И. И. Жумагулов, А. А. Бегалина

Адамның ӛндірістік іс-әрекетінің рӛлі

жүктеу 1,36 Mb.

Pdf просмотр

бет	39/222
Дата	16.01.2022
өлшемі	1,36 Mb.
	#32946

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 222

аг негиздери

Топырақты жіктеу.

Адамның  ӛндірістік  іс-әрекетінің  рӛлі.
Топырақтың  тҥзілуіне
табиғи  тҥрткіжайттармен  қатар  ӛндірістік  іс-әрекет  барысында  адам  да
зор әсер етеді: орман ағаштарын кесу, мал жаю, даланың тың жерлерін
жырту,  жасанды  су  қоймаларын  жасау.  Қҧрғақ  жерлерді  суландыру,
танап  қорғағыш  ағаш  жолақтарын  отырғызу,  топырақты  ӛңдеу,
тыңайтқыш  енгізу  –  адамынң  топыраққа  жанама  және  тікелей  әсер
етуінің айтарлықтай толық тізімі емес.
Топырақты  жіктеу.
  Аймақтағы  жыртылатын  жердің  негізгі
кӛлемі топырақтың ҥш тҥртегін (типін) біріктіреді:
1.

Далалық аймақтың қара топырағы
2.

Қҧрғақ даланың қызыл (кҥңгірт) қоңыр топырағы
3.

Шӛл даладағы шӛл-далалық қоңыр топырақ

Топырақ
тҥзілу
жағдайының
ерекшеліктеріне
байланысты
Қазақстанның  солтҥстігінің  топырақ  жамылғысына
кешендік
  тән.  Ол
аймақ топырақтарының тҧтас кӛлемде емес, аймақ топырақтарынан тыс
топырақтармен  (сортаң,  сор,  кҥлгін  топырақтар)  кешен  қҧратыны  тән.

36

Топырақтың  әр  тектік  генетикалық  тҥртегі  (типі)  тҥртек  тармақтарына
(подтиптерге) бӛлінеді.

Қара  топырақтың  тҥртек  тармақтарын  ажыратады:  шайылған
(тҧзы, қҧнары), кәдімгі және оңтҥстіктік.

Кҥңгірт  (қызыл)  қоңыр  топырақтың  тҥртек  тармақтары:  кҥңгірт,
қара-қоңыр, кҥңгірт-қоңыр және ашық кҥңгірт-қоңыр.

Шӛл далалық қоңыр топырақтар арасында ҥш тҥртек тармақтарды
бӛліп алады: нағыз, ашық және ғанышсыз.

Мӛлшерлік  белгілері  бойынша  топырақ  тҥрлері:  орташа
қарашірінділі,  аз  қарашірінділі,  шамалы  сортаңды,  орташа  сортаңды,
қуатты, орташа қуатты, шамалы қуатты, қыртысты, саяз, терең болады.

Механикалық  қҧрамы  бойынша  топырақ  сазды,  ауыр  сазды,
орташа сазды, жеңіл сазды, қҧмайт, қҧмды және қабыршақты делінеді.

жүктеу 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 222