Қазақстанның жазықтық жерінде кездесетін топырақтарды

149 
 
топырақ  
Қара-
қоңыр  
топырақ 
Кҥңгірт  
қара-қоңыр, 
Қара-қоңыр; 
Ашық 
қара-қоңыр 
 
Шалғынды 
қара-қоңыр 
топырақты 
 
 
Батпақты 
Қара  топырақ, 
Қара-қоңыр; 
Қоңыр 
топырақ 
Қоңыр 
топырақ 
Қоңыр топырақ 
Сҧр-қоңыр 
топырақ 
 
Шалғынды 
қоңыр 
топырақты 
Жайылма 
топырағы 
Орманды-
шалғынды; 
Тоғайлық; 
Далаланған 
Тақыр 
тәрізді 
топырақ 
 
 
 
 
Шӛлденген 
топырақ 
Шӛлдің 
қҧм 
топыра 
ғы 
 
Тақырлар 
 
 
Шалғынды 
қара топырақ 
Кебірлер  Қара топырақты  
 
Қара-қоңыр  
 
Қоңыр 
 
 
Шақат 
топырақ 
Шалғынды 
қара-қоңыр; 
Шалғынды 
қоңыр; 
Орманды 
Сортаң 
топырақ
тар 
Нағыз 
Қалдықты 
 
 
Кебірлер 
 
 
 
 
 
 
 
Сортаң 
топырақтар 
Шымды, 
Шалғынды 
қара; 
Шалғынды 
қара-қоңыр; 
Шалғынды 
қоңыр; 
Шалғынды; 
Сор; 
Теңіз 
жағалауының 
 
2-кесте  
Қазақстанның таулы ӛлкесінде кездесетін топырақтарды 
классификациялау нҧсқасы 
 
Топырақтардың генетикалық типі 
Аймақтық 
Аймақ ішіндегі 
Аймақаралық 
Боз топырақ 
Шалғынды боз топырақ 
Орманның шалғынды 
Кҥрең сҧр 
Шалғынды кҥрең сҧр 
Шалғынды топырақ 
Кҥрең топырақ 
Шалғынды кҥрең 
Шалғынды батпақты 
Қара кҥрең 
Шалғынды қоңыр 
Батпақты топырақ 
Қоңыр топырақ 
Шалғынды қара қоңыр 
Жайылманың 
орманды 
шалғынды 
Қара-қоңыр 
Шалғынды қара топырақ 
Жайылманың шалғынды 
Даланың қара  топырағы 
Қара  топырақ  сияқты 
орманның 
глейлі 
топырағы 
Жайылманың  шалғынды 
батпақты 
Орманды  даланың  қара 
топырағы 
Орманның  сҧр  глейлі 
топырағы 
Жайылманың батпақты 
Қара  топырақ  сияқты  Биік таудың, кҥнгірт тҥсті  Ылғалды сортаң топырақ 

150 
 
орманның топырағы 
топырағы 
Орманның сҧр топырағы 
Таудың 
шалғынды 
гидроморфты топырағы 
Автоморфты кебірлер 
Таудың дала топырағы 
Таулы тундраның туынды 
топырағы  
Жартылай  гидроморфты 
кебірлер 
Таудың  шалғынды  дала 
топырағы 
 
Гидроморфты кебірлер 
Таудың  шалғынды  орман 
топырағы 
Тундраның 
глейлі 
топырағы 
Нағыз сортаң топырақ 
Таудың шымды топырағы 
 
 
Қара  топырақ  сияқты 
таулы орман топырағы 
 
Қалдықты сортаң топырақ 
Таулы  орманның  кҥңгірт 
тҥсті топырағы 
 
Сор топырақ 
Таулы  орманның  кҥңгірт 
сҧр тҥсті топырағы 
 
 
Таулы 
тайганың 
топырақтары 
 
 
Биік таулы дала топырағы 
 
 
Биік  таудың  шалғынды 
дала топырағы  
 
 
Таудың 
шалғынды 
топырағы  
 
 
Таудың тундра топырағы 
 
 
 
Әдебиет:
 
:
  1.  Иванников  А.В.  Солтҥстік  Қазақстанның  егіншілігі:  оқу 
қҧралы/  А.В.Иванников,  Н.В.Шрамко,  К.М.  Мҧқажанов  –  Астана: 
С.Сейфуллин баспасы, 2006- 295 б. (Электрондық вариант) 
2. Иванников А.В.  Солтҥстік Қазақстанның егіншілігі: оқу қҧралы/ А.В. 
Иванников, А.Т. Тҧрарбеков, – Алма-Ата: Кайнар, 1990-212 б. 
3.  Карипов  Р.Х.  Егіншілік  практикумы/  Р.Х.Карипов,  И.И.Жҧмағҧлов. 
А.У.Амралин. –Астана, 2004 –290 б. 
4.  Байдюсен  Ҧ.  Ж.  Аймақтық  егіншілік  жҥйесі:  оқу  қҧралы/  Ҧ.  Ж. 
Байдюсен- Астана, 2003-98 б. 
5. Әрінов Қ.К. Ӛсімдік шаруашылығы практикумы/
 
Әрінов Қ.К., Можаев 
Н.И.,  Шестакова  Н.А.,  Ысқақов  М.Ә.,  Серікпаев  Н.  А.  –  Астана: 
С.Сейфуллин баспасы, 2004- 281 б. 
 
   
Бақылау сҧрақтары 
1.
 
Топырақ қҧнарлылығы тҥсінігіне анықтама беріңіз. 
2.
 
Топырақ қҧнарлылығының санаттары мен тҥрлерін атаңыз. 
3.
 
Әлеуетті  қҧнарлылық  дегеніміз  не,  оның  деңгейін  анықтайтын 
тҥрткіжайттар? 
4.
 
Топырақтың тиімді қҧнарлылығының деңгейі немен анықталады?  
5.
 
Қарашіріндінің  маңызы,  қҧрамын  қҧрауыштары  және  соған 
байланысты қасиеттері. 

151 
 
6.
 
Ӛсімдік  тіршілігінің  тҥрткіжайттары  және  олардың  ӛнім 
қалыптастырудағы рӛлі. 
7.
 
Ӛсімдік 
тіршілігінің 
тҥрткіжайттарының 
және 
егіншілік 
заңдарының ӛзара байланысы. 
8.
 
Егіншіліктің негізгі заңдарының мәні және маңызы. 
 
2-тақырып.  Ӛсімдік  тіршілігінің  жағдайлары  және  оларды  реттеу 
тәсілдері.  
1.
 
Топырақтың су режимі және оны реттеу тәсілдері. 
2.
 
Топырақтың ауа режимі және оны реттеу тәсілдері. 
3.
 
Топырақтың жылу режимі және оны реттеу тәсілдері. 
4.
 
Топырақтың қоректік режимі және оны реттеу тәсілдері. 
 
Әдебиет:
 
:
  1.  Иванников  А.В.  Солтҥстік  Қазақстанның  егіншілігі:  оқу 
қҧралы/  А.В.Иванников,  Н.В.Шрамко,  К.М.  Мҧқажанов  –  Астана: 
С.Сейфуллин баспасы, 2006- 295 б. (Электрондық вариант) 
2. Иванников А.В.  Солтҥстік Қазақстанның егіншілігі: оқу қҧралы/ А.В. 
Иванников, А.Т. Тҧрарбеков, – Алма-Ата: Кайнар, 1990-212 б. 
3.  Карипов  Р.Х.  Егіншілік  практикумы/  Р.Х.Карипов,  И.И.Жҧмағҧлов. 
А.У.Амралин. –Астана, 2004 –290 б. 
4.  Байдюсен  Ҧ.  Ж.  Аймақтық  егіншілік  жҥйесі:  оқу  қҧралы/  Ҧ.  Ж. 
Байдюсен- Астана, 2003-98 б. 
5. Әрінов Қ.К. Ӛсімдік шаруашылығы практикумы/
 
Әрінов Қ.К., Можаев 
Н.И.,  Шестакова  Н.А.,  Ысқақов  М.Ә.,  Серікпаев  Н.  А.  –  Астана: 
С.Сейфуллин баспасы, 2004- 281 б. 
 
   

жүктеу 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: