Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 243/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) лин нің «Сары май», «Берен», т.б.  әң гімелері мысалға алынды. Дис- куссия қазақ әдебиетінде формализм,  натурализмге ұрынған кемшіліктер- дің болу себебі, «ақын-жазушылар- дың әлі социалистік реализм әдісін  терең түсініп, жан-жақты меңгеріп,  билеп әкете алмағандығынан» деген  қорытындыға келді. Қорыта айтқанда, қазақ әде- биетіндегі формализм, натурализм  туралы айтыс әдеби-теориялық ой- пікірдің әдеби ағымдар туралы ұғым- түсініктерді меңгеру жолын дағы  сәтті ізденістер жасай алғандығын  көрсетті. Бұл мәселеге арналған  мақалалардың басты ерекшелігі сол  кездегі сында орын алып отырған  шығарманы мазмұндап кету, тақы- рып, кейіпкер тұлғасы туралы тап- тық тұрғыда саяси мәндегі пікір  білдіруден көрі теориялық талдау  жасаудың нақты көрініс табуы болды.  Кейбір артық-кем айтылған пікірлер  болғанымен де ұлттық әдебиеттегі  формализм, натурализм белгілерін  ғылыми тұрғыда анықтап беруі ал- дағы көркемдік дамуда жетекшілік  мән атқарғаны анық.  Бұл айтыс қазақ әдебиеттану ғы- лымына әдеби жанр, ағым және  көркемдік әдіс, көркем шығармаға  теориялық талдау жасап, жетістік- тер мен кемшіліктерді саралауда  жаңа ізденістер жасауына жол ашты.  Әдебиет маркстік-лениндік әдіс на- маны басшылыққа алған теорияның  заңдылықтарына икемделе бастады  да, көркемдік даму, поэтикалық жаңа  түр мен келісті ырғақ іздеу, жаңа об- раз сомдауда социалистік реализм нің  талап-тілегін басты бағдарда ұс тау- ға көшті. Осыған байланысты әде- биет теориясының мәселелерін сөз  етуді басты назарға алған мақалалар  жазылып, олар қазақ әдебиеттану  ғылымындағы әдеби-теориялық бі- лімдер системасының толық қалып- тасуы жолында өз үлесін қосты. Әсі- ресе, 30-жылдардың орта кезіндегі  қазақ поэзиясының жанрлық даму  жолындағы ізденістерінде орын  алған кейбір форма қуушылық пен  құр ғақ баяндау, әсірелей бейнелеу- шілік осы сипаттағы мақалалардың  негізгі өзегі болды. Қ. Өтеповтің,  Е. Ысмайыловтың мақалаларында  әдеби шығарманың көркемдігі, об- раздық қасиеті, мазмұн мен түрдің  бірлігі, образ және типтендіру секілді  теориялық мәселелер біршама жатық  баяндалған. Авторлар өз пікірлерін  сол кезеңдегі сәтті және нашар  жазылған өлеңдерді сынай отырып,  әдеби-теориялық тұрғыда нақты  білдірген. Әдебиет теориясының  мәселелеріне арнайы оқулық жаз- ған Е. Ысмайылов бұл саладағы  алғашқы бастамаларын баспасөз бе- тіне жариялап отырды. Өзінің «Ли- рика мәселелері» атты зерттеу ма- қаласында, лирикалық өлеңдерінің  өзіне тән жанрлық ерекшелігін ашу- ды басты мақсат етіп алған. Ол үшін  Ре по зи то ри й Ка рГ У 261 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз