Иммунитетті зерттеудің микробиологиялық аспектілері м.ғ. к., Бисекенова А. Л

Микробтарға қарсы пептидтер (AMPs)

организмнің иммундық қорғаныс жүйесінің негізгі құрамдас бөлігі болып табылатын микробқа қарсы (бактерияға қарсы) белсенділігі бар 12-50 амин қышқылы қалдықтарынан тұратын молекулалар

Жалпы қасиеті:

• сигнал тізбегі бар үлкен мұрагерлер ретінде синтезделеді, олар кейіннен тізбектің бір бөлігін үзіп алу арқылы немесе гликозилдену немесе галогендеу арқылы модификацияланады.
• Амфипатиялық молекулалар болып табылады. Оларда липидтермен әрекеттесетін гидрофобты аймақ және сумен немесе теріс зарядталған иондармен әрекеттесетін гидрофильді аймақ бар.
• Микробқа қарсы пептидтік молекулалар оң зарядталған, бұл олардың теріс зарядталған бактериялық мембраналармен әрекеттесуіне көмектеседі.

Сыныптары :

• екі немесе үш дисульфидтік байланыспен тұрақтанатын бета-шиыршықтану құрылымы бар молекулалар
• альфа спиральдық құрылымы бар молекулалар
• сызықтық пептидтер
• ілмек пептидтері (ілмек жалғыз дисульфидті байланыстың

түзілуінің есебінен жүзеге асады)

Әсері

Әсері

Метаболизм үрдісін ингибирлеу жасуша мембранасының бүтіндігін бұзу

• Гр - және Гр + бактериялар, саңырауқұлақтар, вирустар, қарапайымдылар.
• Антибиотиктерге тұрақты бактериялардың штамдары.
• Грам-теріс бактериялардың теріс зарядталған сыртқы мембранасында болады. Бұл мембрананың бетінде мембрана бетіндегі теріс зарядты бейтараптандыратын магний катиондары орналасқан. Микробқа қарсы пептидтер бұл иондарды ығыстырып, не теріс зарядталған липополисахаридпен күшті байланысады немесе мембрана бетіндегі теріс зарядты бейтараптайды, оның құрылымын бұзады және периплазмалық кеңістікке енеді..
• Бактериялардың ЦПМ да теріс зарядталған. Микробқа қарсы пептидтер цитоплазмалық мембранаға тіркеледі және олардың конформациясын өзгерту арқылы жасушаның тұтастығын бұзатын арналар сияқты құрылымдарды құрайды.
• бактерияның немесе басқа паразиттің цитоплазмасына еніп, микробқа қарсы пептидтер оң зарядты бола отырып, жасушалық полианиондармен (мысалы, ДНҚ және РНҚ) байланысады, бұл да бактерия жасушасының өлуіне әкеледі.
• «кілем үлгісі». Оң зарядталған пептидтік молекулалар теріс зарядталған бактериялық мембрананың үлгісін сызып, молекулалық кілемді түзеді.Нәтижесінде бактерияның бүкіл бетін пептидтер жауып алғанда, оның мембранасы бөлшектеніп үзіле бастайды.