И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

(86
3
)
(86.3) 
формуласы бойынша қабылдагыш пен толқын 
көзінің осындай, олардың ара қашықтыгы кысқаратып- 
дай, қозғалысында қабылдағыш кабылдайтын v жиілік 
толқын көзінің \о жиілігінен көп үлкен болады. Егср тол- 
қын көзі мен қабылдағыштың ара қашықтығы артса, v 
шамасы vo шамасынан кем болады.
Толқып көзі мен қабылдағыштыц козғплысы олардыц 
арасын қосатын түзуге дәл келмесе, (86.3) формуласын- 
дағы 
v
көз мен оқаб шамаларын толқын көзі меи қабыл- 
дағыш жылдамдықтарынын аталған түзудегі проекция- 
лары деп түсіну керек.
Егер ауада таралатын серпімді толқынның жпілігі 
шамамен 20 дан 20 000 
гц
аралығында болса, онда олар 
адам құлағына жетіп, дыбыс сезімін тудырады. Осыған 
орай, көрсетілген аралықта жатқан кез келген ортадагы 
жиілігі бар серпімді толқындар дыбыстык толқындар 
немесе жай ғана дыбыс деп аталады. Жиілігі 20 з^-тен 
төмен серпімді толқындарды и н ф р а д ы б ы с деп, жиі- 
лігі 20 000 
гц
-тен жоғары толқындарды ультрадыбыс деп 
атайды. Инфра- және у л ь т р а д ы б ы с т а р д ы адам- 
ныц құлағы естімейді.
Газдар мен сұйықтардағы дыбыстык толқындар ку­
ма толқын ғана бола алады және ол ортапын алма-кезек 
ауысып отыратын соғылуы мен сирсуінен түрады. Қатты 
денелерде қума толқындар да, көлденең толқындар да 
таралады.
Қабылдайтын дыбысты адам жоғарылыгы, тембрі жә- 
не қаттылығы бойынша ажыратады. Осы субъективтік

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: