3 - т а б л и ц а

3 - т а б л и ц а
Д ы б ы с т ы ң с и п а т т а м а с ы
К а т т ы л ы к
д е ң г е й і ,
д б
И н т е н с и в т і л і к ,
эрг/см3 
сек
Сағаттың тықылы
20
іо-7
1 
м
қашықтықтағы сыбыр
30
10—6
Баяу әңгіме
4 0
10-5
Қаттылығы орташа сөз
60
іо-3
Қатты сөз
70
іо-2
Айқай
80
1 0 - 1
Самолет моторының шуы
103
5 
м
қашықтықта
120
3 
м
қашыктықта
130
ю4
Дыбыс толқындарығшң 
I
интенсивтілігі мен (А/?) 
т
қысымы тербелісінің амплитудасы арасындағы байла- 
нысты табайық. Оды параграфтыц басында 
I
интенсив- 
тіктің энергия ағыны тығыздығының орташа мәніне сэй- 
кес келетіндігі көрсетілген. Бұл (82.10) бойынша:
I
= У о р =
 
-ү paWv,
 
( 8 9 . 4 )
мұндағы p — ұйтқымаған газдыц тығыздығы, 
a
— орта 
бөлшектері1 тербелісінің амплитудасы, яғни £ шамасы 
тербелісінің амплитудасы, со — жиілі.к, 
v
— толқынның 
фазалық жылдамдығы.
g шамасы g = a cos w (./——-) заны бойынша өзгер- 
сін. Онда 
—a
— sin со 
('t
— ^-) 
(88.3) бойынша Ар =
= —ү
p
—
мәнін қойып, 
Ap
шамасының өзгеру за-
ңын аламыз:
д
р = -
Т
ра
“ “ sin ш 
(t -
= — (Ap)msin
<0
[t
—
Осыдан I тербелісінің амплитудасы (яғни 
а) (Ар)
сымы тербелісінің амплитудасымен
т
ҚЫ-
а
=
т 
p l
(89.5)
қатысы арқылы байланысатындығы карінеді.
(89.4) формуласына 
а
үшін (89.5) мәнін және 
v
үшін
1 Ортаныц бөлшектері деп жеке молекулалар емес, сызықтыц 
мөлшері толқын ұзындығынан әлдеқайда кіші микроскопиялық (ягни 
ішінде едэуір мөлшерде молекулалары бар) көлемдерді айтады.
296

(88.5) мәнін қойып, онша күрделі емес түрлендірулерден 
кейін
т

 
{Ьр)гп
7 
2Pv
(89.6)
қатысына келуге болатындығына оңай көз жеткізуге бо- 
лады.
Осы формуланың көмегімен 0 ден 130 
дб
аралығын- 
дағы қаттылық деңгейіне ауа қысымы тербелісінің
3-10~4 
дин/см2
(яғни 2*10—7 
мм
сын. бағанасынан) 
1000 
дин/см2
(1 
мм
сын. бағанасына) дейінгі амплитуда 
мәндері сәйкес келетінін есептеп шығаруға болады.
Бөлшек тербелісінің 
а
амплитудасы мен бөлшек жыл- 
дамдығының (£) 
m
амплитудасына бағалау жасайық.
(89.5) формуласы бойынша анықталатын 
а
шамасын
бағалаудан бастайық. 
болатынын ескеріп,
Л- — 
~ — 
~ о, 1 
^Еһп-
(89.7)
A 
2лд 
Р 
Р
қатысын аламыз (ү=1,5, олай болса, 2яү^10)
130 
дб
шамасындағы қаттылық кезінде (Д
р) m (р
қа- 
тынасы 10~3 ретіндегі шама болады, 60 
дб
қаттылық ке- 
зінде бұл қатынас шамамен 2-10—7 болады. Ауадағы 
дыбыс толқындарының ұзындығы 17 
м
(v = 20 
гц
бол- 
ғанда)-ден 17 
мм
(v = 20 000 
гц
болғанда)-ге дейінгі ара- 
лықта жатады. Осы мәліметтерді (89.7) формуласына 
қойып, 60 
дб
қаттылық кезінде бөлшектердің тербеліс 
амплитудасы, ең ұзын толқындар ү ш ін ~ 3 -1 0 ~ 4 
мм
және 
ең қысқа толқындар ү ш ін ~ 3 -1 0 -7 
мм
болатынын таба- 
мыз. 130 
дб
қаттылық кезінде ең ұзын толқындар үшін 
тербеліс амплитудасы ~ 1,7 
мм
-ге жетеді.
Гармониялық тербеліс кезіндегі (|) m жылдамдық 
амплитудасы, біздің білетінімізше, 
а
ығысу амплитуда- 
сын со дөңгелектік жиілікке көбейткенге тең: 
асо.
(89.5) өрнсгін с.) шамасына көбейтіп:

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: