Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 407/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер және ХХ ғасырдың жиырмасын- шы жылдардағы қазақ әдебиетін  зерттеуші өзге де ғалымдар еңбегі  бүгінгі күн мүддесіне толық қызмет  етеді. Бұл орайда, өзге ғалым еңбегі  бір төбе де, әдебиетіміздің осы күр- делі кезеңінде бар ғұмырын сарп  етіп келе жатқан Тұрсынбек Кәкішев  еңбегі бір төбе. Дәуір әдебиетіне түрлі  аспектіде келіп, жан-жақты зерттеген  ғалым еңбегі бірнеше ерекшелігімен  дараланады. 1960 жылы «Қазақ әдебиетінің  қа лыптасу дәуіріндегі идеялық-твор- честволық мәселелер (1917-1929 жж.)» деген тақырыпта кандидаттық дис- сертация қорғады. Осы зерттеу ең- бегін Т. Кәкішев 1962 жылы «Ок- тябрь өркені» атты монографияға  айналдырады. Бұл кітап жас ғалым- ның өткір де толымды ойларының  молдығына ғана емес, сонымен қатар  қазақ әдебиеттану ғылымында тари- хи мұрағаттық деректерді пайдалану,  сөйтіп дәуір шындығын ашу үшін  ғылыми ізденімпаздық жолға түсу  мәселелерін күн тәртібіне қойды.  Сан-салалы ғылыми ізденістер дің  нәтижесінде әдебиет тарихында өзін- дік орны бар, бірақ әртүрлі себептер- мен айтылмаған, ұмтылуға жақын  қалған есімдерді уақыт тозаңынан та- зартып, әдеби айналымға әкеп қос ты.  Мәселен, Жиенғали Тілепбергенов,  Елжас Бекенов сынды дарындар жа- йында Т. Кәкішев арнайы мақала жа- зып қана қоймай, олардың еңбектерін  жинау, жариялау ісімен шұғылда- нады. 1957 жылы Саттар Ерубаевтың  мұраларын түгелге жақын жинап,  жеке кітап етіп шығарады. Оны  толықтырып 1979 жылы екінші,  1994 жылы үшінші рет жарияла- ды. 1959 жылы Сабыр Шариповтің  екі томдығын Қ. Жармағанбетовпен  бірлесіп шығарса, С.Шариповтің  100 жылдығына бағыштап 1982 жы - лы екінші рет жариялады. 1960 жыл - дан бастап С. Сейфуллиннің алты  томдығын шығаруға белсене қа- ты сып, 4. 5, 6 томдарын құрас ты- рады. 1969 жылы Жиенғали Ті леп- бергеновтің «Ізбасар» атты таң да- малы жинағын шығарса, Елжас Беке- новтің «Дала қоңырауына» алғы сөз  жазды.  Өз еңбегімен қатар өзгенің шы- ғармаларын ескі газет-журналдардан  тауып алып, оған қайтадан өмір беру,  архив ақтару машығы ғалымның  өзіне ғана емес, ғылымға да олжа  салғанын көреміз. Ғалым зерттеулері  әменде практикалық қажеттілікпен  астарласып жатады. Профессор Т. Кә- кішев қазақ әдебиетінің тарихын жа- сау жолындағы ғылыми-әлеуметтік  мәні зор іске белсене араласуда  «Қазақ әдебиет тарихының» үшінші  томының І және ІІ кітаптарына ар- наулы тараулар мен бөлімдер жаз- ды. Екінші кітаптың жауапты ре- дакторының бірі болды. Е. Ысмайы- лов, М. Дүйсенов үшеуі бірігіп СССР  Ғылым академиясының М. Горький  Ре по зи то ри й Ка рГ У 430 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз