И. И. Жумагулов, А. А. Бегалина

жүктеу 1,36 Mb.

Pdf просмотр

бет	163/222
Дата	16.01.2022
өлшемі	1,36 Mb.
	#32946

1 ... 159 160 161 162 163 164 165 166 ... 222

аг негиздери

Сҧрыптар және тҧқымды себуге дайындау . Сумчанка

Топырақты  ӛңдеу
.  Қарақҧмыққа  топырақты  кҥзде  және  кӛктемде
дайындайды.
Қарақҧмық  егістігінде
тыңайтқыш  қолдану
  оның  астық  ӛнімін
арттырудағы  маңызды  буын  болып  табылады.  Дҧрыс  пайдаланғанда
оның  алғы  дақылға  енгізілген  органикалық  тыңайтқыштарға
ықыластылығының  жоғары  екендігі,  ал  минералды  тыңайтқыштарға  –
бірден ӛзінің егістігіне енгізілгенде.
Сҧрыптар және тҧқымды себуге дайындау
. Сумчанка,

Богатырь,
Шортандинская крупнозерная, Крупинка
.
Қарақҧмықтан тҧрақты астық ӛнімін алу ҥшін әрбір шаруашылықта
себуге  рҧқсат  етілген,  кем  дегенде  екі  сҧрыпты  сепкен  жӛн  және  олар
пісу  мерзімі  мен  агротехникалық  шараларға  талабы  бойынша
ӛзгешеленуі тиіс.
Қарақҧмықты  ірі,  толыққанды  тҧқыммен  себу  қажет.  Ӛну  қуаты
тӛмен  тҧқым  тобын  қҧрғақ  ауада  қыздырған  дҧрыс.  Қыздыру  кҥн
кӛзінде 2-3 тәулік және қоймада 5-6 тәулік жҥргізіледі.
Тҧқымды  міндетті  тҥрде  дәрілеген  жӛн.  Фузариоз,  пероноспороз,
церкоспороз,  сҧр  шірік,  ӛңезденуге  қарсы  80  %  ТМТД,  фентиаурам
немесе  тигам  улы  химикаттарының  бірімен  2  кг/г  шығындап,  ПС-10,
ПСШ-15, «Мобитокс» дәрілегіш қҧрылымдарда ӛңдейді.
Себу  мерзімі.
Бҧл  дақылдың  ерте  себілген  егістігі  кӛктемгі
бозқыраулармен, ал кеш егістігі кҥзгі ерте бозқыраулармен зақымдануы
мҥмкін.  Сондықтан  аймақ  жағдайында  оның  жаппай  гҥлденуі  мен
жеміссалу  кезеңдері  ылғалды  уақытқа,  Қазақстанның  солтҥстігінде  ол
уақыт кӛп жылғы деректер бойынша шілденің ҥшінші онкҥндігі – тамыз
айлары,  дәл  келетін  мерзімді  таңдап  алу  керек.  Қарақҧмықтың  мҧндай
оңтайлы  себу  мерзімі  топырақтың  8-10  см  тереңдігіндегі  температура
12-14
о
С  жететін–  мамырдың  соңы  –  маусымның  басына  (28.05-  05.06)
дәл келеді.
Себу  тәсілі.
  Қарақҧмықты  жай  қатарлы,  тар  қатарлы  және  кең
қатарлы тәсілдермен себуге болады.
Себу  мӛлшері.
  Қарақҧмықтың  себу  мӛлшері  топырақ-климат
жағдайларына,  себу  тәсілі  мен  мерзіміне,  танаптардың  арамшӛптерден
тазалығына, сҧрыптың биологиясына байланысты ӛзгереді. Кең қатарлы
себу  тәсілінде  –  2,0-2,5  млн/га  ӛнгіш  тҧқым  (1000  тҧқымның  массасы

127

25 г болғанда – 50-60 кг/га); жай қатарлап себу тәсілінде – 3,0-4,5 млн/га
ӛнгіш тҧқым (75-95 кг/га).
Жаппай егін кӛгін алу, ӛсімдіктердің біркелкі пісуі ҥшін қарақҧмық
тҧқымын  ылғалды  топырақ  қабатына  бірдей
тереңдікке  сіңіру
  қажет.
Ауыр,  тез  батпақтанатын  топырақтарда  дақылдың  сіңіру  тереңдігі  4-5
см,  мәдениленген  қҧрылымды  топырақтарда  –  5-6  см,  ал  топырақтың
беткі қабаты кебіңкіреп кеткенде, тіпті 8-10 см сіңіруге болады.
Егістікті күтіп-баптау.
  Қарақҧмықтың  жаппай  және біркелкі егін
кӛгін  алу  аса  маңызды,  сондықтан  бҥкіл  егістік  (паялы  сепкіштермен
себілгендерден басқасында) бҧдырлы нығыздағыштармен (ЗККШ  – 6 А
немесе  ЗККН  –  2,8)  тығыздалады,  ал  бҧл  агрошара  ӛте  тиімді,  әсіресе
қҧрғақ ауа райы жағдайында.
Кең  қатарлы  егістіктер  КРН-4,2,  КРН-5,6  культиваторларымен
ӛңделеді.  Қатараралықты  бірінші  рет  ӛңдеуді  қарақҧмықтың  бірінші
нағыз  жапырақ  кезеңінде,  қорғаныс  алаңын  8-10  см  қойып  жҥргізеді.
Қатараралықты  екінші  рет  ӛңдеуді  қарақҧмықтың  бҥрлену  кезеңінде,
қҧрғақшылықты жылдары 6-8 см, ылғалды жылдары 10-12 см тереңдікте
жҥргізеді. Бір мерзімде ӛсімдіктер ҥстеп қоректендіріледі. Қажет болған
жағдайда қатараралықты ҥшінші рет ӛңдеуді іске асырады. Ӛңдеу саны
мен  тереңдігі,  культиватордың  жҧмысшы  қҧрылымдарының  тҥрлері,
топырақтың кҥйі мен ауа райы жағдайларына байланысты ӛзгереді. Атап
айтқанда,  жеткілікті  ылғалдану  жағдайларында  екінші  рет  қатараралық
ӛңдеуді тҥптеумен айырбастауға болады, ол ҥшін табақты тҥптегіштері
бар УСМК – 5,4 А қолданады.
Арамшӛптерге  қарсы  агротехникалық  шараларға  қосымша,
арамшӛптермен  қатты  ластанған  егістіктерде  химиялық  отау  да
қолданылады.
Қарақҧмықтан  мол  ӛнім  алу  жолында  аралармен  тозаңдандыру
ҥлкен рӛл атқарады. 1 га егістікке толыққанды 2-3 бал аралары ҧяларын,
гҥлденуден  1-2  тәулік  бҧрын  орналастырады.  Ҧяларды  қарақҧмық
егістігінде,
«қарама-қарсы
тозаңдандыру»
жҥретіндей
етіп,
арақашықытығын 300-500 м асырмай орналастырған абзал.
Бҥргелер,  шалғын  кӛбелегі,  қоңыр  кӛбелектер  жаппай  кӛбейген
жылдары қарақҧмық егістігі гҥлденуге дейін 40 % метафос к.э. (0,5-1,0
кг/га), 30 % метафос д.ҧ. (0,7-1,4 кг/га) дәрмектерінің бірімен бҥркіледі.

жүктеу 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 159 160 161 162 163 164 165 166 ... 222