| Түсіндірме-иллюстрациялық әдісте математикалық әдебиетпен жұмыс істеуді пайдаланудың маңызы зор. Математикалық әдебиеттің тілі, баяндаудың абстрактілігі, символиканың жиі кездесуі дәлелдеудің дедуктивтік әдісінің қолданылуы, оны оқып үйренуге едәуір қиындық туғызады. Сондықтан мүғалімнін, әр оқушыны математикалық тексті өздігінен оқуға машықтандыруы тиіс. Мектеп практикасында математикалық әдебиетпен жұмыс істеудің мына түрлері ұсынылады: мүғалім түсіндірген материалды оқулықтан түсініктеме бере отырып оқу, жеке теоремаларды өздігінен оқу, конспект жасау, баяндама, реферат даярлау, математикадан ғылыми бұқаралық және қызықты әдебиетті өздігінен немесе коллектив болып оқу.
Математиканы оқыту ісінде көрнекілік зор информациялық роль атқарады. Алайда көрнекілікті шамадан тыс пайдалану оқушылардың абстрактілі ойлауын тежейді.
2) Оқыту процесінде қайта жаңғырту әдісін пайдалану мүғалім көрсеткен қағидаларды қайталауды және еске түсіруді көздейді. Математика сабақтарында бүл әдіс елеулі орын алады, себебі белгілі бір алгоритмдерді игермей пәнді меңгеру мүмкін емес. Ал алгоритмдерді қолдануға машықтануға тек түсіндірме-иллюстрациялық және өзара қайта жаңғырту әдістерін үйлестіргенде ғана қол жетеді.
Қайта жанғырту әдісін қолданудың мақсаты — есеп шығаруда, есептеулер мен түрлендірулерді, салуларды орындауға қажетті іскерліктер мен машықтарды шыңдау.
Қайта жаңғырту әдісін сабақ үстінде пайдаланғанда оқытудың қай сатысында есте сақтау қандай деңгейде болатыны қандай дәрежеде машықтану керектігі алдын ала анықтауы тиіс. Мұнда ескеретін жай, барлық фактілерді дәлме-дәл қайта жаңғырту міндетті емес.
3) Математиканы оқытудың маңызды әдістерінің бірі — проблемалап баяндау. Оның мәні — мұғалім проблеманы өзі қойып, өзі шешеді. Түсіндірме-иллюстрациялық әдіске қарағанда бұл әдістің ерекшелігі — шешуі коллективті түрде іздестіріледі, талқьілаулардың әр алуан нұсқалары қарастырылады. Яғни мұндағы басты проблема — теореманы дәлелдегенде оны қалай дәлелдеу емес, дәлелдеуді қалай іздестіру, іздестіруге оқушыларды қалай тарту мәселесі. Бұл әдістің негізгі жетістігі — дербестікке, шығармашылық еңбекке, фактілерді бағалауға тәрбиелейді, проблемалап баяндау әдісін қолданғанда мұғалім — информацияның негізгі көзі болып табылады. Сондықтан бұл әдіс оқушылардың белсенділігін ұдайы қамтамасыз ете алмауы мүмкін.
4) Оқыту процесінде оқушылардың белсенді танымдық қызметін пәрменді ұйымдастыруға эвристикалық әдіс көмектеседі. Бұл әдісті қолданғанда оқушылар өздерінің алдына қойылған проблемаларды шешіп, шағын жаңалықтар ашады. Эвристикалық әдісті оқу процесінде қолданудың мысалдары орыс тіліндегі оқу құралдарында жеткілікті келтірілген. Солардан кейбір мысалдар келтірейік .
Т е о р е м а. Параллелограмның диагональдары қиылысады және қиылысу нүктесінде қақ бөлінеді.
ABCD параллелограмын сызып, диагональдарын жүргіземіз. Олардың киылысу нүктесін О деп белгілейміз (1-сурет).
Теорема шартын жазамыз.
Берілгені: ABCD – параллелограмм, AC және BD – оның диагональдары. О — диагональдардың қиылысу нүктесі.
Дәлелдеу керегі: АО = ОС, BO = OD.
Теореманың шарты мен қорытындысын қайталаймыз.
Д ә л е л д е у і.
— Нені дәлелдеу керек?
— Кесінділердің теңдігі, әдетте, қандай жолмен дәлелденеді?
— Қай үшбұрыштарды қарастыру қолайлы?
Осы үшбұрыштарды зерттейік. Үшбұрыштардың қандай элементтері тең?
— AABO = ACDO екенін көрсететін теорема қалай айтылады?
— Бұл үшбұрыштардың теңдігінен не шығады?
— Дәлелденген теореманы қалай тұжырымдауға болады?
Мұнда, берілген сұрақтарға қайтарылған жауаптар тақтаға, әрі дәптерге жазылады.
Әңгімелесудің соңында:
— Дәлелдеу бойынша қандай сұрақтар бар?
— Осы нәтижені алу үшін дәлелдеу барысын қалай өзгертуге болады? –деген сияқты сұрақтар берілуі мүмкін.
Эвристикалық әдіске тән сипат — мүғалім мен оқушылардың арасында тура, әрі кері байланыстың болуы. Мұның нәтижесінде мүғалім жаңа материалды кластың қалай игергенін байқауға, кез келген оқушының өз қабілеті мен инициативасын көрсетуге жағдай туғызуға, селқостар мен ынтасыздарды жұмысқа тартуға мүмкіндік алады.
Эвристикалық әдіс эвристикалық әңгімемен қатар эвристикалық лабораториялық жұмысты қамтиды.
Теореманы дәлелдегенде эвристикалық әдісті аналитикалық әдіспен үйлестіре жүргізу өте пайдалы.
Эвристикалық әдісті қолданғанда берілетін сұрақтар жүйесі логикалық жағынан мінсіз, материалдың мазмұны мен дәлелдеуін түгел қамтуы тиіс және қысқа, әрі анық болуы керек. Сондықтан мұғалім эвристикалық сұрақтарды алдын ала дайындап алғаны жөн.
5) Математиканы оқыту процесінде қолданылатын әдістердің бірі — зерттеу әдісі. Бұл әдіс белгілі дәрежеде әмбебап әдіс болып есептеледі. Өйткені ол жаңа материалды өткенде де, қайталаған да, білім тексергенде де, кластан тыс сабақтарда да қолданылады. Сонымен бірге, бұл әдіске бүкіл сабақты немесе оның бір бөлігін, кейде бірнеше күнді немесе аптаны арнауға болады. Зерттеу әдісін факультативтік сабақтарда да қолданудың пайдасы зор. Зерттеу әдісін қолдануға V-VII кластарда мынадай тапсырмалар беруге болады: бөлменің ауданы мен көлемін есептеңдер. Өлшеу дәлдіктерін көрсетіңдер және т. Б.
Зерттеу әдісін қолдану оқушылардан дербестікті талап етеді. Оқушылардың зерттеулері, ғылыми зерттеу сияқты, теориялық білімді қолдануды, есеп шығаруды, қажет болса модель жасауды, зерттеу жоспарын құруды бір-бірімен үйлестіруді талап етеді. Тіпті кейбір жағдайларда оқушының өзі проблеманы тұжырымдап, негіздеуі мүмкін. Осыған орай, қосымша әдебиетті пайдалануға машықтанады. Сөйтіп, зерттеу әдісі оқушыдан дербестікті барынша талап етеді. Сонымен бірге, зерттеу әдісін қолдану көп уақытты қажет ететінін ескеру керек.
Достарыңызбен бөлісу: | 
