-  дыбыс бұзылуын модельдеу

443 
Логопед: Маған қарашы. Мен қай дыбысты айтқым кеп тұр? (дыбыстың 
үнсіз артикуляциясы). 
Бұл дыбысты айтқан кезде ерін, тіс, тіл қандай қалыпта болатынын есіңе 
түсір. 
 
Сабақ үзіндісі 
Логопед: Екеуміз «Жаңғырық» ойынын ойнайық. Мен буындарды 
ақырын айтамын, ал сен оларды қатты дауыспен қайтала ( ша, шо, шу, аш, 
ош, уш) 
Сабақ үзіндісі 
Логопед: Алдыңда жатқан суреттерді дұрыс таратып бер. Тышқанға «Ш» 
дыбысымен, ал қонжыққа –«Ж» дыбысымен. 
Логопедиялық сабақтар жоспарының үлгілерімен танысыңыздар. 
 
РИНОЛАЛИЯ 
 
1. Ринолалияға сипаттамасын айтып үш қырынан: медициналық, 
педагогикалық, психологиялық жағынан анықтама беріңіздер: 
2. Ринолалиядағы сөйлеу тілі процесінің этиологиясын, симптоматикасын, 
механизмін ашып көрсету. 
3. Ринолалиясы бар балалар тұлғасының ерекшеліктерін сипаттаңдар. 
4. Осы сөйлеу тілі бұзылысының дислалия және ринофониядан 
айырмашылығын көрсетіңдер. 
5. Ринолалияны жоюдың әдістемелерін (А. Г.Ипполитова, И. И. Ермакова) 
сипаттап беріңдер. 
6. Ринолалиясы бар балаларды медициналық-психологиялық-педагогикалық 
оңалтудың негізгі бағыттарын атаңдар. 
Тәжірибелік тапсырмалар 
1. Ринолалиясы бар бала туралы анамнезді жинау үшін сұрақтар тізімін
дайындап, жұмыс дәптеріне жазу. 
2. Ринолалиясы бар балалардың сөйлеу тілінің просодикалық жағын 
тексеруге арналған тапсырмаларды дайындап жұмыс дәптеріне жазу. 
Сұраққа жауап беру: «Ринолалиясы бар баланы тексергенде просодиканың 
қандай ерекшеліктеріне назар аудару қажет?». 
3. Ринолалиясы бар баланың артикуляциялық аппаратының құрылымы мен 
қозғалысын тексеруге арналған тапсырмалар тізімін дайындап жұмыс 
дәптеріне жазу. Сұраққа жауап беру: «Ринолалиясы бар баланы тексергенде
артикуляциялық аппарат құрылымының және қозғалысының қандай 
ерекшеліктеріне ерекше назар аудару қажет?» 

444 
4. Субмукозды (кілегей асты) жарықшақтықты айқындау тәсілдерін іріктеп 
жұмыс дәптеріне жазу. 
5. Ринолалиясы бар оқушылардың жазуындағы қателер мысалдарын келтіріп, 
олардың пайда болу себептерін түсіндіру. 
6. Ринолалиясы бар балалардың биологиялық есту қабілетінің не себептен 
төмен болатынын дәлелеу. 
7. Ринолалиясы бар балалардың көбінің фонематикалық түсініктері неліктен 
кешігіп қалыптасатынын дәлелдеу. 
8. Кестені толтыру. 
6-кесте. Ринолалиядағы бұзылыстардың сипаты
. 
Ринолалия 
түрлері 
ОЖЖ 
органикалы
қ 
зақымдануы 
Сөйлеу 
аппаратыны
ң 
шеткі 
бөлімінің 
органикалық 
зақымдануы 
ОЖЖ 
функциональд
і бұзылысы 
Сөйлеу 
аппаратының 
шеткі 
бөліміндегі 
функциональд
і бұзылыс 
Ашық 
органикалық 
ринолалия 
Функциональд
і 
ашық 
ринолалия 
Функциональд
і 
жабық 
ринолалия 
Органикалық 
жабық 
ринолалия 
6.
Жауаптардың дұрыс нұсқаларын атау: 
 
1-тапсырма 
 
Ринолалияда артикуляция аппаратының құрылымындағы маңызды болып 
есептелетін ақаулық: 
1)
прогения 
2)
прогнатия 
3)
қатты таңдай жарықшағы 
4)
тіл асты желбезегінің қысқалығы 
5)
тілдің көп қозғалмайтындығы
 
2-тапсырма 

445 
Ринолалияға тән емес себеп:
1)
мұрын қуысындағы полиптер 
2)
жұмсақ таңдай жарықшағы 
3)
субмукозды жарықша 
4)
икемсіз, жіңішке тіл 
5)
жоғарғы еріннің жарықшағы 
3-тапсырма 
Жабық ринолалияның пайда болуында маңызды фактор: 
1)
субмукозды жарықша 
2)
увуляның екіге бөлінуі 
3)
мұрын қуысындағы аденоидтер 
4)
жұмсақ таңдай жарықшағы 
5)
ерін жарықшағы 
4-тапсырма 
Ашық ринолалияның себебі: 
1)
мұрын қалқасының қисаюы 
2)
біржақтың тесік жарықшағы 
3)
мұрын қуысындағы полиптер 
4)
аденоидтер 
5)
жіңішке, көп қозғалмайтын тіл 
 
5-тапсырма 
Органикалық жабық ринолалияға себеп болмайды: 
1)
аденоидттің өсуі 
2)
полиптер 
3)
жұмсақ таңдай парезі 
4)
мұрын қалқасының қисаюы 
5)
сыртқы мұрындағы ісіктер 

жүктеу 5,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: