Халықтар географиясы демография және этнография негіздері

Пединститут директоры

Ботағариев. Т.Ә.
«__» ____________200_ж.


География кафедрасы

050116
«География» мамандығы бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге арналған

Халықтар географиясы демография және этнография негіздері

ПӘННІҢ ОҚУ- ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ.

Курс- 2

Кредит саны-2

Дәріс-15

Практикалық сабақ- 15

Оқытушының жетекшілігімен

Студенттердің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ)- 30 сағат

СӨЖ- 30 сағат

Емтихан- 4-ші семестрде

Барлығы- 90 сағат
Орал – 2009 ж

Пәннің оқу - әдістемелік кешені «Әлеуметтік және әкономикалық география» бойынша типтік оқу бағдарламалар, Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университеті «11» 05 2005ж.№ 289 негізінде құрастырылған.

қолы (аты-жөні)

Педагогикалық институтының оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында бекітілді.

Хаттама № « » _____________ 2009 ж.
Институттың оқу-әдістемелік

Кеңесінің төрағасы ______________________ Е.К.Жанғалиев

қолы (аты-жөні)

КУРС БАҒДАРЛАМАСЫ (SILLABUS)

1. 
   Оқытушы туралы мәлімет
   

5оқу ғимараты. № 21 кабинет.

Жұмыс телефоны: 50-35-49

2. 
   Пән туралы мәлімет.
   

Семестр 15 оқу аптадан және 2 сессия аптасынан тұрады. Аптасына 2 кредит сағат өткізіледі деп болжанады, әрбір кредит-сағат бір байланыс сағатынан (дәріс) және 1 сағат практикалық сабақ, 2 сағат оқытушының жетекшілігімен студенттердің өздік жұмысы (ӨЖСӨЖ) мен студенттің өздік жұмысынан (СӨЖ) тұрады.

Кредит саны – 2.

Өту орны: №5 оқу ғимараты, сабақ кестесі бойынша

Оқу жоспарынан көшірме.

3. 
   Курсқа қысқаша сипаттама:
   

Халықтың ұдайы өсіп-өнуі, миграциясы мен еңбек ресурстары географиясының сипатын ашу;

Олардың таралып орналасуына , халықтың аумақтар бойынша бөлінуіне және олардың тұрмыс салттарының шартты түрдегі байланыстарын көрсету.

Курстың міндеті:

Дүниежүзі халықтарының құрамы мен құрылымына, этносына, қоныстану тұрлеріне біртұтас түсінік беру. Материалдарды жетік түсінуге, мектептегі-Дүние жүзінің, ТМД-ның және Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы курстары арқылы алған білім нәтижелері өз көмегін тигізеді.

Халықтар географиясында алған білім көлемі «ТМД-ң әлеуметтік және экономикалық география», «Дүниежүзінің әлеуметтік географиясы» Қазақстанның әлеуметтік экономикалық географиялық курстарын оқып білуде қоғам өміріндегі адамзат факторларының маңызын түсінуге көмегін тигізеді.

Студент курсын оқып танысу барысында

Жер шары халқының саны және құрылымы, әртүрлі елдердің саны және құрылымы, әртүрлі елдердің халқының табиғи өсіміндегі ерекшеліктері туралы білім қалыптастыру

• 
  дүниежүзі және аймақтар халықтарының құрамымен, дүниежүзінің ірі халықтары және оның тілдерімен, урбандалу үрдісі және халықтың көші-қонымен, қоныстанумен және т.б. ерекшеліктерімен танысу қажет:
  
• 
  бастапқы материалдармен жұмыс істеу дағдыларын алуы және халықтарды салыстырмалы географиялық зерттеулер үшін мәліметтерді жинақтау және өңдеу мақсатындамол ақпараттар ағынында бағдарлана білуі қажет;
  
• 
  халықтардың таралып орналасуының болашағына баға беру, халықтың әркелкі орналасуына байланысты, оның себептері мен одан туындайтын мәселелер түсіндіре отырып және таба білулері қажет.
  

4. 
   Курстың мазмұны.
   

Студенттерге:

Қазіргі экономикалық ұйымдар, өндірістер, қазіргі басты өнеркәсіп салалары,оның даму облыстары туралы ұғым білім қалыптастыру.

Сабақтың мазмұны.

Кіріспе.

1. «Тұрғындар географиясы» пәні, оның міндеттері мен маңызы

1.Зерттеу объектілері, халықтардың дүниежүзілік және отандық географиясындағы зерттелу мәселелері.

2. Ғылымдар жүйесіндегі халықтар географиясы

2. Тұрғын халықтың ұдайы өсіп-өнуі

1.Халықтың табиғи қозғалысына әсер етуші факторлар: әлеуметтік –экономикалық, психологиялық, жаратылыс- биологиялық, демографиялық және т.б. Халықтың ұдайы өсу түрлері( 2 түр). Халықтың әртүрлі типтегі өніп-өсуіне жататын мемлекеттік демографиялық саясаты.

2. Халықтың туу мен өлімі, адам өмір жасының ұзақтығы. Халықтың жыныстық –жастық құрылымы және жанұялық құрамы. Халықтың қоныстану заңдары. Қазақстан Республикасындағы қазіргі кездегі демографиялық хал- ахуал. 1999 жылы ақпандағы республикамыздағвы халық санағы мәліметтерін талдау. Дамыған және дамушы елдер халықтарының жастық- жыныстық құрамындағы географиялық өзгешеліктері.

3. Дүниежүзінің тұрғын халықтарының нәсілдік құрамы.

1. Қазіргі дүниедегі адамдар нәсілінің үлкен және кіші, аралас және өтпелі түрлерінің географиясы.

Негроидтық нәсіл- батыс ( африкалық ) және шығыс ( австралиялық) бұтақ тарауы, таралу орталықтары. Олардың арасындағы нәсілдік айырмашылықтары.

Европеидтық нәсіл: нәсілдің басты ядросы, оның кіші нәсілдері: Оңтүстік европеидтық және Солтүстік европеидтық, оларға тән негізгі ерекшелік белгілері.

Монголоидтық нәсіл- таралу арелалы, өзіне тән негізгі белгілері және олардың кіші нәсілдері: Оңтүстік монголоидтық, Солтүстік монголоидтық; Американдық ( үндістер)

2. Қазіргі кездегі аралас нәсілдердің қарқынды туындау аудандары, бұл құбылыстардың ішкі себептері.
4. Тұрғын халықтардың этникалық ( ұлттық) құрамы

1. Ру- тайпа, ұлт пен ұлыстар туралы түсінік.

2. Этникалық қауымдастықтардың таралу ерекшеліктері, этникалық құрам және сол жер аумағындағы шаруашылықтың мамандануы арасындағы байланыс.

5. Дүниежүзіндегі тұрғын халықтардың діни құрамы.

1. Әлемдік діндер: буддизм, ислаи ( мұсылман) және христиан. Ұлттық діндер: конфуций, сикхизм, даосизм, иудаизм,синтоизм.

2. Әртүрлі діни топтардың таралу географиясы

6. Еңбек ресурстары және оларды қолдау.

1. Еңбек ресурстарының сандық және сапалық сипаты.

2. Дүниежүзінің жекелеген елдердің экономикалық жағынан белсенді адамдардың халықшаруашылық салалары бойынша бөлінісі.

7. Тұрғын халықтың көші-қоны (миграциясы)

1. «Механикалық өсім», «Миграция масштабы»,»Миграциялық үрдістер», «Миграция сальдосы» ұғыждарының түсініктері

Дүниежүзі халықтарының континентаралық және мемлекетаралық миграциясының негізгі бағыттары мен оның сипаты.

8. Тұрғын халықтың таралып орналасуы

1. Таралып орналасу формалары және оның түрлері.

2. Әлеуметтік-экономикалық факторлар: экономика салаларының орналасуның қалыптасу және даму деңгейі; халық табысы деңгейінің айырмашылықтарыт.б. мәселелер.
9. Қныстанудың географиялық формалары, ауылдық елді мекендер

1. Халықтың топтанып және шашыранды қоныстануы. Көшпелі және жартылай көшпелі, отырықшы немесе тұрақты түрдегі қоныстану түрлері

2. Қала және ауыл халқы

10. Қазіргі қалалар және урбандалу мәселелері

1. Қалалар географиясының қалыптасуы «Урбанизация» ұғымы.

2. «Қала» түсінігі. Қалалардың классификациясы және типологиясы, олардың функциялары.

11. Азияның халықтар географиясы

1. Азия аумағындағы демографиялық хал-ахуал

2. Шетелдік Азия халқының ұлттық және діни құрамы, ұлтаралық және діни кикілжіңдер.

12. Европаның халықтар географиясы

1. Халқының таралып қоныстануының географиялық келбеті.

2. Европаның жоғары урбандалған аудандар және оның ауылшаруашылықтық аймақтары.

13.Американың халықтар географиясы

1. Халқының саны, ұдайы өсуі, ішкі және сыртқы көші- қон мәселелері.

2. Латын Америкасы халқының орналасуы мен таралуының басты ерекшеліктерінің әлеуметтік –экономикалық дамуға тәуелділігі

14. Африка халқының географиясы

1. Африка халқының құрамы ұдайы өсуі мен орналасуындағы ерекшеліктері.

2. Урбандалудың жоғарғы қарқыны( қалалардың арабтық түрі), оның Солтүстік және Тропиктік Африкалық бөліктерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары.

15. Қазақстанның халықтар географиясы.

1. Қазақстанның қазіргі демографиялық хал- ахуал жағдайы. Жастық-жыныстық, ұлттық және діни құрамы.

2. Нарықтық жағдайы Қазақстан Республикасы аумағындағы халықтардың таралып орналасуы.

1 апта

1 кредит сағат.

Тақырыбы: Тұрғындар географиясы оның міндеттері мен маңызы.

Мақсаты: Халықтар географиясының міндеттері талдау

Мазмұны: 1. Халықтар географиясының міндеттері.

2. Зерттеу әдістері пән аралық байланыстары.

2.Шувалов В.М. География населения М 1985 г.

А) Әлемнің бүгінгі таңдағы демографиялық жағдайы соған байланысты туындайтын мәселелер.

10 сынып.

2. Жер шарындағы халықтың өсуінің сандық көрсеткіші

№ 2 дәріс.

2.Халықтың тууы мен өлімі жастық жыныстық құрылымы

Шувалов В.М. География населения

В.П. Максаковский Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

10 сынып.

СӨЖ 2с. Тақырыбы:1Дүние жүзі халқының ұдайы өсуінің типі

Әдебиеттер: В.П.Максаковский география. 10 сынып 38б
Практикалық сабақ. Дүние жүзі халықтарының жастық жыныстық құрылымы

Мазмұны: 1 Халықтың саны ұдайы өсуі 37 б.40б 2 кесте

2. Халықтың ұдайы өсу заңдылықтары.

Шувалов В.М. География населения 22-25 б.

№3 дәріс.

2. Әбілмәжитова География 58 бет

№4 дәріс.

2. Этникалық қауымдастықтардың таралу ерекшеліктері

2. Топтасуы

№5 дәріс.

2. Атласқа анализ

Гладкий Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

Атлас С. Әбілмәжінова География 61-62 бет

6 апта.

6 кредит сағат.

№ 6 дәріс.

2. Қазақстанның еңбек ресурстары.

С.Б. Абсалямова Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

№ 7 дәріс.

2. Миграцияның бағыттары

Саяси карта өзгерістеріне байланысты ақыл-ой (утечка умов)

№ 8 дәріс.

2. Әлеуметтік экономикалық факторы

Е. Ахметов Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

2. Тығыздыққа байланысты топтасуы картаға түсіру

Шуванов Е.Л. География населении

№ 9 дәріс.

2. Қала ауыл халқы.

Гладкий Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

№ 10 дәріс.

2. Азияның халықтар географиясы

Е. Ахметов Дүние жүзінің экономикалық әлеуметтік географиясы

2. Урбандалу ерекшелік

2. Атластағы картаға қарап дүние жүзінің ең ірі қалаларын рет санымен жазып шығыңдар

№ 11 дәріс.

2. Шетелдік Азия ұлтының діни құрамы

2.13 сызба нұсқаны негізге ала отырып бір Азия еліне халқының жастық жыныстық құрамына құрастыр.

3. Халықтың тығыздық картасын түсіру.

Әдебиеттер: Ә. Бейсенова География 99-102 беттер