Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 393/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер зерттеушілік ой-пікірдің даму про- цесін, әдіснамалық мәселелерін  ғы лыми тұрғыда жүйелі тексерген  күр делі ғылыми зерттеу, моногра- фиялық еңбек болмағанмен, бізде бұл  мәселені арнайы да, жанама түрде де  сөз еткен мақалалар мен еңбектер  біршама баршылық. Әдебиет ту- ралы ұлттық ғылымның туу, даму  жолдары мен тарихының көптеген  мәселелерін, келешек зерттеу жұмыс- тарына бағыт-бағдар беретін соны  көзқарастарды қазақ әдебиеті сыны  тарихын зерттеген еңбектерден кө- реміз.  Қазақтың ұлттық әдебиеттану  ғылымының қалыптасу кезеңдерін  сөз еткенде ғалым Е. Ысмайылов:  «Қазақ әдебиеттану ғылымының та- рихына көз жіберсек, оның негізгі екі  кезеңді бастан кешіргенін байқауға  болады. Бірінші – үйрену, идеялық- творчестволық принциптерді игеру  кезеңі. Бұл революцияның алғашқы  кезеңінен соғысқа дейінгі дәуірді  қамтиды. Екіншісі – соғыстан ке- йінгі дәуір, яғни қалыптасу, даму  дәуірі» – деп екіге бөле отырып,  алғашқы кезеңде, «өмірдің талап- тілектеріне байланысты дүниеге ке- луіне» әдеби мұраны игеру процесі  мен қазақ әдебиетінің мектептер  мен оқу орындарда жүргізіле баста- уына сай, алғашқы оқулықтар мен  хрестоматиялардың жазылуы түрткі  болғанын атап көрсетеді [1, 35]. Ал  академик М. Әуезов бұл турасында:  «Қазақ әдебиеттану ғылымы бүгінгі  жеткен сатысымен, түгелімен Ұлы  Октябрь революциясының жемісі  болды... Қазақ әдебиеті тарихы мен  әдебиеттану жүйесі бізде орта мек- тептерде оқу құралын жасаудан  туды», – деп жазды [1, 355]. Осы жоғарыда келтірілген пікір- лерге қарасақ, ұлттық әдебиеттану  ғылымының тарихын кеңестік дә- уір ден бастап зерттеу керек деген  көзқарас негізінен дұрыс болғанмен,  бұл ғылым саласының туу дәуіріне  дейінгі тарихи бастаулары назар- дан тыс қалғаны байқалады. Тари- хымыз жаңаша таразыланып жатқан  қазіргі уақытта европацентристік  ой-пікір мен марксизм-ленинизм ілі- мінің және зерттеу жұмыстарына  қате қаулы-қарарлармен үнемі бағыт- бағдар беріп отырған кеңестік идео- логия ықпалында айтылып, қағидаға  айнала жаздаған көзқарастарға сыни  тұрғыда жаңаша қарау – әдебиет- тану ғылымының қалыптасу тарихын  зерттеу мәселелерімен тығыз байла- нысты.  Қандай да болсын ғылым сала- сы аяқ астынан туа салып, бірге да- мып кетпейтіні дәлелдеуді қажет  етпейтін шындық. Ендеше әдебиет  туралы ғылым да өзінің алғашқы  адымын көркем шығарманың мә- нін ұғып, рухани азық ретіндегі қо- ғамдық маңызын түсінуден баста- латын қарапайым ой-пікірден, баға- лаушылық сипаттағы алғысөздер  Ре по зи то ри й Ка рГ У 416 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз