Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 241/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) лемикалы сын мақалаларындағы  қым-қиғаш айтылған пікірлерде  тап шылдық көзқарас сезіле отыр- ғанымен, саяси астар іздеуден көрі  теориялық тұрғыда талдауға ойысуы  дәлел. 1930 жылдардағы ұлттық әдеби- теориялық ой-пікірдің асу, кемел- дену жолындағы ізденістерінде сәт- ті қадамдар жасауға деген талпы- нысын әдеби даму процесіндегі  күрделі мәселелерге араласуы да  танытады. Кеңестік әдебиеттану  ғылымында бүкілодақтық деңгейде  сөз болған натурализм, формализм  туралы айтысқа тартынбай баруы  оны тағы да дәлелдей түседі. Про- летариат әдебиетінің атасы М. Горь- кий «Правда» газетіндегі ма қала- сында шығарманың формалық және  идеялық тұтастығы туралы ой- толғамын ортаға сала келіп, кеңінен  пікір алысуға шақырған үндеуіне  қазақ әдебиетші-сыншылары да қызу  үн қосты. Қазақ әдебиетіндегі нату- рализм, формализм туралы Қазақстан  Жазушылар одағы ұйымдастыр- ған пікірталас 1936 жылдың 2 көке- гінде басталып үш күнге созылды.  Әдеби айтыс дәрежесінде еткен  бұл пікірталастағы негізгі ойлар  баспасөз бетінде жарық көрді. «Со- циалды Қазақстан» газетінде «Көр- кемөнердегі формализмге қар сы»  (№64), «Жазушылардың әдебиет  жө ніндегі айтысы» (№ 86,87) деген  атпен мақалалар жарияласа, «Қазақ  әдебиеті» айтыстағы М. Әуезов,  С. Мұқанов, Р. Жаманқұловтың сөй- ле ген сөздері мен Ә. Тәжібаевтың  «Адал сырым», Ө. Тұрманжановтың  «Үлкен әдебиет үлкен мәдениет ар- қылы жасалады» аталатын мақала- ларына орын берді ( 1936, № 16). Негізінен алғанда орыс әде- биеттану ғылымындағы формализм  мен натурализм туралы дискус сия- ның тууы социалистік реализмнің  ендігі дамудағы негізгі әдіс болып  танылуы жолындағы ұмтылысы мен  өз позициясын анықтау үшін жүр- гізген күресінен туындады. Орыс  әдебиетіндегі формалисттер және  тағы басқа да әдеби ағымдар өкіл- дері социалистік реализм алдағы  көркемдік даму процесінде симво- лизм, футуризм, имажинизм, кон- струк тивизм, формализм, натура- лизм дердің осы кезеңге дейін қол  жеткізген табысын негізге ала оты- рып, кеңінен пайдалануы керек деген  көзқарас туғызған болатын. Мыса- лы, К. Зеленский: «Я думаю, что по- следнее должно соединить стилевые  черты трех основных школ: реализ- ма, символизма, конструктивиз ма»,  – деп жазды [71, 223]. Формализм,  натурализмге қарсы шабуылдың  күшті болғаны соншалық, орыс  формалистерінің ірі өкілдерінің бірі  В. Шкловский: «Формалисты вместо  того чтобы поднимать целину, па- шут там, где было распахано» деген  Ре по зи то ри й Ка рГ У 259 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз