдібиеттерді бпайдаланып жазыңыз

1. 
   Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.
   
2. 
   Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002
   
3. 
   Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999
   
4. 
   Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.
   
5. 
   Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.
   
6. 
   Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. Москва, «АСТ», 1998 г.
   
7. 
   Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.
   
8. 
   Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-Дону, 1996 г.
   

1. 
   Компьютер ұғымына анықтама беріңіз
   
2. 
   Джон фон Нейман принципі қай жылдары жарық көрді?
   
3. 
   Компьютердің функционалдық классификациясын атаңыз?
   
4. 
   Джон фон Нейманның программаны сақтау принципін атаңыз?
   
5. 
   Джон фон Нейманның жедел жады ұяшықтарына қатынасу принципіне анықтама беріңіз?
   

Информатикадан оқулық

Дербес ЭЕМ-нің (ДЭЕМ) элементтік базасы болатын электрондық компоншттері информация өңдеудің белгілі бір қызметін немесе оны сақтау ісін аткарады. Мұндай компоненттер интегралдык схемалар деп аталады. Интегралдық схема металдан не пластмассадан жасалған қорапқа салынған жартылай өткізгішті кристалдардан түрады. Жіңішке жіп секілді арнайы сымдар осы кристалды қораптың шеткі тақшаларымен жалғастырады. Жартылай өткізгішті кристалл көбівесе өте таза кремнийден жасалады, оны жасауда вакуумдық бүрку, тырналау, қоспаларды иондық түрде енгізу, дәлме-дәл фотолитография тәрізді және де басқа жоғары сапалы технологиялар қолданылады. Осындай күрделі технология нәтижесінде кристалда электр схемасына біріктірілгш "электрондық молекулалар" жасалады. Олар бір кристалл көлемінде (5x5 мм) жүз мыңнан аса бір-бірімен байланысқан "электрондық молекулаларды" қүрастырып, өте күрделі информацияны түрлендіру жүмыстарын орындай алады. Мүмкін болашақта осындай схемалар элементтері рөлін тікелей ұғымдағы заттардың молекулалары атқаратын шығар. Интегралдық схемаларды жасау, тексеру, олардың сапаларын Бекіту - барлығы да автоматтандырылған, оның үстіне оларды сериялық түрде шығару да меңгерілген. Интегралдық схемаларды шығаруды баспаханалардағы кітапты көбейтіп шығарумен салыстыруға болады. Олар өздерінің атқаратын функцияларына қарай ЭЕМ-нің әртүрлі тетіктерінің шифраторлардың, сумматорлардың, күшейткіштердің түрлеріне байланысты бөлек-бөлек топтарға жіктеліп, серияларға бөлініп шығарылады. Бұл схемалардың интегралдық (біріктірілген) деп аталу себебі олардың бір кристалы күрделі логикалық функциялардың белгілі біреуін орындай алады, сосын олардан транзисторлар м е н д и о д т а р д а н к ү р а с т ы р ы л а т ы н с и я қ т ы м а ш и н а қондырғылары оңай жасалады. ДЭЕМ бірыңғай аппараттық жүйеге біріктірілген техникалық электрондық қүрылғылар жиынынан түрады. ДЭЕМ қүрамына кіретін барлық қүрылғыларды олардың функционалдық белгілеріне қарай екіге бөлу қалыптасқан, олар: жүйелік блок және сыртқы қүрылғылар.

- микропроцессор;

- оперативті есте сақтаушы қүрылғы немесе жедел жады;

- тұрақты есте сақтаушы қүрылғы;

- қоректену блогы мен мәлімет енгізу-шығару порттары.

Ал, сыртқы құрылғылар былайша бөлінеді:

- информация енгізу құрылғылары;

информация шығару құрылғылары;

- информация жинақтауыштар.

ДЭЕМ-нің құрамында ең аз дегшде жүйелік блок, бір-бірден енгізу, шығару қүрылғылары және ең аз дегенде бір информация жинақтауыш құрылғы кіреді. ДЭЕМ-де шешілетін мәселеге байланысты пайдаланушы адам оның минималды конфигурациясына қосымша шеткері құрылғыларды қосу арқылы кеңейтуіне болады. Информация мен басқару командаларын енгізетін негізгі құрылғыларға пернетақта (клавиатура), "тышқан" тәрізді тетік және сканер (із кескіш) жатады. Осындай функцияларды бұлардан өзге жарық қаламұштары, жарық сезгіш планшеттер, джойстиктер (ұршық тәріздес тетік) және басқа да мәселелерді шешуге қолданылатын қүралдар орындайды. Мысалы, осылардың кейбіреуін жобалау жұмыстарын автоматтандыруда қолдануға болады.

Төмендегі тақырыптар бойынша семинарлық сұрақтарға жауап жазыңыз:

1. 
   Компьютердің архитектурасы
   
2. 
   Қазіргі кездегі ЭЕМнің негізгі блоктары
   

Семинар сұрақтарына жауаптарды ұсынылатын әдібиеттерді бпайдаланып жазыңыз

1. 
   Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.
   
2. 
   Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002
   
3. 
   Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999
   
4. 
   Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.
   
5. 
   Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.
   
6. 
   Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. Москва, «АСТ», 1998 г.
   
7. 
   Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.
   
8. 
   Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-Дону, 1996 г.
   

1. 
   Компьютер ұғымына анықтама беріңіз?
   
2. 
   Дербес компьютердің негізгі компоненттерін атаңыз?
   
3. 
   Дербес компьютердің қосымша құрылғыларын атаңыз?
   
4. 
   Жады түрлерін атаңыз?
   
5. 
   Микропроцессордың қызметі қандай?
   

Информатикадан оқулық

Төмендегі тақырыптар бойынша семинарлық сұрақтарға жауап жазыңыз:

1. 
   Пернетақта
   
2. 
   Принтер, сканер, модем
   
3. 
   Монитор
   
4. 
   Жады. Түрлері
   

Семинар сұрақтарына жауаптарды ұсынылатын әдібиеттерді пайдаланып жазыңыз

1. 
   Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.
   
2. 
   Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002
   
3. 
   Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999
   
4. 
   Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.
   
5. 
   Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.
   
6. 
   Шафрин Ю.А. Современные информационные технологии. Москва, «АСТ», 1998 г.
   
7. 
   Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.
   
8. 
   Ляхович В. Ф. Основы информатики. Изд. Феникс, Ростов-на-Дону, 1996 г.
   

1. 
   Компьютердің сыртқы құрылғыларын атаңыз?
   
2. 
   Енгізу құрылғыларына сипаттама беріңіз?
   
3. 
   Компьютердің видео жүйесін сипаттаңыз?
   
4. 
   Шығру құрылғырын атаңыз?
   
5. 
   Клавиатура жұмысын сипаттаңыз?
   

Сандарды атау және жазу ережелері меен әдістерінің жинағын санау жүйесі деп атайды.

Санау жүйелері екі топқа бөлінеді: позициялық және позициялық емес. Санның цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды. Екі санның әрбір разрядын бит деп атайды.
Ондық санау жүйесінің цифрлары: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9

Оналтылық санау жүйесінің цифрлары: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F

Екілік санау жүйесінің цифрлары: 0,1

Сегіздік санау жүйесінің цифрлары: 0,1,2,3,4,5,6,7

Санды екілік жүйеден ондық жүйеге ауыстырғанда екілік санды коэффициент – цифрлармен екінің дәрежелерінің көбейтінділерінің қосындысы түрінде жазып, осы қосындыны табу керек.

Санды сегіздік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстырғанда сегіздік санды коэффициент – цифрлармен сегіздің дәрежелерінің көбейтінділерінің қосындысы түрінде жазып, осы қосындыны табу керек.

Санды оналтылық санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстырғанда оналтылық санды коэффициент – цифрлармен оналтының дәрежелерінің көбейтінділерінің қосындысы түрінде жазып, осы қосындыны табу керек. Латын әріптерімен берілген сандарға оның ондық жүйедегі мәнін қоямыз.

Санды бүтін ондық санды екілік жүйесіне ауыстырғанда, осы санда екіге бөлу керек. Алынған бөліндіні қайтадан екіге бөліп және т.с.с алынған бөлінді екіден кіші болғанша бөле беру керек. Нәтижесінде соңғы бөлінде мен соңғысынан бастап барлық қалдықтарды бір жолға жазу керек. Дәл осы сияқты ондықтан сегіздікке, оналтылыққа ауыстырғанда да осы ережені сақтаймыз, екінің орнына сегізге жіне оналтыға бөлеміз.

Ондық бөлшектерді екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін бөлекті екіге көбейту керек. Көбейтіндінің бүтін бөлігін екілік бөлшектің үтірден кейінгі бірінші цифры ретінде алып, бөлшек бөлігін қайтадан 2-ге көбейту керек. Енді бұл көбейтіндінің бүтін бөлігін екілік бөлшектің келесі цифры ретінде алып, бөлшек бөлігін тағы 2-ге көбейту керек.

Сандарды екілік жүйеден сегіздік санау жүйесіне ауыстыру:

Осы кесте арқылы ауыстырамыз. Екілік сандарды соңынан бастап үштіктерге бөлемізде, кестеге қарап сегіздік жүйедегі мәнін қоямыз. Мысалы: 1101111011 екілік саны 1 101 111 011 деп жазып әрбір топты кестедегі мәнмен ауыстырамыз, сонда 1573 санына тең болады.

Осы кесте арқылы ауыстырамыз. Екілік сандарды соңынан бастап төрттен топтаймыз да, кестеге қарап оналтылық жүйедегі мәнін қоямыз. Мысалы: 1101111011 екілік саны 11 0111 1011 деп жазып әрбір топты кестедегі мәнмен ауыстырамыз, сонда 37В санына тең болады.

0+0=0

0+1=1

0-0=0

0-1=1 көрші разрядтан бірін қарызға аламыз.

1-1=0

Көбейту:

0*0=0

0*1=0

1. 
   Берілген сандарды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне аударыңыз
   а) 464₍₁₀₎; б) 380,1875₍₁₀₎; в) 115,94₍₁₀₎
   
2. 
   Берілген сандарды ондық жүйеге аударыңыз
   а) 1000001₍₂₎ б) 1000011111,0101₍₂₎ в) 1216,04₍₈₎ г) 29A,5₍₁₆₎
   
3. 
   Сандарды қосыңыз
   а) 10000000100₍₂₎ + 111000010₍₂₎ 
   
4. 
   Алу амалын орындаңыз
   а) 1100000011,011₍₂₎ – 101010111,1₍₂₎ 
   
5. 
   Көбейтуді орындаңыз
   а) 100111₍₂₎ ´ 1000111₍₂₎